Agranulocytoza to niebezpieczne osłabienie funkcji obronnych organizmu powstałe w wyniku spadku granulocytów we krwi poniżej norm, czyli poniżej poziomu 500/ul. Ogólny poziom granulocytów u dorosłego człowieka powinien mieścić się w przedziale 1800-8000/ul. Jeśli wartość ta spadnie poniżej 1500/ul, stwierdza się granulocytopenię (obniżony poziom granulocytów we krwi).
Granulocytopenia jest sygnałem, który powinien dać nam do myślenia, że w organizmie dzieje się coś niepokojącego i warto śledzić zmiany w drodze konkretnych badań. Warto podkreślić, jak istotną funkcję pełnią w organizmie granulocyty. Są one odmianą leukocytów, czyli białych krwinek. Granulocyty dzielą się na:
- neutrofile (granulocyty obojętnochłonne)- tych jest najwięcej, bo aż ok. 70%;
- eozynofile (granulocyty kwasochłonne);
- bazofile (granulocyty zasadochłonne)
Granulocyty budują barierę immunologiczną organizmu, eliminując groźne bakterie, wirusy i grzyby. Wytwarzanie granulocytów to zadanie szpiku kostnego. Ich produkcja, ze względu na krótką żywotność granulocytów (żyją maksymalnie 12 godzin), powinna być procesem regularnym i efektywnym. W przypadku agranulocytozy liczba granulocytów drastycznie spada, a organizm nie ma dostatecznej ochrony przed infekcjami.
Agranulocytoza – przyczyny
Powodów nagłego spadku zawartości granulocytów może być sporo. Niepośledni wpływ na to ma np. spożywanie niektórych leków, jak np.:
- antydepresanty;
- antybiotyki;
- leki przeciwdrgawkowe i przeciwpsychotyczne;
- interferony (białka pobudzające układ odpornościowy);
- leki cytostatyczne;
- środki przeciwpasożytnicze;
- leki przeciwzapalne niesteroidowe;
- medykamenty zwalczające nadczynność tarczycy.
Innymi przesłankami do wystąpienia agranulocytozy mogą być:
- choroby autoimmunologiczne;
- niektóre schorzenia wrodzone, jak np. neutropenia cykliczna;
- częste infekcje wirusowe;
- białaczka;
- włóknienia szpiku kostnego;
- zespoły mielodysplastyczne;
- poddanie pacjenta chemioterapii lub radioterapii;
- zażywanie kokainy;
- zatrucie toksycznymi substancjami lub metalami ciężkimi powodujące uszkodzenie szpiku kostnego i jego dysfunkcje.
Chwilowy i kontrolowany spadek poziomu granulocytów we krwi następuje u pacjentów krótko po przeszczepach szpiku kostnego. Gdy jednak szpik dawcy się przyjmie i zacznie prawidłowo funkcjonować, poziom granulocytów wzrasta do wartości mieszczących się w granicach norm.
Agranulocytoza – objawy
Zdarzają się przypadki agranulocytozy bezobjawowej, jednak są one rzadkie. W większości sytuacji zachorowań pacjentom towarzyszą jednak następujące symptomy:
- znaczne osłabienie i zmęczenie organizmu bez wyraźnej przyczyny oraz wysiłku fizycznego;
- bóle głowy;
- bóle zębów i przyzębia;
- nieprzyjemny oddech i krwawienia dziąseł;
- infekcje dróg oddechowych połączone z bardzo wysokimi temperaturami (ich skutkami są zapalenia układu moczowego, płuc, czy opon mózgowych);
- bóle gardła (owrzodzenia migdałków oraz błony śluzowej jamy ustnej);
- podatność na zakażenia pasożytami;
- skrajne przypadki kończą się zagrażającą życiu sepsą.
Agranulocytoza – rozpoznawanie
Zdiagnozowanie choroby jest stosunkowo proste. Zwykle wystarczy badanie morfologiczne krwi wraz z rozmazem. W przypadku stwierdzenia agranulocytozy pacjent kierowany jest na oddział szpitalny, gdyż powinien przede wszystkim zostać odizolowany od drobnoustrojów, które są dla niego sporym zagrożeniem. Hospitalizacja zapewnia natomiast optymalne warunki higieniczne, sprzyjające szybkiemu powrotowi do zdrowia i pełnej sprawności organizmu.
Agranulocytoza – leczenie
W leczeniu agranulocytozy, podobnie jak w leczeniu wielu innych schorzeń, przede wszystkim powinno się ustalić główną przyczynę dolegliwości. Tylko bowiem wyeliminowanie źródła problemu pozwala na skuteczną pomoc pacjentowi.Jeśli zatem agranulocytoza jest wynikiem innej choroby, należy podjąć leczenie tego konkretnego schorzenia.
Gdy zaś spadek poziomu granulocytów we krwi spowodowało określone działanie lub zachowanie pacjenta (np. przyjmowanie określonych leków lub środków narkotycznych) powinno się natychmiast ten proceder przerwać. Po zdiagnozowaniu agranulocytozy wykonuje się więc badanie nazywane trepanobiopsją szpiku kostnego. Jest to badanie poszukujące przyczyny takiego a nie innego stanu rzeczy, dlatego jego wykonanie ma istotne znaczenie dla podjęcia decyzji o sposobie leczenia, który należy w danym przypadku wdrożyć.
Bywają oczywiście sytuacje, gdy poziom granulocytów sam się unormuje (np. okres rehabilitacji po przebytej infekcji lub zapaleniu wirusowym). Niekiedy konieczne jednak będzie wspomaganie pacjenta odpowiednią suplementacją granulocytową. Podaje się wówczas czynnik wzrostu granulocytów lub tzw. koncentraty granulocytarne, czyli zapasy granulocytów, których nie był w stanie samodzielnie wytworzyć szpik kostny.
Pacjenci z infekcją bakteryjną są narażeni na posocznicę, w związku z tym powinni oni zostać poddani antybiotykoterapii. Agranulocytoza jest w większości przypadków dolegliwością całkowicie uleczalną. Leczenie potrafi przynieść rezultaty już po ok. tygodniu, a organizm pacjenta, u którego poziom granulocytów we krwi wzrósł do optymalnych wartości, zyskuje naturalną barierę immunologiczną.
