Subkliniczna niedoczynność tarczycy (SNT) inaczej nazywana utajoną, podkliniczną lub bezobjawową niedoczynnością tarczycy. Taka forma niedoczynności tarczycy posiada bardzo skąpe objawy, trudne do zauważenia. Jest to jednak najłagodniejsza forma niedoczynności tarczycy, poza nią wyróżniamy jeszcze umiarkowaną i ciężką.
Jak wykryć subkliniczną niedoczynność tarczycy? – objawy
Skoro subkliniczna niedoczynność tarczycy nosi miano również utajonej, czyli niedającej o sobie znać w oczywisty sposób to jak ją zdiagnozować? Forma utajonej niedoczynności tarczycy może objawiać się u dorosłych bólami głowy, uczuciem zimna – najczęściej marzną ręce i stopy, obniżonym nastrojem, depresją, chronicznym zmęczeniem oraz zaparciami spowodowanymi spowolnionym metabolizmem. Są to objawy pasujące do szerokiego spektrum różnych dolegliwości czy chorób naszego organizmu, dlatego trudno je jednoznacznie przypisać danej chorobie.
Bywa, że subkliniczna niedoczynność tarczycy również dotyka tych najmłodszych – noworodków. Znakiem ostrzegawczym jest zbyt długo trwająca żółtaczka, opóźnienie rozwoju na polu psychicznym i fizycznym dziecka tj. nieprawidłowy wzrost, trudność w przyjmowaniu pokarmów, zmniejszona ruchliwość, zachrypnięty głos, zimna łuszcząca się skóra.
U starszych dzieci obserwuje się opóźnione dojrzewanie płciowe, zahamowanie wzrostu, trudności w koncentracji, senność, spowolnioną mowę, bóle głowy, uczucie zimna, cienkie, łamliwe i suche włosy oraz suchą skórę.
Na podstawie badań hormonów tę formę niedoczynności stwierdza się w przypadku, gdy: występuje wzrost tyreotropiny (TSH) powyżej górnej granicy normy, czyli gdy przekracza 4,5 mlU/I przy prawidłowym stężeniu wolnej tyroksyny (fT4) i trijodotyroniny (fT3).
Należy wykonać także badanie przeciwciał pozwalające wykluczyć autoimmunologiczną chorobę tarczycy jaką jest Hashimoto: anty-TPO i anty-TG.
Ryzyko rozwoju jawnej niedoczynności tarczycy jest 2-krotnie większe, jeśli zwiększonemu poziomowi TSH towarzyszy zwiększona ilość przeciwciał anty-TPO.
UWAGA: PODWYŻSZONY POZIOM TSH MOŻE BYĆ SPOWODOWANY PRZYJMOWANIEM NIEKTÓRYCH LEKÓW
Zaleca się również wykonanie USG tarczycy obrazujące wielkość płatów tarczycy, jej jednorodność czy też występowanie guzków bądź torbieli.
UWAGA: SCHORZENIE JAKIM JEST SUBKLINICZNA NIEDOCZYNNOŚĆ TARCZYCY NIE ZAWSZE WYMAGA LECZENIE FARMAKOLOGICZNEGO! Dużo groźniejszym stanem jest niepotrzebne przeładowanie tarczycy hormonami.
Niestety jest to dosyć częste zjawisko wśród lekarzy, którzy włączają leczenie tam, gdzie nie jest ono wymagane.
Subkliniczna niedoczynność tarczycy – sposoby leczenia
Jeśli endokrynolog zadecyduje włączyć leczenie, najczęściej są to preparaty hormonalne: Euthyrox (nie zawiera laktozy) lub Letrox.
Dawki są dostosowane odpowiednio do poziomu zaawansowania schorzenia.
Przyczyny
Przyczyną wrodzonej subklinicznej niedoczynności tarczycy może być dyshormonogeneza – dziedziczne zaburzenie biosyntezy hormonów tarczycy.
