Przewlekła niewydolność żylna jest stanem, w którym dochodzi do wystąpienia objawów zastoju krwi żylnej w żyłach, wskutek wstecznego przepływu żylnego (tak zwanego refluks) lub zwężenia bądź niedrożności żył. Występuje u 47% kobiet oraz 37% mężczyzn w Polsce. Czynnikami ryzyka pojawienia się choroby są wiek, płeć żeńska, czynniki genetyczne, czyli dziedziczne i w tym wypadku statystyczne ryzyko rozwoju żylaków u osoby, której jedno z rodziców ma żylaki wynosi 42%, jeśli oboje – ryzyko wzrasta do 89%.
Kolejne to każda ciąża, a z kolejnymi wzrasta ryzyko, następne to otyłość, praca w pozycji siedzącej lub stojącej, która doprowadza do zastoju krwi w żyłach kończyn dolnych, zaparcie, płaskostopie, doustna antykoncepcja oraz wysoki wzrost.
Przewlekła niewydolność żylna – przyczyny
Podstawową przyczyną powstawania przewlekłej niewydolności żylnej jest uszkodzenie żył transportujących krew z nóg do serca oraz nadciśnienie w obrębie żył, które prowadzi do zastoju krwi i przepełnienia żylnej części mikrokrążenia. Później powoduje to otwieranie się przetok tętniczo-żylnych i wenulizacji tętniczek, czyli wystąpienia w obrębie tętniczek mikrokrążenia warunków przepływu charakterystycznych dla żył, a nie przepływu tętniczkowego.
Nasila to objawy zastoju żylnego i doprowadza do przemieszczenia leukocytów poza światło naczynia, dalej dochodzi do uwolnienia z leukocytów, co skutkuje zwiększeniem przepuszczalności naczyń i dalsze zwiększanie obrzęku. Mówiąc prościej w układzie żylnym nie ma głównej pompy (jaką w układzie tętniczym jest serce), która tłoczyłaby krew we właściwym kierunku. Żeby krew z żył popłynęła ku górze, potrzebuje wsparcia.
Zaliczyć do dalszych przyczyn należy tutaj również zwężenie żył wywołane na przykład niedrożnością żył (zwaną zakrzepica) lub uciskiem na żyły. Ucisk może być spowodowany np. zespołem usidlenia tętnicy podkolanowej, czasem także żyły uciskane są u kobiet w ciąży. Groźne wysokie ciśnienie żylne utrzymujące się przez dłuższy czas, cukrzyca lub podeszły wiek, a nawet nieprawidłowy tryb życia, czyli mała aktywność fizyczna, siedząca praca. Nadciśnienie żylne niszczy zastawki, a także ściany żył – poprzez rozkład kolagenu i utratę sprężystości. Przyczyną będzie nadużywanie alkoholu i wyrobów tytoniowych, a także innych szkodliwych dla zdrowia używek.
Przewlekła niewydolność żylna – objawy
Przewlekła niewydolność żylna daje się we znaki poprzez dokuczliwe objawy takie jak uczucie ciężkich nóg, które ustępuje lub znacznie zmniejsza się się po odpoczynku, zwłaszcza z uniesionymi kończynami, kurczowe bóle łydek, które nasilają się w nocy lub przy upałach, ból wzdłuż przebiegu żyły, zespół niespokojnych nóg oraz niekiedy występujący świąd skóry. Są to tak zwane objawy chorobowe.
Obok nich wyróżnia się objawy przedmiotowe i są nimi widoczne przez skórę, niebieskosine zabarwione żyły o poszerzonym, krętym przebiegu, obrzęk – początkowo odwracalny znikający po odpoczynku, następnie stały, rdzawobrązowe przebarwienia skóry, ogniska zaniku białego, pokryte cienkim, wrażliwym na uraz naskórkiem. Następne stwardnienie skórno-tłuszczowe, owrzodzenie podudzi, typowo w dalszej 1/3 goleni, po stronie przyśrodkowej oraz wyprysk żylakowy.
Przewlekła niewydolność żylna – leczenie
Diagnoza niewydolności żylnej jest bardzo prosta do zdjagnozowania przez lekarza już po wywiadzie i obejrzeniu kończyn. Dokładne ustalenia choroby możliwe są dzięki nowoczesnej technologii. Poprzez badanie ultrasonograficzne żył powierzchownych oraz głębokich co pozwala ustalić przyczynę choroby. Także odnaleźć odcinek żyły z niewydolnymi zastawkami oraz ocenić czy w żyłach znajduje się skrzeplina blokująca odpływ krwi.
Leczenie należy zacząć od zmiany trybu życia na bardziej aktywną, następnym domowym sposobem jest stosowanie opasek, czy pończoch uciskowych. Pomocny również jest masaż pneumatyczny, uciskowy z użyciem specjalnych, sekwencyjnie nadmuchiwanych mankietów.
Jeżeli nie przynosi to zadowalających efektów należy sięgnąć po leczenie farmakologiczne, które przedstawia się jako leki oparte na wyciągu z kasztanowca, rutynie, diosminie, hesperydynie, escynie. Te wymienione osłabiają objawy, jednak nie leczą niewydolności. Dużą rolę odgrywa leczenie chirurgiczne, które polega na strippingu, czyli usunięciu zmienionej chorobowo żyły, następna opcja to operacja Lintona (niewydolnych żył. Kolejna to skleroterapia polegająca na zamknięciu żylaków poprzez wstrzyknięcie odpowiednich środków.
Jest to skuteczna metoda, która nie wymaga hospitalizacji, niesie za sobą niskie ryzyko powikłań oraz daje zadowalający efekt kosmetyczny. Niestety sprawdza się jedynie w leczeniu mniejszych żylaków, a większe są kwalifikowane do leczenia operacyjnego. Z ratunkiem przybywa także chirurgia plastyczna zastawek żylnych, jednak dostępna jest tylko w kilku miejscach na świecie.
Nieleczona przewlekła niewydolność żylna prowadzi do:
- powstania żylaków,
- stwardnienia skórno-tłuszczowego,
- zapalenia żył powierzchniowych i żylaków,
- zapalenia żył głębokich,
- zapalenie zastoinowe skóry,
- owrzodzenia goleni,
- hemoroid,
- a nawet śmierci.
