Tętniak pozawałowy serca (z łac. Aneurysma cordis) jest uwypukleniem ściany serca, która zmieniona tworzy bliznę na skutek martwicy mięśnia sercowego (z powodu zamknięcia światła tętnicy), czyli przebytego zawału. Blizna ta rozciąga się w trakcie pracy serca, nie ma jednak możliwości kurczenia się, co jest powodem powstania wypukłości.
WYSTĘPOWANIE TĘTNIAKA POZAWAŁOWEGO SERCA?
Tętniak pozawałowy serca zazwyczaj powstaje w okolicy koniuszka serca na jego lewej ścianie. Pojawienie się tego rodzaju zmiany zależy od kilku czynników. Decyduje o tym między innymi wielkość powierzchni mięśnia sercowego, w której dochodzi do martwicy, czyli rozległość przebytego zawału. Odpowiednio dobrany rodzaj leczenia oraz profilaktyka pozawałowa są czynnikami zwiększającymi prawdopodobieństwo, że u pacjenta nie pojawi się tętniak pozawałowy.
Szacuje się, że w 1:10 przypadków zawału występuje także tętniak pozawałowy serca (średnio od 3 do 15 % pacjentów).
JAKIE SĄ RODZAJE TĘTNIAKÓW POZAWAŁOWYCH SERCA
W zależności od struktury budowy tętniaka można wyróżnić następujące rodzaje tętniaków pozawałowych serca:
- tętniak rzekomy (częstsze występowanie) – jest zbudowany tylko z nasierdzia oraz osierdzia;
- tętniak prawdziwy (znacznie rzadziej występuje) – jest zbudowany ze wszystkich warstw, które tworzą ścinę serca (wsierdzie, mięsień sercowy oraz osierdzie);
- tętniak ściany przedniej – występuje w przypadku przetrwałego uniesienia odcinka ST w badaniu EKG (także powiązany jest z bólami wieńcowymi i zaburzeniami rytmu).
TĘTNIAK POZAWAŁOWY SERCA – OBJAWY
Tętniak pozawałowy serca może początkowo nie dawać początkowo żadnych objawów. Jest zaliczany do późnych konsekwencji pozawałowych.
W bardziej zaawansowanym stadium mogą pojawić się następujące powikłania:
- niewydolność serca z powodu zmniejszenia kurczliwości mięśnia sercowego, a co za tym idzie upośledza prawidłową pracę serca;
- arytmie komorowe (mogą nawet doprowadzić do tzw. nagłego zgonu sercowego);
- powikłania zakrzepowo-zatorowe ze względu na zaleganie krwi wewnątrz tworu i tworzenie się tzw. skrzeplin przyściennych, które w przypadku oderwania się płyną z prądem krwi i powodują zatory w naczyniach krwionośnych (np. udar niedokrwienny mózgu);
- bóle o charakterze dławicowym – pojawiające się po intensywnym wysiłku fizycznym lub w czasie stresu czy na skutek silnych emocji, umiejscowione za mostkiem, o charakterze piekącym, uciskowym lub rozpierającym, promieniujące w kierunku żuchwy oraz ramienia (najczęściej lewego), ustępujące po około 5 minutach spokojnego odpoczynku lub po podaniu nitrogliceryny .
DIAGNOSTYKA TĘTNIAKA POZAWAŁOWEGO SERCA
Jeżeli powstanie na sercu tętniak pozawałowy jest tworem zagrażającym życiu pacjenta. Zwiększa ryzyko śmierci sześciokrotnie.
Do diagnostyki tętniaka zawałowego serca jest konieczne wykonania badania elektrokardiografii (EKG). Wskazuje na występowanie uniesienia odcinka ST w odprowadzeniach przedsercowych V 2, V 3 i V 4. Jest to zmiana stała, która nie cofa się po przebytym zawale mięśnia sercowego.
Dodatkowo przeprowadza się badania echokardiograficznego (tzw. ECHO serca) w celu ustalenia wielkości i dokładnego umeijscowienia zmiany.
TĘTNIAK POZAWAŁOWY SERCA – LECZENIE
Leczenie tętniaka pozawałowego serca może przybierać dwie formy:
- zachowawcze – z zastosowaniem farmaceutyków, które mają a celu obniżenie obciążanie serca, także zmniejszenie arytmii oraz przeciwdziałające wystąpieniu zakrzepów;
- operacyjne – usunięcie tętniaka w czasie aneuryzektomii (jest to zabieg kardiochirurgiczny, który polega na usunięciu tętniaka oraz usunięcie skrzeplin przyściennych, następnie zostaje wszyta
- specjalna łata lub rana zostaje zaszyta – tzw. metoda Dora), które niesie za sobą ryzyko zgonu w trakcie operacji w około 7 %;
- zabiegi uzupełniające wykonywane przy tętniaku pozawałowym serca (resekcja wsierdzia, ablacja prądem – częstotliwość radiowa, która ma na celu usunięcie ogniska arytmogennego, zabieg CABG, czyli pomostowanie aortalno-wieńcowe – potocznie mówi się o wszczepieniu „by-pass’ów” –, które polega na.wykonaniu pomostu naczyniowego pomiędzy aortą oraz końcowym odcinkiem tętnicy wieńcowej, ma na celu ominięcie zwężonego odcinka, które powoduje niedokrwienie mięśnia sercowego).
Wskazaniami do skierowania na leczenie operacyjne są przede wszystkim:
- tętniak lewej komory z współwystępującymi uporczywymi zaburzeniami rytmu oraz przyśpieszoną częstością serca;
- dusznica bolesna;
- niewydolność zastoinowa mięśnia sercowego;
- brak nastąpienia pozytywnych efektów klinicznych w przypadku stosowania leczenia zachowawczego lub inwazyjnych metoda przezskórnych.
Dobór odpowiedniej metody leczenia zależy od wielu czynników indywidualnych, m.in. rozległości przebytego zawału, innych chorób współwystępujących, zagrożenia powikłaniami czy też przyjmowanych leków. Lekarz kardiolog (lub we współpracy z kardiochirurgiem) ustala właściwy sposób postępowania w przypadku danego pacjenta. Głównym celem jest możliwie jak najlepsze przywrócenie funkcjonowania pracy serca, a co za tym idzie samopoczucia osoby.
