Bratwa barwierska (łac. Baptisia tinctoria, syn. Podalyria tinctoria, Sophora tinctoria) – jest krzewem należącym do rodziny bobowatych (Fabaceae), dawniej nazywana była motylkowate (Papilionaceae). Roślina funkcjonuje także pod nazwą dzikie indygo. Należy ona do roślin leczniczych występujących w stanie naturalnym na terenie Ameryki Północnej, przede wszystkim Stanów Zjednoczonych oraz południowej Kanady. Zdecydowanie najczęściej pojawia się na suchych oraz piaszczystych zboczach, a także w lasach iglastych oraz mieszanych. Uprawa natomiast prowadzona jest w państwach Europy Środkowej.
Bratwa barwierska – opis rośliny
Bratwa barwierska należny do roślin wieloletnich. Charakteryzuje się ona tym, że jest silnie rozgałęziona. Ponadto osiąga wysokość bliską 120 cm. Roślina posiada liście krótkoogonkowe. Kształt liści jest jajowaty. Są one niemalże siedzące, a także całobrzegie. Kwiaty rośliny są barwy żółtej. Zebrane są w szczytowe grona. Natomiast owoc bratwy barwierskiej to ostro zakończony strąk, którego długość kształtuje się na poziomie 1,5 cm.
Nasiona są koloru zółtobrązowego oraz kształtu nerkowatego. Omawiana roślina lecznicza rozmnażana jest z nasion, rozsady, w także w sposób wegetatywny przez podział roślin matecznych, w okresie jesiennym lub wczesną wiosną. Dla właściwego rozwoju roślina preferuje gleby lżejsze, przepuszczalne, mające odczyn bliski obojętnemu. Stanowiska przeznaczone do uprawy bratwy barwierskiej powinny wyróżniać się dobrym nasłonecznieniem.
Surowcem przeznaczonym do celów leczniczych jest korzeń bratwy barwierskiej (Baptisiae tinctoriae radix). Pozyskiwany jest on ze stanu naturalnego albo ze specjalnie prowadzonych do tego celu upraw. Surowiec zbierany jest w okresie jesiennym, a następnie suszony w suszarniach naturalnych. Miejsca przeznaczone do suszenia korzenia powinny spełniać określone warunki, a więc muszą to być powierzchnie zacienione, a ponadto przewiewne.
Bratwa barwierska – zastosowanie
Cześć rośliny, która przeznaczona jest do celów leczniczych bogata jest w następujące substancje aktywne: izoflawony zarówno w postaci wolnej oraz glikozydowej, alkaloidy chinolizydynowe, a ponadto kumaryny, glikoproteiny, olejek eteryczny, barwniki, kwasy uronowe, cukry oraz związki fenolowe. Zawarte w roślinie substancje aktywne wykazują szerokie działanie lecznicze, ale nie tylko terapeutyczne. W przeszłości określona roślina wykorzystywana była do otrzymywania niebieskiego barwnika. Indianie natomiast stosowali bratwę barwierską do leczenia chorób zakaźnych, a w dużych dawkach jako środek o działaniu przeczyszczającym.
Działanie korzenia bratwy barwierskiej sprowadza się do aktywności immunostymulującej, a więc pobudzającej czynność układu odpornościowego, a także przeciwwirusowej, bakteriobójczej, żółciopędnej oraz przeciwarytmicznej. W związku z opisanym wyżej działaniem leczniczym korzenia bratwy barwierskiej, surowiec stosowany jest w przypadku występowania grypy, anginy oraz zapalenia górnych dróg oddechowych.
Pomocny jest w stanach zapalnych jamy ustnej oraz w uciążliwych do zwalczenia katarach. Zewnętrznie wykorzystywany jest do leczenia trudno gojących się ran, siniaków oraz krwiaków. Wyciągi alkoholowe z korzenia rośliny wchodzą w skład produktów homeopatycznych, które wykorzystywane są w zmniejszonej odporności organizmu. Obecne są również w składzie maści przeznaczonych w terapii gojenia ran.
Bratwa barwierska – sposób użycia
Dla uzyskania efektów leczniczych, korzeń bratwy barwierskiej może być stosowany pod postacią naparów, wyciągów oraz nalewek, a także sproszkowanego surowca.
Do przygotowania naparu z surowca należy zalać 1 łyżeczkę suszonego korzenia bratwy barwierskiej 1 szklanką wrzącej wody. W dalszej kolejności koniecznym jest odstawienie tak przygotowanego preparatu na 15 minut. Napar z surowca pomocny jest w przypadku występowania grypy, anginy oraz zapalenia górnych dróg oddechowych.
Wyciąg z korzenia bratwy barwierskiej przygotowuje się poprzez zalanie 1 łyżeczki korzenia bratwy barwierskiej 1 szklanką zimnej wody. Następnie tak przygotowane lekarstwo należy przykryć oraz odstawić na 12 godzin. Po upłynięciu określonego czasu macerat trzeba podgrzać oraz przecedzić. Wyciąg z korzenia rośliny wykorzystywany jest również w przypadku pojawienia się grypy, anginy, a także zapalenia górnych dróg oddechowych.
W celu przygotowania nalewki z korzenia bratwy barwierskiej należy zalać surowiec alkoholem (wódka) w proporcji 1:5. Tak przygotowany preparat należy odstawic do odczekania na okres jednego tygodnia. Po upływie danego czasu odcedzamy nalewkę i przelewamy do butelek. Środek leczniczy należy stosować w dawce 5 ml, 3 razy dziennie. Preparat wskazany jest przy zmniejszonej odporności organizmu.
Ponadto korzeń rośliny wykorzystywany może być w postaci sproszkowanego surowca. W takiej postaci lekarstwo należy stosować w dawce 500-1000 mg, z częstotliwością 3 razy dziennie. Dla wzmocnienia efektu terapeutycznego bardzo korzystnym jest łączenie korzenia bratwy barwierskiej z jeżówką oraz żywotnikiem.
