Borowanie – u większości osób ta nazwa powoduje przerażenie i chęć ucieczki. Polega na ingerencji mechanicznej w strukturę zęba, co zwykle powoduje niestety nieprzyjemne dolegliwości bólowe. Ale czy tak musi być? Czy są może sposoby, by przeżyć borowanie bez stresu i bólu
Co to jest borowanie?
„Borować” według definicji podanej w Słoniku Języka Polskiego oznacza „oczyszczać spróchniały ząb lub usuwać plombę za pomocą wiertarki dentystycznej” lub „wiercić otwór”. Pochodzi od niemieckiego słowa bohren, które oznacza „wiercić”. Jest to metoda stosowana podczas leczenia próchnicy zęba przez stomatologów w gabinetach dentystycznych.
O borowaniu w literaturze przedmiotu po raz pierwszy wspomina anonimowy autor wydanej w 1530 r. w Augsburgu „Książeczce lekarskiej przeciw wszelkim chorobom zębowym” (oryginalna nazwa Artzney Buchlein, wider allerlei Krankheyten und gebrechen der tzeen”). Ta nieznana szerszej grupie osoba polecała, aby stosować borowanie chorych zębów a następnie wypełnianie oczyszczonych ubytków rozpuszczonym złotem. W dalszej kolejności polecał okadzanie ich dymem pochodzących procesu spalania nasion lulka czarnego. Głównym tego celem było ochronienie zębów przed robakami.
Wskazania do borowania zębów
Przede wszystkim bardzo ważne jest dbanie o właściwą higienę jamy ustnej oraz zębów. Profilaktyka pozwoli uniknąć leczenia ich elementów układu pokarmowego i ograniczyć wizyty w gabinecie stomatologicznych do rutynowych kontroli w celu sprawdzenia stanu jamy ustnej. Można wówczas odpowiednio wcześnie dokonać właściwej reakcji i dobrać zabieg, który pozwoli zabezpieczyć zęby przed szkodliwym wpływem próchnicy.
Borowanie jest bowiem najbardziej stresującym wielu pacjentów zabiegiem stomatologicznym jest borowanie zębów. Powodowane jest to przez wiele czynników – dolegliwości bólowe (intensywność zależna jest od poziomu progu bólowego), ale także sam dźwięk, który wydobywa się z maszyny (wysoki, piskliwy, świdrujący – jest bardzo irytujący i budzi u wielu osób bardzo negatywne odczucia), powoduje lęk.
Głównym wskazanie do borowania zęba jest wystąpienie w nim stanu próchniczego. Czas trwania zabiegu oraz jego intensywności jest zależny od stopnia rozwoju próchnicy. Borowanie jest stosowane do oczyszczania zęba także w przypadku konieczności wymiany plomby (kiedy wypadnie, ukruszy się, itp.), jak również, gdy ułamie się ząb.
Jakie są metody i sposoby borowania?
Jeszcze kilka lat temu metody stosowane do zabiegu borowania były znacznie bardziej bolesne i trwały dużo dłużej niż obecnie. Sprzęty napędzane były za pomocą nogi stomatologa, obroty wykonywane przez wiertło były dosyć wolne, co zwiększało nieprzyjemne dolegliwości u pacjenta. Dotyczy to nie tylko bólu samego zęba, gdy została naruszona zdrowa struktura, ale także konieczność długotrwałego trwania z otwartymi ustami oraz trzymania głowy w określonej pozycji praktycznie bez ruchu. Obecnie zmieniło się nie tylko sposób napędzania maszyny (elektrycznie), ale także wykorzystywane narzędzia do tego celu.
Obecnie do metod alternatywnych wobec borowania zębów stosowanych przez stomatologów zalicza się następujące techniki:
- żel Carisolv;
- ozonoterapia;
- abrazja powietrzna;
- ultradźwięki;
- laser.
Mimo wszystko lekarze stomatologii nadal stosują borowanie i jest to najczęściej stosowana metoda w leczeniu próchnicy ze względu na mniejsze koszty tego zabiegu oraz bardziej sprawdzone efekty. Niemniej w przyszłości jest szansa, że wymienione sposoby w zupełności wyprą tradycyjne borowanie. A może zostaną zastosowane jeszcze inne technologie zmniejszające lub zupełnie likwidujące nieprzyjemne dolegliwości?
Borowanie – jakie sprzęt jest wykorzystywany przez stomatologów w trakcie tego zabiegu?
W dawnych czasach do borowania używana była specjalna wiertarka stomatologiczna z wymiennymi końcówkami, przeznaczonymi do wykonywania dziury w zębie, w celu jak najdokładniejszego oczyszczenia szczeliny z resztek jedzenia oraz zmian próchniczych. Aktualnie podczas tego zabiegu dodatkowo są stosowane specjalne ssaki oraz tzw. dmuchawa powietrzna. Jej głównym zadaniem jest chłodzenie wiertła podczas procesu oczyszczania zęba. Dodatkowo ma delikatne działanie znieczulające.
Współczesne maszyny posiadają znacznie większe obroty wiertła (moc nawet 400 000 obrotów na minutę, co stanowi nieporównywalnie większą prędkość w porwaniu do sprzętów starego typu, osiągającymi prędkość około 2000 obrotów na minutę). Obecnie oczyszczanie zęba z próchnicy trwa o wiele krócej, a bolesność jest znacząco mniejsza.
Maszyna do borowania, poza możliwością usuwania próchnicy, może być również wykorzystana dodo usuwania kamienia nazębnego lub do rozmaitych zabiegów protetycznych. Wszystko zależy od założonej końcówki. Lekarz stomatolog dobiera odpowiednio wyprofilowane, zróżnicowane pod względem kształtu oraz wielkości wiertła. Następnie umieszcza je w specjalnej rękojeści.
W ten sposób przygotowuje się do właściwego obrobienia – specjalistycznie mówiąc „opracowania” – zęba. W celu umożliwienia szczelnego założenia odpowiedniego wypełnienia, konieczne jest bardzo dokładne oczyszczenie wnętrza zęba. Czasami w trakcie zabiegu borowania konieczne jest kilkukrotne wymienianie wiertła. Konieczne jest dopasowanie właściwego kształtu do danego zęba i stopnia zaatakowania próchnicą.
Borowanie – jakie są normy sanitarne przy tym zabiegu?
Wiele osób zastanawia się czy narzędzia używana do borowania są jednorazowe czy wielokrotnego użytku. Wiertła stomatologiczne są zaliczane do sprzętu medycznego wielokrotnego stosowania. Oznacza to, że po każdym użyciu konieczna jest bardzo dokładna dezynfekcja elementu w procesie specjalnej sterylizacji właściwymi preparatami. Dzięki temu ewentualne pozostałości zabrudzeń oraz drobnoustrojów obecne na narzędziach zostają usunięte.
Do metod dezynfekcji można zaliczyć dwie metody:
- umieszczeniu akcesoriów stomatologicznych w odpowiednim środku sterylizującym a następnie ręczne oczyszczanie wiertła;
- umieszczenie sprzętu w specjalnej myjni dezynfekującej (działanie zautomatyzowane).
Dzięki właściwemu procesowi sterylizacji narzędzi stomatologicznych zwiększa się gwarancja, bezpieczeństwa kolejnego zabiegu wykonywanego z użyciem tych samych np. wierteł.
