Nadciśnienie naczyniowo-nerkowe, powstaje w wyniku niedokrwienia nerek, a następnie przez nadmierne uwalnianie reniny (enzym wytwarzany przez nerki). Niedokrwienna nefropatia (uszkodzenie nerek spowodowane zmniejszonym przepływem krwi przez nerkę), zmniejszenie filtracji kłębuszkowej powoduje naruszenie funkcji nerek ze znacznym zwężeniem tętnicy nerkowej. Tak, więc nadciśnienie naczyniowo-nerkowe jest to wysokie ciśnienie krwi, które występuje na tle zmian w tętnicach nerkowych lub ich gałęziach.
Nadciśnienie naczyniowo-nerkowe diagnozuje się w 1-5% osób z nadciśnieniem tętniczym, 20% wszystkich opornych na leczenie nadciśnienia, a także w 30% przypadków złośliwego i agresywnego typu nadciśnienia. Jeżeli dzieci w wieku 10 lat, mają wysokie ciśnienie krwi jest to powodowane przez uszkodzenia tętnic nerkowych u 90% dzieci. Częstość występowania uszkodzeń tętnic nerkowych u starszych pacjentów z nadciśnieniem to 42-54%, natomiast u ludzi z przewlekłą niewydolnością nerek to 22%.
Nadciśnienie naczyniowo-nerkowe – przyczyny
Nadciśnienie naczyniowo – nerkowe powstaje z niedokrwieniem nerek i rozwija się w wyniku aktywacji układu renina-angiotensyna-aldosteron (układ regulujący gospodarkę wodno-elektrolitową w organizmie).
Główne przyczyny
- Miażdżyca tętnic
- Dysplazja włóknisto-mięśniowa (guzkowe zapalenie tętnic, zwapnienie tętnic).
Rzadkie przypadki
- Neurofibromatoza (zmiany skórno-neurologiczne)
- Wrodzone patologie
- Tętniak
- Niedrożność segmentowa tętnicy (pourazowa)
- Przetoki tętniczo-żylne
- Zator tętnicy nerkowej
- Uszkodzenie tętnicy nerkowej (zakrzepica po cewnikowaniu, uszkodzeń podczas angioplastyki tętnic nerkowych lub umieszczanie stentu)
- Zapalenie naczyń
- Torbiel nerkowa
- Choroby miażdżycowe aorty nerek
- Zwłóknienie radiacyjne (po radioterapii)
- Choroba zakrzepowo-zatorowa tętnicy nerkowej.
Nadciśnienie naczyniowo-nerkowe – objawy
- Nagły początek nadciśnienia poniżej 30 lat
- Początek ciężkiego nadciśnienia tętniczego po 50 roku życia
- Nadciśnienie oporne lub złośliwe
- Upośledzenie czynności nerek po podaniu inhibitorów
- Niewyjaśniona atrofia nerki lub różnica w wielkości nerki> 1,5 cm
- Postępujące pogorszenie czynności nerek o nieznanej etiologii
- Wielonaczyniowa choroba wieńcowa bez objawów zwężenia tętnicy nerkowej lub choroby naczyń obwodowych
- Nagły niewyjaśniony obrzęk płuc
- Mała nerka bez historii choroby dróg moczowych
- Zastoinowa niewydolność serca z niewyjaśnioną etiologią lub uporczywą dusznicą bolesną
- Zmiany w typie dysplazji włóknisto-mięśniowej w innych układach naczyniowych.
- Białkomocz jest minimalny, praktycznie nie występują zmiany w osadach, z wyjątkiem zakrzepicy naczyń nerkowych lub zatorowości cholesterolowej.
Nadciśnienie naczyniowo-nerkowe – diagnostyka
Badania laboratoryjne: potrafią wykrywać hipokaliemię i białkomocz, często podwyższone stężenie kreatyniny i zmniejszone GFR. Zwiększona aktywność reniny w osoczu.
Badania wizualizacyjne
- angiografia wewnątrz tętnicza – najdokładniej pokazuje unaczynienie nerek, jest to ważne, gdy ustalenie ostatecznej diagnozy za pomocą metod nieinwazyjnych jest niemożliwe.
- Technika ultrasonografii Doppler duplex – jest metodą w celu potwierdzenia rozpoznania zwężenia tętnicy nerkowej, monitorowania pacjentów po korekcji zwężenia tętnicy nerkowej i oceny zmian u pacjentów leczonych zachowawczo.
- CT, MRI – brak zmian pozwala wykluczyć hemodynamicznie istotne zwężenie w głównym pniu tętnicy nerkowej.
- Scyntygrafia nerek- brak zmian po zastosowaniu leków moczopędnych pozwala wykluczyć hemodynamicznie istotne zwężenie tętnicy nerkowej.
- Cewnikowanie żył nerkowych – jest użyteczne w określaniu wskazań do nefrektomii (określa się aktywność reniny w osoczu krwi żylnej).
Nadciśnienie naczyniowo-nerkowe – leczenie
Celem leczenia jest normalizacja lub poprawa kontroli ciśnienia, a także poprawa czynności nerek. Leczenie obejmuje również modyfikację czynników predysponujących do rozwoju miażdżycy i leczenia współistniejących chorób.
Metody leczenia (wybór zależy od postaci klinicznej i stopnia zwężenia tętnicy nerkowej)
- Leczenie farmakologiczne
- Zabieg udrażniania naczyń (zabieg umożliwiający krwi przepływ przez naczynie),
- Przezskórna angioplastyka balonowa (zabieg poszerzania żył lub tętnic za sprawą baloników),
- Przezskórna angioplastyka ze stentowaniem,
- Chirurgiczna korekcja zwężonej tętnicy nerkowej.
Leczenie farmakologiczne
- Inhibitory ACE i ARB są skuteczne, ale mogą mieć zły wpływ na czynność nerek, która jest zasysana przez zwężoną tętnicę.
- Blokery kanału wapniowego
- β-blokery – korzystny efekt może być częściowo związany z blokowaniem uwalniania reniny.
Leczenie poprzez udrożnienie naczyń
Jest uzasadnione u pacjentów z hemodynamicznie istotnym zwężeniem tętnicy nerkowej:
- Towarzyszącym ciężkim, opornym lub złośliwym nadciśnieniem tętniczym
- Jednostronne, obustronne lub zwężenie tętnicy nerkowej pojedynczej nerki i postępującą przewlekłą chorobę nerek
- Nieznanym podłożu i nawracającą niewydolnością serca lub nagle i sporadycznie występujący obrzęk płuc o nieznanej etiologii
- Zatrzymanie dusznicy bolesnej pomimo optymalnego leczenia.
Metody:
- Angioplastyka tętnic nerkowych – metoda w zwężenie tętnic nerkowych w wyniku włóknistej dysplazji.
- Angioplastyka tętnicy nerkowej sten – zwężenie stentowania tętnic nerkowych daje znacznie lepsze wyniki, niż sama angioplastyka balonowa.
- Chirurgiczne udrażnianie nerki – obecnie rzadko wykonywana, zwykle zastawka aortalno-nerkowa.
