Zespół pęcherza nadreaktywnego w skrócie OAB (od angielskiego overactive bladder) jest stanem, w którym osoba nim dotknięta ma problem z niekontrolowanym oddawaniem moczu (dość duża częstotliwość). Inna nazwa schorzenia to po prostu „nadreaktywność pęcherza”.
CZĘSTOTLIWOŚĆ WYSTĘPOWANIA ZESPOŁU PĘCHERZA NADREAKTYWNEGO
Problem w postaci zespołu pęcherza nadreaktywnego dotyka tak samo kobiety, jak i mężczyzn (dodatkowo przy przeroście prostaty czy zaburzeniom erekcji). Przede wszystkim tendencja do zachorowania zwiększa się wraz z wiekiem. Natomiast pewne jest, że częściej leczeniu poddają się kobiety (od 8 do nawet 42 %).
Szacunkowe wyniki wskazują, że nawet 16 % dorosłych Polaków może być dotkniętych tym zaburzeniem.
ZESPÓŁ PĘCHERZA NADREAKTYWNEGO – PRZYCZYNY
Do głównych przyczyn zespołu pęcherza nadreaktywnego należą zaburzenia w funkcjonowaniu nerwów, które są odpowiedzialne za działanie upładu moczowo-płciowego.
Zaburzenia mogą być konsekwencją:
- uszkodzenia rdzenia kręgowego;
- nieprawidłowe połączenia nerwowo-mięśniowe;
- wadliwe połączenia międzykomórkowe;
- zwiększone przewodnictwo czuciowe.
Zespół pęcherza reaktywnego może także współwystępoać z takimi chorobami jak:
- cukrzyca;
- choroba Parkinsona;
- choroba Alzheimera;
- stwardnienie rozsiane (SM).
OBJAWY ZESPOŁU PĘCHERZA NADREAKTYWNEGO
Głównymi objawami, na podstawie, których można stwierdzić, że u pacjenta występuje zespół pęcherza nadreaktywnego:
- częste oddawanie moczu (więcej niż 8 razy w ciągu doby) w niewielkich ilościach ze współtowarzyszącym parciem na pęcherz moczowy (wskutek skurczów pęcherza o charakterze patologicznym);
- natychmiastowa konieczność oddania moczu (tzw. parcie naglące) spowodowana nieprawidłowymi skutkami pęcherza;
- mimowolne oddawanie niewielkich ilości moczu (tzw. nietrzymanie) w czasie np. kichania, kasłania lub śmiechu.
Wymienione dolegliwości mogą pojawiać się pojedynczo lub współwystępować ze sobą. Niektóre objawy są podobne do innych schorzeń układu moczowo-płciowego, chorób nerek, cukrzycy czy też zespołu jelita nadwrażliwego (także parcie, częstomocz czy ból w podbrzuszu, które ustępują w nocy).
DIAGNOSTYKA ZESPOŁU PĘCHERZA NADREAKTYWNEGO
W celu wykluczenia innych schorzeń i potwierdzenia, że objawy wskazują na zespół pęcherza reaktywnego konieczne jest wykonanie badania moczu. Przeprowadzane jest w postaci testu wkładkowego. Polega on na pomiarze jak dużo moczu wycieka. Na noc wkłada się specjalną wkładkę pochłaniającą płyn. Aby stwierdzić równicę wkładka jest ważona przed pomiarem i po jego zakończeniu.
Dodatkowo konieczne jest wykonanie badania USG jamy brzusznej. Także badanie urodynamiczne (w czasie pobytu w szpitalu) pomaga ustalić czy objawy wskazują na zespół pęcherza nadreaktywnego. Jeżeli podejrzenie przyczyn obejmuje zaburzenia ze strony układu nerwowego może być zlecone dodatkowo wykonanie rezonansu magnetycznego (RM).
Dodatkowo lekarz specjalista zleca badanemu, by prowadził dzienniczek obserwacji popuszczania moczu (tzw. mikcji) . Zapisuje się w nim dokładną godzinę, ilość oddanego moczu, a także dolegliwości współwystępujące.
PRZEBIEG POSTĘPOWANIA LECZNICZEGO W ZESPOLE PĘCHERZA NADREAKTYWNEGO
Istnieją trzy główne metody terapii jako ostateczne formy leczenia zespołu pęcherza nadreaktywnego, są one jednak mocno inwazyjne:
- farmakoterapia, która przede wszystkim polega na podawaniu leków, które mają na celu ograniczenie nadmiernych skurczów pęcherza z grupy antycholinergicznych oraz spazmolityczne.
- Preparaty te rozkurczają mięśnie gładkie. Ponadto podawane są prostaglandyny, serotonina, dopamina, noradrenalina i tlenek azotu jako neuromediator w regulowaniu poziomu napięcia mięśni gładkich w dolnych drogach moczowych (np. cewka moczowa). Ich droga podania to przede wszystkim leki doustne oraz dopęcherzowe. Gdy nie przynoszą skutku włącza się neurotoksyny (m.in. waniloidy, toksyna botulinowa), które prowadzą do porażenia włókien nerwowych pęcherza. Są one odpowiedzialne za zwiększenie skurczy pęcherza oraz bolesność. Niestety większość z leków ma działania uboczne. Badania nowych form terapii farmakologicznej są nadal prowadzone.
- elektromodulacje (neuromodulacja, elektrostymulacja) – powodują symulację nerwów przy pomocy zastosowania różnych elektrod (zewnętrznych oraz wszczepianych). Pobudzając włókna nerwowe, które odpowiadają za funkcjonowanie pęcherza oraz mięśni miednicy.
- leczenie chirurgiczne – stosowane w zespole nadreaktywnego pęcherza w ostateczności, jeżeli schorzenie przejawia lekooporność czy brak pozytywnych skutków przy elektrostymulacji.
Specjaliście coraz częściej polecają pacjentom stosowanie terapii behawioralnych. Dzięki nim osoba uczy się kontrolowania oraz modyfikacji odruchów związanych z trzymaniem oraz oddawaniem moczu. Może to być np. trening pęcherza z oddawaniem moczu w określonych okresach czasu z zatrzymywaniem i puszczaniem strumienia moczu.
Skutecznym rodzajem terapii behawioralnej jest także biofeedback. Takie objawy jak skurcz pęcherza oraz zmiany ciśnienia z nim związane są sygnalizowane poprzez dźwięki. Ich natężenie wzrasta wraz z ciśnieniem.
Do terapii można włączyć ćwiczenia mięśni miednicy (u kobiet także mięśni Kegla, które są odpowiedzialne za wypuszczanie i wstrzymywanie strumienia moczu).
