Dąb szypułkowy to drzewo charakterystyczne, strzeliste, które jeśli rozwija się w warunkach sprzyjających przy zachowaniu odpowiedniej ilości wody wówczas osiąga ogromne rozmiary i żyje bardzo długo. Drzewo dorasta do wysokości 35—40 a nawet 50 m i pierśnicy 1,5—2,0 m. Pień w młodym wieku jest pokryty gładką, szarą korą, w starości zaś ciemnoszarą, grubą, głęboko spękaną korowiną. Dąb szypułkowy występuje głównie na niżu. Rzadko dominuje w drzewostanach tworząc tzw. dąbrowy, częściej natomiast stanowi domieszkę w lasach grądowych.
Dąb szypułkowy – zastosowanie
Dąb szypułkowy zawiera garbniki- elagotaniny, pro antocyjanidyny. Wykazuje działanie ściągające, czyli jest stosowany do hamowania niewielkich krwawień, blokuje rozwój infekcji oraz odpływ płynów ustrojowych. Zawiera także flobafeny, kwasy i związki tri terpenowe.
Posiada liście w odcieniu ciemnozielonym, zatokowo wrębne, krótkoogonkowe. Pędy szare, brązowe lub czerwonobrązowe, nagie, połyskujące, rdzeń pięciokątny. Pąki jajowate, krótkie, zwykle na wierzchołku przytępione, pięciograniaste; szczytowe zazwyczaj otoczone kilkoma bocznymi, tworzącymi pozorny okółek. Kwiaty pręcikowe są zebrane w zwisające kotki.
Dąb szypułkowy jest wiatropylny i kwitnie od końca kwietnia do końca maja równocześnie z rozwojem liści. Wyróżniamy charakterystyczne kwiaty męskie, są one długie i wiotkie, luźno zwisające zgrupowane po kilka sztuk i wyrastające z pąków bocznych zeszłorocznych pędów. Przybierają one kolor żółtawo-zielony. Natomiast kwiaty żeńskie są raczej mało widoczne, drobne, o kształcie cebulkowatym. Zebrane po kilka na długiej szypułce wyrastają na pędach tegorocznych.
Owocem dębu szypułkowego są żołędzie których wyrasta po 2-3 na szypułce o długości 2 do 5 cm, mają kształt elipsoidalno-walcowaty. Długość 20 do 40 mm, grubość 10-18 mm.
Korę zbiera się ręcznie zdejmując ją z młodych drzew oraz gałęzi szczególnie w okresie wiosennym. Dlaczego właśnie wtedy? Otóż jest ona najbardziej gładka, błyszcząca i dość łatwo oddziela się od drzewa. Suszenie odbywa się w miejscu słonecznym i jednocześnie przewiewnym lub suszy w suszarni w temperaturze do 50 stopni.
Dąb szypułkowy – właściwości lecznicze
Kora dębu, dzięki zawartości wielu cennych substancji czynnych, szczególnie garbników, szczególnie zalecana jest w leczeniu nieswoistych ostrych biegunek oraz stanów zapalnych skóry. Dodaje się ją pod postacią płukanek i odwarów do kąpieli, ponieważ umożliwia szybsze gojenie się zmian skórnych powstałych przy odmrożeniach oraz likwidacje chorób skórnych.
Istnieje bardzo szerokie spektrum wykorzystania różnych właściwości dębu. Np. wyciąg z kory stosuje się podczas hemoroidów, wówczas warto wykonywać nasiadówki z kory. Dąb szypułkowy, a zwłaszcza kora dębu jest idealnym rozwiązaniem dla osób posiadających rany w jamie ustnej, dolegliwości związane z uciskiem protezy na dziąsła czyli tak zwane odleżyny od protez. Kora dębu występuje w wielu preparatach stosowanych do jamy ustnej.
Wewnętrznie może być stosowana w przypadku zatruć pokarmowych, podostrych i przewlekłych nieżytów żołądka i jelit, duru brzusznego i czerwonki oraz żółtaczki czy nowotworów. Należy przy tym podkreślić, że do użytku wewnętrznego korę dębu najczęściej podaje się wraz z innymi ziołami o działaniu podobnym lub uzupełniającym.
Dzięki właściwościom antyseptycznym – garbniki wykazują aktywność wobec gronkowców.
Dąb szypułkowy posiada bardzo silne działanie anty-biegunkowe. Zawdzięcza to w szczególności garbnikom które mają charakter polifenoli, dzięki czemu grupy hydroksylowe mogą wiązać się z grupami aminowymi białek błon biologicznych komórek jelita, skóry czy bakterii. W wyniku tej zależności wykształcają się połączenia, nierozpuszczalne w wodzie, które powodują koagulację białka i wytworzenie na powierzchni, np. błon śluzowych żołądka i jelita, warstwy zdenaturowanego białka. W konsekwencji zostaje wywołany jest tzw. efekt ściągający , zahamowane jest wydzielanie płynu żołądkowo- jelitowego oraz utrudnione jest przenikanie wody ze światła jelit.
Garbniki posiadają więc właściwości przeciwzapalne, antyseptyczne i ściągające, choć proces ich działania na układ pokarmowy jest dużo bardziej skomplikowany,
Dąb szypułkowy – sposób użycia
Kąpiel z dodatkiem kory dębowej
Przepis; należy na wolnym ogniu przez 10 minut gotować w 2 litrach wody 5 łyżek rozdrobnionej kory dębowej. Odwar odstawić pod przykryciem na 20 minut, potem przecedzić i wlać do wanny wypełnionej do1/3 wodą o temperaturze 37st.C. Kąpiel powinna trwać ok. 15 minut.
Taką kąpiel stosujemy w chorobach skóry; egzemie, przy infekcjach grzybiczych, nadmiernej potliwości i innych.
Odwar
Przepis; należy zalać 1 małą łyżeczkę sproszkowanej kory dębu filiżanką przegotowanej wody i pozostawić do ostygnięcia. Zaleca się przyjmowanie tak sporządzonego odwaru średnio 2-3 razy dziennie lub dodając do kąpieli w przypadku np. chorób skóry.
Mieszanka ziołowa przeciw biegunce
Przepis; należy wymieszać 30g kory dębowej, 30g kłączy pięciornika, 20g rumianku i 20g liści malin. Zioła dobrze wymieszać. 1łyżeczkę zalać 2/3 szklanki wody. Gotować 10 minut, potem odstawić na 10 minut pod przykryciem i następnie przecedzić. Zaleca się spożywanie biegunkach w zatruciu pokarmowym.
