Wole zamostkowe to stan chorobowy, w którym tarczyca jest powiększona tak, że dolnym biegunem sięga aż za mostek. Taka sytuacja może powodować u pacjenta szereg dolegliwości i bardzo utrudniać codzienne życie. Wole zamostkowe może występować dodatkowo przy różnych innych zburzeniach tarczycy, zarówno nadczynności, jak i niedoczynności.
Normalny, prawidłowo funkcjonujący gruczoł tarczowy (tarczyca) ma postać kilkucentymetrowego motyla i zlokalizowany jest na przednio-dolnej części szyi. Jeśli się powiększa – u kobiet powyżej 20 cm², u mężczyzn powyżej 25 cm² – definiowany jest właśni nazwą wole.
Rodzaje
Wyróżnia się następujące rodzaje wola:
- wole guzkowe (lub guzowe, guzowate)
- wole miąższowe (jednorodna, powiększona tarczyca bez zmian ogniskowych)
- wole proste (powiększona tarczyca, jednak zbudowana z prawidłowej tkanki)
- wole zamostkowe (często określane również wolem wewnątrzpiersiowym).
Diagnostyka
Aby można było mówić o wolu zamostkowym, w pewnym zakresie powinno ono swym zasięgiem wchodzić za obszar mostka, poza szyję, nawet sięgać klatki piersiowej. Co prawda wole położone wyżej stanowi kłopotliwy defekt kosmetyczny i chociażby z tego powodu powinno być poddane leczeniu, jednak zdarza się, że wole zamostkowe może być czasem kompletnie niewidoczne, więc jego diagnostyka jest bardziej skomplikowana.
Bywa i tak, że chory zgłasza się do lekarza z utrudniającym życie kaszlem, a ten odsyła go na zdjęcie rentgenowskie. Dopiero po wykonaniu badania RTG da się zauważyć, że w klatce piersiowej powiększa się tarczyca.
Wole zamostkowe – objawy
Ponieważ gruczoł tarczowy powiększa się w miejscu, w którym w ogóle nie powinien występować, by się zmieścić zaczyna napierać na otaczające go tkanki, czyli np. tchawicę, przełyk, naczynia krwionośne. Zatem, chociaż samo w sobie wole zamostkowe nie powoduje dolegliwości bólowych, może przyczynić się do poważnych dolegliwości:
- kłopoty w oddychaniu
- ciągłe odkasływanie, duszność
- chrypkę (występująca na skutek uszkodzenia – uciśnięcia nerwu krtaniowego wstecznego)
- problemy z przełykaniem (dysfagia)
- zespół żyły głównej
- ucisk w klatce piersiowej (dający poczucie nieustającego dławienia)
- objawy charakterystyczne dla nadczynności (zwiększone tempo metabolizmu, arytmia, chudnięcie, kłopoty ze zasypianiem i koncentracją uwagi, uderzenia gorąca) lub niedoczynności tarczycy (zwolniony metabolizm, szybkie tycie, zmęczenie, uczucie zimna, stany depresyjne).
Przyczyny wola zamostkowego
Ogólnie ustalono, że wole zamostkowe powiększa się z powodu występowania szeroko pojętych nieprawidłowości w funkcjonowaniu tarczycy. Jeszcze parę lat temu przyczyny takiego stanu upatrywano w zbyt niskiej zawartości jodu w diecie. Odkąd jednak zaczęto masowo umieszczać ten pierwiastek w soli, problem został w znacznym stopniu wyeliminowany.
W dzisiejszych czasach choroba wywoływana jest przez w głównej mierze przez zaburzenia hormonalne, czasem wystając w trakcie ciąży, lub przez autoagresję. Jeśli można wyróżnić jedną, konkretną przyczynę powstawanie wola zamostkowego, to byłoby to zstępowanie wola szyjnego, którego przyczyna powstania nie jest do końca znana. Wole umiejscwione na szyi na przestrzeni czasu powiększa się, aż w końcu przechodzi w okolicę zamostkową.
Leczenie wola zamostkowego
Wole zamostkowe jest znacznie cięższe w leczeniu niż wole szyjne. Przede wszystkim nie bez znaczenia jest fakt, że może ono przez dłuższy czas pozostać niezdiagnozowane, a dopiero charakterystyczne tarczycowe symptomy, które pojawią się u chorego, kierują lekarza na właściwe tory diagnozy. Jednak nie zawsze one są zauważalne, bo stężenie hormonów tarczycy w przypadku występującego wola zamostkowego może być wyższe, obniżone, ale też nie odbiegać od normy. Bywa, że diagnoza zostaje postawiona przy okazji rutynowego badania klatki piersiowej.
Jeśli już choroba zostaje zdiagnozowana należy określić konkretny obszar, w jakich się wole rozrasta, w jakim zakresie uciska sąsiadujące organy i czy zachodzą w nim zmiany nowotworowe (zazwyczaj są to guzki o charakterze łagodnym). Badaniami pomocnymi w określeniu występowania wola zamostkowego są tomografia komputerowa (TK), rezonans magnetyczny (MR) oraz scyntygrafia tarczycy (izotopowe badanie wychwytu substancji promieniotwórczych przez tarczycę, zazwyczaj za pomocą jodu promieniotwórczego).
Wole zamostkowe można leczyć chirurgiczne, a operacja polega na całkowitym usunięciu tarczycy (tyreoidektomia), nie można pozwolić, by nacisk na okoliczne tkanki i narządy – np. na tchawicę – był zbyt intensywny. W zależności od miejsca występowania wola, a także jego wielkości, niezbędne może być rozcięcie mostka. Czasem jednak ni wchodzi to w grę, bo tkanka wola sięga bardzo daleko, i w przypadku nadczynności tarczycy jedynym rozwiązanie jest leczenie jodem radioaktywnym.
Badania tarczycy
Badania tarczycy co do zasady można podzielić na dwie fazy – na badanie poziomu hormonów wytwarzanych przez tarczycę oraz na badania obrazowe, wśród których najczęściej wykonywanym jest badanie ultrasonograficzne.