Natomiast forma nabyta może być spowodowana autoimmunologiczną chorobą tarczycy czyli Hashimoto, atrofią gruczołu tarczycowego, przebytym leczeniem nadczynności tarczycy za pomocą radioaktywnego jodu lub też usunięciem tarczycy.
Innymi czynnikami mogą być również: niedobór jodu, zespół Downa, cukrzyca typu 1, przebyta radioterapia głowy lub szyi, przyjmowanie leków zawierających lit, pochodne jodu, a także leki antytarczycowe (tyreostatyki) oraz leki przeciwpadaczkowe (szczególnie karbamazepina i kwas walproinowy).
Subkliniczna niedoczynność tarczycy dotyka częściej kobiet niż mężczyzn głównie po 60. roku życia, choć w obecnych czasach nie jest to regułą.
Dieta a niedoczynność tarczycy
- hormon tarczycy T3 i T4 zawierają jod w swojej cząsteczce
- tyreoperoksydaza (TPO), enzym kluczowy w syntezie hormonów tarczycy, zawiera w swojej cząsteczce żelazo
- odjodowanie (czyli usuwanie jednej cząsteczki jodu) T4 do T3 zachodzi za sprawą enzymów, które są selenoproteinami, czyli zawierają w swej cząsteczce selen
- cynk jest składnikiem białek receptorowych T3, a jego niedobór zaburza wiązanie tego hormonu
Jod, żelazo, selen, cynk niewątpliwie pełnią ważną rolę w funkcjonowaniu tarczycy, a ich niedobór może powodować jej złe funkcjonowanie.
Dlatego też dieta powinna być odpowiednio zbilansowana i bogata w te składniki.
Źródła jodu:
- ryby: dorsz, mintaj, halibut, płastuga, tuńczyk i makrela
- owoce morza: małże, ostrygi
- algi: spirulina, kelp, chlorella
Źródła żelaza:
- mięso oraz podroby mięsne
- ryby
- żółtka jaj
- otręby i zarodki pszenne
- pełnoziarniste produkty zbożowe
- warzywa tj. boćwina, bób, burak, groszek zielony, koper ogrodowy, pietruszka liście i korzeń, szczaw, szpinak
- owoce: porzeczki czarne, białe i czerwone, poziomki, maliny, awokado, owoce suszone
- nasiona roślin strączkowych
- pestki dyni i lnu
Źródła selenu:
- ryby: makrela, halibut, dorsz, śledź)
- nasiona roślin strączkowych
- mięso: indyk, wołowina
- grzyby
- pełnoziarniste produkty zbożowe
Źródła cynku:
- mięso
- jaja
- nasiona słonecznika, nasiona lnu, nasiona dyni
- fasola, ciecierzyca
- kiełki
- otręby pszenne
- czosnek, cebula,
- grzyby
- ostrygi
Witamina D3
Istnieją obserwacje, że osoby posiadające problemy z tarczycą mają niski poziom witaminy D3. Może się wiązać to z tym, że odkryto receptory witaminy D w gruczole tarczycowym – świadczy to o tym, że reguluje ona funkcję wydzielniczą tarczycy.
Witaminę D3 możemy czerpać z pokarmu, do którego zalicza się tran i tłuste ryby (śledź, łosoś, sardynka). Aż 90% tej witaminy syntetyzowane jest w skórze, dlatego powinniśmy korzystać z kąpieli słonecznych. Odpowiednim czasem na to są godziny pomiędzy 10;00 a 15;00 kiedy to jest najwięcej sprzyjających nam fal UVB.
Goitrogeny
Istnieją związki zwane goitrogenami są to substancje antyodżywcze uniemożliwiające nam prawidłową syntezę jodu, co powoduje zachwianie poziomu hormonów.
Goitrogeny występują głównie w roślinach krzyżowych tj. kapusta, brukselka, jarmuż, kalafior, rzepa i kalarepa.
Ich zawartość możemy obniżyć przez gotowanie (najlepiej bez przykrycia).
