Nietolerancja laktozy jest zespołem objawów ze strony układu pokarmowego. Objawy pojawiają się u pacjenta jedynie w wyniku spożycia produktów mlecznych, zawierających laktozę – mleka i jego przetworów. Nietolerancja laktozy objawia się charakterystycznymi objawami i może być różnie nasilona u poszczególnych pacjentów. Nie należy mylić tej choroby z alergią.
Laktoza to cukier mlekowy, aby go aktywnie trawić konieczna jest laktaza – enzym rozkładający laktozę do dwóch rodzajów cukrów prostych – glukozy i galaktozy. Niedobór laktazy powoduje niemożność trawienia laktozy. W konsekwencji u pacjenta występują objawy nietolerancji – wzdęcia, uczucie przelewania się w brzuchu, ból, zaburzenia apetytu. Przyczyną dolegliwości jest niestrawienie laktozy, która przez przejściu przez jelita zaczyna fermentować w jelicie grubym, wytwarzając gaz i przyczyniając się do podrażnienia śluzówki jelita grubego.
Nietolerancja laktozy – przyczyny
Nietolerancja tego cukru może być wtórna lub pierwotna. U osób u których stwierdzono pierwotną nietolerancję laktozy zwykle objawy obserwowane są dość wcześnie – już u dzieci i młodzieży. U osób dotkniętych tym typem nietolerancji dochodzi do stopniowego zmniejszania ilości enzymu rozkładającego laktozę. We wczesnym dzieciństwie objawy chorobowe nie są zauważalne, dziecko rozwija się prawidłowo i nie skarży się np. na bóle brzucha. U dzieci starszych 3-5 letnich pojawiają się pierwsze objawy braku laktazy. Ten typ nietolerancji zwykle jest uwarunkowany genetycznie. Po wykonaniu badań genetycznych możliwe jest stwierdzenie genetycznie uwarunkowanej skłonności do rozwoju nietolerancji laktozy.
Oprócz wtórnej nietolerancji laktozy możliwe jest również rozwinięcie pierwotnej nietolerancji. U osób, u których test genetyczny nie wskazuje na zaburzenia w obrębie genów, które mogą odpowiadać za nietolerancje pierwotną, a mimo to chory odczuwa objawy, można podejrzewać wtórną nietolerancję. Jest to stan, który może być związany z współwystępowaniem innych chorób lub być skutkiem przyjmowania leków (np. antybiotyków). Wtórna nietolerancja laktozy zwykle może również wystąpić u osób, które wyeliminowały z diety produkty mleczne, a następnie chcą do nich powrócić. Zwykle jest to stan przejściowy i nie wymagający leczenia.
Objawy nietolerancji laktozy
Objawy nietolerancji cukru mlecznego zwykle pojawiają się po 30 minutach, najpóźniej po 2 godzinach od spożycia produktów zawierających laktozę. Do charakterystycznych objawów należą:
- bóle brzucha;
- wzdęcia;
- uczucie przelewania się treści w brzuchu;
- ból brzucha;
- uczucie pełności w brzuchu;
- napięcie brzucha;
- zaparcia lub biegunki.
Jeśli obserwujesz u siebie podobne dolegliwości rozważ konsultację specjalistyczną. Długotrwałe problemy trawienne przyczyniają się do obniżenia sprawności organizmu i pogorszenia samopoczucia.
Diagnostyka nietolerancji laktozy
Pacjent który trafia do lekarza w początkowym stadium rozwoju choroby zwykle pojawia się na wizycie u internisty lub specjalisty medycyny rodzinnej. Lekarz na podstawie wywiadu, zgłaszanych przez pacjenta dolegliwości i rozmowy dotyczącej nawyków żywieniowych może zadecydować o konieczności włączenia dodatkowej diagnostyki choroby i skierowaniu pacjenta do specjalisty – gastrologa. Na wizycie oprócz wywiadu lekarz zbada pacjenta, kontrolując stan ogólny i palpacyjnie zbada brzuch. Jeśli istnieje taka konieczność lekarz może zdecydować o wskazaniach do wykonania badań dodatkowych, w przypadku nietolerancji laktozy jest to głównie test wodorowy.
Test wodorowy w diagnostyce nietolerancji laktozy
Zaleca się by pacjent zgłosił się na badanie na czczo tzn. powstrzymał się od picia napojów innych niż woda oraz jedzenia przez co najmniej 8-12 godzin. Następnie badanemu pacjentowi podaje się określoną dawkę preparatu zawierającego laktozę. Następnie mierzy się stężenie wodoru w wydychanym przez chorego powietrzu. Alternatywa dla tego badania jest stwierdzenie nietolerancji na podstawie doustnego testu obciążenia laktozą. Chory podobnie jak w przypadku testu wodorowego doustnie przyjmuję preparat z laktozą, następnie pobiera się krew. Na podstawie wyników jej analizy można stwierdzić nietolerancję i wdrożyć leczenie.
Leczenie nietolerancji laktozy
Leczenie opiera się głównie na rozsądnie zbilansowanej diecie, która eliminuje składniki zawierające cukier mleczny. Oprócz mleka i produktów mlecznych konieczne jest wyeliminowanie żywności przetworzonej, słodyczy i fast foodów które mogą zawierać np. mleko w proszku. Część chorych z powodzeniem toleruje mleczne fermentowane przetwory ponieważ w toku produkcji np. kefiru bakterie mlekowe rozkładają wielocukier (laktozę) minimalizując tym samym jej zawartość w produkcie. Alternatywą dla tych produktów mogą być produkty nabiałowe oznaczone znakiem „bez laktozy”.
Oprócz diety u chorych można zastosować enzymy, rozkładające laktozę. W sztuczny sposób dostarczane do organizmu rozkładają wielocukier tym samym nie dopuszczając do wystąpienia nieprzyjemnych objawów ze strony układu pokarmowego. Enzymy zwykle są dostępne w formie tabletek i kapsułek.
