Torbiele zębopochodne występują pod postacią torbieli zawiązkowej, dziąsłowej lub korzeniowej. Określona jednostka chorobowa rozwija się w organizmie bardzo powoli, bez żadnych objawów. Charakteryzuje się ona wystąpieniem wielu zmian w obszarze twarzoczaszki. W późniejszej fazie torbiele osiągają duże rozmiary i przyczyniają się do niszczenia otaczającego zespołu komórek. W zdecydowanej większości przypadków wykrywane są za pośrednictwem zdjęć radiologicznych. Dla prawidłowego rozpoznania choroby niezbędne jest badanie histopatologiczne.
Torbiel jest patologiczną jamą, która wypełniona jest zawartością charakteryzującą się różną konsystencją oraz spoistością. Treść wypełniająca jamę torbieli może być płynna, półpłynna, w sporadycznych przypadkach może być gazem. Spotykane są one w tkankach miękkich, ale także kościach. Otoczenie torbieli to włóknista torebka, która od wewnętrznej strony wyścielona jest tkanką nabłonkową. Zmiana taka określana jest mianem torbieli prawdziwej. W przypadku braku wyścielenia występuje zmiana zwana torbielą rzekomą.
Torbiele zębopochodne – przyczyny i podział
Proces rozwoju uzębienia jest zespołem bardzo skomplikowanych procesów komórkowych oraz tkankowych. Zespoły komórek, które uczestniczą w tworzeniu uzębienia, zanikają po wykonaniu swojego zadania. Powoli zastępowane są przez kolejne pokolenia komórek, których celem jest tworzenie zębów. W niektórych przypadkach zdarza się jednak, że pewien zespół komórek wychodzi poza opisany schemat. Pozostają one wówczas w postaci nieaktywnej. Znajdują się one wśród dojrzałego zespołu komórek. Nieaktywność tych tkanek jest pozytywnym zjawiskiem. Jednakże różnego rodzaju czynniki mogą wpłynąć na uaktywnienie się uśpionych tkanek. Czynnikami wpływającymi na ich uaktywnienie są pojawiające się stany zapalne. W tej sytuacji dochodzi do wolnego tworzenia się zmian o charakterze torbieli.
Biorąc pod uwagę pochodzenie nabłonka obecnego we wnętrzu torbieli, rozróżnia się podział na torbiele zębopochodne, a także torbiele niezębopochodne. W sytuacji, gdy nabłonek obecny w wnętrzu torbieli związany jest z komórkami rozwijającego się zęba, to mamy wówczas torbiel zębopochodną. W sytuacji braku tego związku, dochodzi do powstania torbieli niezębopochodnej. Rozróżnienie tych zmian możliwe jest przez wykorzystanie obrazu mikroskopowego wycinka histopatologicznego. Wyróżnia się następujące rodzaje torbieli zębopochodnych: torbiel korzeniowa, zawiązkowa, a także dziąsłowa.
Torbiele zębopochodne
Torbiel korzeniowa pojawia się najczęściej w otoczeniu wierzchołka korzeniowego zęba, mającego martwą, zgorzelinowo zmienioną miazgę. W zdecydowanej większości przypadków spotykana jest w szczęce niż w żuchwie, najczęściej w obszarze zębów przednich. Torbiel ta pojawia się u ludzi w różnym wieku. Najczęściej jednak problem ten dotyczy pacjentów znajdujących się pomiędzy 20 a 50 rokiem życia. Wyróżniające jest tutaj bursztynowe zabarwienie jamy wypełniającej torbiel. Dobrze wykonane leczenie kanałowe może przyczynić się do zaniku torbieli. Chociaż nie zawsze tak jest.
Torbiel zawiązkowa połączona jest z zębem rozwijającym się z kości. Ważny jest w tym przypadku radiologiczny obraz zmiany torbielowej obejmującej koronę zatrzymanego zęba. Torbiele zawiązkowe rozwijają się najczęściej w żuchwie wokół zawiązków zębów mądrości, a także drugich przedtrzonowców. W szczęce pojawia się głównie łącznie z zawiązkami zębów trzecich trzonowych oraz kłów. Jej odpowiednikiem, który rozwija się w tkankach miękkich dziąsła, jest torbiel erupcyjna.
Torbiel dziąsłowa wykształca się w tkankach miękkich jamy ustnej w sąsiedztwie wyrostków zębodołowych. Pojawia się ona u ludzi będących w różnym wieku. Najczęściej jednak występuje u niemowląt. Ujawnia się jako biała narośl na bezzębnych wyrostkach zębodołowych. Dolegliwość ta nie wymaga leczenia, gdyż ustępuje w sposób samoistny.
Torbiele zębopochodne – objawy
Torbiele to zmiany rozwijające się powoli. W początkowej fazie rozwoju jednostki chorobowej nie przedstawiają żadnych objawów. Swoją obecność pokazują dopiero po osiągnięciu znaczących rozmiarów. Ból pojawia się w chwili zakażenia zmian bakteriami. Symptomy świadczące o ich obecności to asymetria twarzy, rozdęcie, guz kości, a także przesuwanie się zębów. Postępujący proces rozwoju torbieli prowadzi do zaniku sąsiedniego zespołu komórek z ucisku.
Torbiele dużych rozmiarów mogą przyczyniać się do złamań patologicznych oraz rozchwiania zębów. W sytuacji gdy tworząca się torbiel wpływa na ucisk pni nerwowych, ujawniają się zaburzenia czucia. Ważnym badaniem, które wpływa na rozpoznanie torbieli jest badanie radiologiczne. Zdjęcie radiologiczne uwidacznia torbiel jako owalny lub okrągły ubytek tkanki kostnej. Dla rozpoznania rodzaju torbieli widocznej na obrazie radiologicznym, niezbędne jest badanie histopatologiczne. Dostarcza ono także informacji czy nie ujawniły się w niej zmiany nowotworowe.
Torbiele zębopochodne – leczenie
Leczenie torbieli zębopochodnych polega na ich usunięciu za pośrednictwem zabiegu chirurgicznego. W takim przypadku należy usunąć torbiel wraz z otaczającą ją włóknistą torebką. W pewnych przypadkach konieczna staje się resekcja wierzchołka korzeniowego zęba połączonego z torbielą korzeniową. Działań tych dokonuje się z wykorzystaniem znieczulenia miejscowego. Zabieg chirurgiczny polega na prostym wyłuszczeniu torbieli lub jej wyłyżeczkowaniu podczas jednej wizyty. Inny sposób leczenia to działanie dwuetapowe.
Pierwsza faza to odprowadzenie zawartości torbieli, co wpływa na powolne zmniejszenie jej wielkości. Trwa on najczęściej około 6 miesięcy. Drugi etap to usunięcie pozostałości torbieli. W sporadycznych sytuacjach wykorzystuje się bardziej radykalne działanie polegające na wycięciu torbieli łącznie z fragmentem kości. Prawidłowe usunięcie zmiany o charakterze torbieli wiąże się z pozytywnymi rokowaniami i nie stwarza zagrożenia rozwoju torbieli w przyszłości.
