Zaburzenia hormonalne są przyczyną złego stanu zdrowia i wielu chorób. Układ hormonalny wytwarza substancje biologicznie czynne, które nazywane są hormonami. Kiedy hormony uwalniają się do krwi przenoszone są przez cały organizm, wpływają na wszystkie procesy życiowe zarówno mężczyzn, jak i kobiet. Tak, więc, jeśli ilość dowolnego hormonu jest większa lub mniejsza niż normalnie, pojawia się zaburzenie hormonalne. Z tego powodu bardzo ważne jest, aby w porę zwrócić uwagę na problem i rozpocząć leczenie.
Ciało kobiety od okresu dojrzewania do menopauzy podlega cyklicznym comiesięcznym zmianom, które zapewnia estrogen, testosteron, prolaktyna i progesteron. Wpływają nie tylko na układ rozrodczy, ale także na funkcjonowanie i zdrowie całego organizmu. Tło hormonalne u mężczyzn odbiega od normy w okresie dojrzewania lub, odwrotnie, podczas wygaszenia funkcji rozrodczej.
Zaburzenia hormonalne – przyczyny
Czynnikami wywołującymi rozwój nierównowagi hormonalnej u kobiet mogą być:
- Predyspozycje genetyczne
- Choroby układu rozrodczego
- Zakażenia przenoszone drogą płciową, (chlamydie, rzęsistkowica, mykoplazmoza, ureaplazma, rzeżączka, kiła)
- Niesystematyczne przyjmowanie hormonalnych środków antykoncepcyjnych
- Choroby tarczycy lub trzustki, nadnerczy
- Interwencje chirurgiczne wykonywane w jamie brzusznej, aborcje
- Zbyt wczesny lub bardzo późny początek aktywności seksualnej, przedłużony brak aktywności seksualnej w wieku dorosłym
- Zaburzenia snu, złe odżywianie
- Częsty stres.
U mężczyzn przyczyny zaburzeń hormonalnych są związane z następującymi czynnikami:
- Praca tarczycy, przysadki mózgowej, jąder lub innych gruczołów odpowiedzialnych za produkcję hormonów zostaje zakłócona. Zaburzenia mogą być spowodowane przez wrodzone patologie lub nabyte anomalie.
- Gruczoły płciowe przestają produkować hormony prawidłowo z powodu urazów, procesów nowotworowych i działania czynników zakaźnych.
- Toksyczne działanie agresywnych cieczy, chemii gospodarczej i kosmetyków.
- Nieodpowiedni styl życia, picie alkoholu lub narkomania, palenie tytoniu.
Zaburzenia hormonalne – objawy
Objawy u kobiet
Intensywność objawów jest bezpośrednio zależna od wieku, ponieważ przejawy zaburzeń u dziewcząt w okresie dojrzewania będą znacznie różnić się od tych u dojrzałych kobiet.
Zaburzenia hormonalne u nastolatek
U nastolatek zaburzenia hormonalne bardzo często przejawiają się w tak zwanym okresie przejściowym, odczuwalnym przez opóźnienie w rozwoju seksualnym, przez jego brak lub przedwczesny rozwój seksualny. Opóźnienie rozwoju seksualnego rozpoznaje się, gdy w ciele dziewczynki jest brak hormonów płciowych. Otyłość lub niedowaga mogą również powodować opóźnienie. W tym stanie menstruacja jest niezwykle rzadka lub wcale nie występuje, następuje wyraźny niedorozwój wtórnych objawów i piersi nie rosną. Z reguły prawidłowy rozwój dziewczynki zapewniany jest poprzez eliminację istniejących współistniejących chorób.
Zaburzenia hormonalne u kobiet w wieku rozrodczym
Kobieta może mieć objawy ze strony zaburzeń miesiączkowania:
- Częste lub rzadkie miesiączki
- Słabe lub zbyt obfite
- Istnieje wyraźny syndrom napięcia przedmiesiączkowego
Ponadto:
- Suchość błony śluzowe pochwy
- Dyskomfort podczas stosunku
- Częste bóle głowy
- Zespół przewlekłego zmęczenia
- Bezsenność
- Zwiększenie wzrostu owłosienia.
Objawy zaburzeń hormonalnych u dorosłych kobiet, które są w okresie menopauzy to:
- Uderzenia gorąca, podczas których kobieta odczuwa intensywne pocenie się
- Choroby serca, uczucie duszności
- Bóle głowy
- Drżenie
- Bezsenność
- Zmęczenie
- Drażliwość
- Rozwój cukrzycy
- Choroby układu moczowo-płciowego.
Najczęstszymi objawami zaburzeń hormonalnych (testosteronu) u mężczyzn mogą być:
- Zwiększone zmęczenie
- Drażliwość, złe samopoczucie, zmniejszona wytrzymałość fizyczna
- Pojawienie się nadwagi (otyłość brzuszna)
- Zmniejszenie masy mięśniowej
- Suchość i zwiotczenie skóry
- Przerzedzenie i łamliwe włosy
- Występowanie chorób sercowo-naczyniowych
- Rozwój cukrzycy
- Osteoporoza
- Naruszenie systemu seksualnego (gruczolak prostaty, zaburzenia seksualne).
Zaburzenia hormonalne – diagnostyka
Do wykrywania zaburzeń hormonalnych konieczne są badania krwi, potwierdzające zaburzenia w poziomie estrogenu u kobiet i testosteronu u mężczyzn.
W diagnostyce zaburzeń hormonalnych oceniany jest stan różnych narządów i układów:
- Aktywność psychiczna (zdolność koncentracji, pamięć, tło emocjonalne)
- Układ sercowo-naczyniowy ( profil lipidowy, USG naczyń, EKG).
- Funkcja hormonalna (analiza stężenia cukru we krwi, całkowity testosteron, TSH, prolaktyna, estradiol)
- RTG czaszki
- CT, USG gruczoł nadnercza, tarczycy, nerki, wątroby
- USG prostaty u mężczyzn, narządu rodnego u kobiet
- Układ mięśniowo-szkieletowy (radiogram kości, kręgosłupa, CT).
Zaburzenia hormonalne – leczenie
Kobiety w wieku od 25 do 50 lat zwykle muszą przyjmować wysoką dawką estrogenu, aby zmniejszyć ryzyko utraty gęstości kości, chorób sercowo-naczyniowych i innych zaburzeń hormonalnych. Rzeczywista dawka zależy od ciężkości stanu i sposobu podawania.
Zaburzenia hormonalne związana z wysokim poziomem testosteronu u kobiet. Niskie dawki glikokortykosteroidów, przyjmowane codziennie przez 2-3 miesiące, mogą zmniejszać wytwarzanie androgenów przez nadnercza. Glikokortykosteroidy zmniejszają trądzik i mogą poprawić płodność, a także umiarkowanie zmniejszać objawy hirsutyzmu u kobiet.
Taktyka leczenia niedoboru hormonów płciowych u mężczyzn będzie zależeć od wieku, przyczyn, które spowodowały ten deficyt, obecności współistniejących chorób, i jest wybierana indywidualnie w każdym przypadku. W młodym wieku niedoboru testosteronu mogą być kompensowane poprzez terapię mającą na celu rewitalizację gruczołów płciowych, i obejmują leki ziołowe, witaminy.
W innych przypadkach leczenie ma na celu normalizację aktywności innych gruczołów dokrewnych (przysadki, tarczycy, nadnerczy). Istnieją jednak pewne choroby genetyczne, które już od najmłodszych lat wymagają stosowania hormonalnej terapii zastępczej preparatami testosteronu na całe życie.
