Zapalenie mięśnia sercowego – ZMS to choroba mogąca mieć różną etiologię. Proces zapalny obejmuje komórki mięśniowe serca, tkankę śródmiąższową, a także naczynia, niekiedy może dotyczyć również osierdzia. Zapalenie mięśnia sercowego może doprowadzić do kardiomiopatii zapalnej a nawet do niewydolności serca.
Zapalenie mięśnia sercowego – etiologia i patogeneza
Zapalenie mięśnia sercowego mogą wywoływać czynniki takie jak:
- wirusy – najczęstsza przyczyna, m.in parwowirusy np. B19, ludzki wirus niedoboru odporności herpes typu 6 (HHV – 6), adenowirusy, wirus cytomegalii, wirus zapalenia wątroby typu C, wirus grypy A i B, wirus różyczki
- bakterie – Borrelia burgdorferi, Mycobacterium tuberculosis- prątek gruźlicy, Streptococcus pneumoniae – pneumokoki, Staphylococcus – gronkowce, Haemophilus sp., Salmonella sp. i inne
- riketsje, mykoplazmy i chlamydie
- robaki – włosień kręty, glista ludzka, tasiemiec bąblowcowy ludzki, glista psia
- grzyby – m.in. Aspergillus sp., Candida sp. Mucor sp.
- pierwotniaki – Toxoplasma gondii, Entamoeba histolytica
- leki i substancje toksyczne m.in niektóre antybiotyki, leki przeciwgruźlicze, niesteroidowe leki przeciwzapalne (tzw. NLPZ), diuretyki, pochodne sulfonylomocznika, oraz substancje toksyczne, takie jak kokaina, ołów.
ZMS może także być wywołane chorobami autoimmunologicznymi. Chorzy bez zaburzeń immunologicznych, u których wystąpiło wirusowe zapalenie mięśnia sercowego zwalczają infekcję dzięki mechanizmom odporności antygenowej. W sytuacji, gdy komórki immunokompetentne nie są w stanie poradzić sobie z infekcją może dojść do upośledzenia czynności komórek mięśnia sercowego, a także podtrzymania odpowiedzi przeciwwirusowej. Przeciwciała antywirusowe przez swoje podobieństwo antygenowe, reagują krzyżowo i niszczą wówczas białka serca. Rozpad komórek zakażonych prowadzi do uwidocznienia antygenów nieprezentowanych wcześniej.
Eozynofilowe zapalenie mięśnia sercowego to skutek naciekania na ściany serca przez eozynofile, które wydzielają substancje toksyczne dla komórek serca (cytotoksyczne).
Jeśli natomiast mamy do czynienia z zapaleniem mięśnia sercowego olbrzymiokomórkowego, główną rolę w patogenezie mają limfocyty T.
W rozwoju ZMS w pierwszym etapie powstaje naciek zapalny limfocytów, który uszkadza komórki serca. Może wówczas dojść do martwicy i obrzęku śródmiąższowego. W fazie gojenia naciek zapalny jest eliminowany, a w miejscu nacieku dochodzi do włóknienia.
Zapalenie mięśnia sercowego – obraz kliniczny
Objawy zapalenia mięśnia sercowego są zróżnicowane i nieswoiste tylko dla tego schorzenia. U zdecydowanej większości chorych stwierdza sięniedawno przebyte zakażenie wirusowe. Objawy zwiastujące występują u blisko 90% chorych i są zależne od dróg zakażenia.
Typowymi objawami są:
- duszność, zarówno wysiłkowa, jak i spoczynkowa przy niewydolności serca
- ból w klatce piersiowej
- kołatanie serca
- objawy niewydolności serca
- objawy zapalenia osierdzia
- objawy zatoru obwodowego
W przypadku eozynofilowego ZMS objawy mogą być podobne do alergicznych, natomiast przy olbrzymiokomórkowym zapaleniu mięśnia sercowego obserwuje się niewydolność serca.
Zapalenie mięśnia sercowego – przebieg naturalny
W zapaleniu mięśnia sercowego o przebiegu piorunującym dochodzi do bardzo szybkiego i nagłego przyrostu objawów niewydolności serca. Zaburzenie funkcji mięśnia sercowego przechodzi samoistnie lub też w mniejszej ilości przypadków prowadzi do zgonu. Ostre zapalenie mięśnia sercowego charakteryzuje się mniej wyraźnymi objawami, u części chorych może doprowadzać do kardiomiopatii rozstrzeniowej. W przypadku podostrego lub przewlekłego zapalenia mięśnia sercowego schorzenie trudno jest odróżnić od kardiomiopatii rozstrzeniowej.
Przebiej ZMS może przyjmować również postać bezobjawową.
Zapalenie mięśnia sercowego – rozpoznanie
Badania laboratoryjne:
- zawyżone OB
- leukozytoza, z przewagą neutrofilów
- podwyższone stężenie CK-MB oraz sercowej troponinyT lub I w osoczu
- 4- krotny wzrost miana wirusowo swoistej immunoglobuliny G
- EKG – dotyczy przede wszystkim zaburzeń odcinka ST i załamka T
- RTG klatki piersiowej- serce powiększone, przy jednoczesnej zmianie kurczliwości
- Echokardiografia- badania pozwalające odróżnić chorych na piorunujące zapalenie mięśnia sercowego. U tych chorych stwierdza się zmianę kurczliwości serca a także zgrubiałą ścianę lewej komory serca.
- MR serca, które może ułatwić wykonanie biopsji endomiokardialnej, ale nie może być wykonany zamiast niej.
- BIOPSJA ENDOMIOKARDIALNA rzadko wykonywane u pacjentów z ostrym infekcyjnym ZMS.
Zapalenie mięśnia sercowego – leczenie
Chorzy na zapalenie mięśnia sercowego powinni ograniczyć aktywność fizyczną, zwłaszcza gdy przebiegu choroby towarzyszy gorączka oraz inne objawy ogólnoustrojowe. Chorzy są zobligowani do zmniejszenia spożycia alkoholu oraz unikania stosowania NLPZ, a także leków mogących wywołać lub tez nasilić zanurzenia mikrokrążenia wieńcowego.
Zapalenie mięśnia sercowego – leczenie objawowe
Zapalenie mięśnia sercowego leczy się standardowo. Konieczna jest wysoka czujność przy stosowaniu betablokerów. U chorych z bólem w klatce piersiowej oraz zaburzeniami odcinka ST- T można zastosowac amlodypinę. Ze względu na ryzyko wystąpienia zakrzepu stosuje się heparynę. W przypadku nieskutecznego leczenia zapalenia mięśnia sercowego zaleca się przeszczep serca.
