Zespół poposiłkowy to zespół chronicznych objawów pojawiających się u pacjentów po operacji żołądka, a w szczególności po jego usunięciu. To proces, który polega na szybkim opróżnieniu żołądka. Wtedy też, spożyte jedzenie przemieszcza się zbyt prędko z żołądka do pierwszej części jelita cienkiego, znanej jako dwunastnica.
Objawy zespołu poposiłkowego obejmują skurcze, biegunkę i mdłości, które pojawiają się zaraz po jedzeniu, szczególnie po zjedzeniu żywności o wysokiej zawartości cukru. Leczenie tej choroby oparte jest na zmianie diety oraz stylu życia. W ciężkich przypadkach, zespół poposiłkowy wymaga podjęcia ponownej operacji.
Fazy choroby poposiłkowej
Zespół poposiłkowy to schorzenie, które dotyczy osób po poważnej operacji żołądka. Związku z tym, że zabiegi wykonywane na tym narządzie są skomplikowane i obarczone wysokim ryzykiem, skutki uboczne w postaci zespołu poposiłkowego posiadają dwie fazy:
- Zespół poposiłkowy wczesny – objawy rozpoczynają się 10 do 30 minut po jedzeniu.
- Zespół poposiłkowy późny – objawy rozpoczynają się 2 do 3 godzin po jedzeniu.
Według badań i statystyk przeprowadzonych przez amerykańskie instytuty zdrowia, około 75 procent ludzi z zespołem poposiłkowym doświadcza wczesnych objawów, a około 25 procent doświadczenia późnych oznak choroby. Nieliczne przypadki zmagają się z obiema fazami.
Objawy
Objawy zespołu poposiłkowego różnią się między sobą, ponieważ ich charakter zależy od indywidualnego przypadku oraz od fazy choroby.
Objawy wczesnego zespołu poposiłkowego
Tego typu objawy pojawiają się zaraz po jedzeniu, szczególnie jeśli posiłek zawierał dużo cukru. Osoby z wczesnym zespołem poposiłkowym mogą doświadczać następujących objawów:
- biegunka,
- zawroty głowy,
- uczucie rozdęcia,
- przyspieszone tętno,
- nudności,
- zaczerwienienie skóry,
- ból brzucha i skurcze,
- wymioty.
Objawy późnego zespołu poposiłkowego
Późne objawy występują w ciągu 3 godzin po spożytym posiłku. W konsekwencji, obniżony poziom cukru we krwi, prowadzi do następujących objawów:
- zawroty głowy,
- zmęczenie,
- głód,
- przyspieszone tętno,
- zaczerwienienie skóry,
- spadek energii,
- słabość organizmu.
Przyczyny i czynniki ryzyka zespołu poposiłkowego
U zdrowych osób pokarm przemieszcza się z żołądka do jelit w ciągu kilku godzin. Jednak w przypadku zespołu poposiłkowego cząstki jedzenia nie są wystarczająco długo przechowywane w żołądku i zbyt szybko transportowane do dwunastnicy. Wczesny zespół poposiłkowy est spowodowany nagłym przybyciem dużej ilości pokarmu do żołądka. Prowadzi to do szybkiego przepływu płynu do jelita, co powoduje dyskomfort, wzdęcia i biegunkę.
Późny zespół poposiłkowy wynika z uwalniania przez organizm dużej ilości insuliny. Jak wiadomo, insulina jest hormonem, który pomaga organizmowi wchłonąć cukry uwalniane z pożywienia, dlatego zwiększony poziom insuliny w krwiobiegu prowadzi do niskiego poziomu cukru we krwi. Najczęstszą przyczyną zespołu poposiłkowego jest przeprowadzona operacja, przy czym stan ten występuje u maksymalnie 15% osób, u których usunięto część żołądka.
W aspekcie operacji posiadających wysokie ryzyko należą:
- Gastrektomia: to rodzaj operacji, który obejmuje usunięcie części lub całości żołądka, zwykle przeprowadzany u osób z nowotworem żołądka.
- Operacja pomostowania żołądka: zwykle jest wykonywana w leczeniu otyłości zagrażającej życiu , operacja pomostowania żołądka tworzy małą torebkę w żołądku, aby pomóc pacjentom ograniczyć spożycie pokarmu.
Diagnoza choroby
Aby zdiagnozować zespół podatny na leczenie, lekarz może wykonać niektóre lub wszystkie z następujących czynności:
- Historia choroby: obejmuje pełny wywiad lekarski i rodzinny oraz ocenę objawów przedmiotowych i podmiotowych. Niektórzy lekarze wykonują tzw. punkcję, aby określić rozwój choroby.
- Doustny test tolerancji glukozy: to test, który polega na zmierzeniu poziomu cukru we krwi. Niski poziom cukru świadczy o pewnym zaburzeniu.
Na czym polega leczenie zespołu poposiłkowego?
Zmiany stylu życia i diety mogą być stosowane w celu złagodzenia objawów zespołu dumpingu i często są bardzo skuteczne.
Cięższe przypadki, które nie uległy poprawie ze względu na styl życia i zmiany w diecie mogą wymagać leczenia lub zabiegu chirurgicznego.
Styl życia i zmiany w diecie
Niestety, nie da się całkowicie wyleczyć pacjenta cierpiącego na zespół poposiłkowy. Jedyne, co można w tym kierunku zrobić, to złagodzić objawy poprzez następujące czynności:
- spożywanie od pięciu do sześciu małych posiłków przez cały dzień, zamiast trzech dużych posiłków,
- wyeliminowanie głodzenia się,
- dokładne żucie jedzenie w celu wspomożenia procesu trawienia,
- ograniczenie picia napojów 30 minut przed jak i po jedzeniu,
- regularne picie wody, minimum 2 litry dziennie,
- 30 minutowy odpoczynek po jedzeniu,
- spożywanie produktów o wysokiej zawartości błonnika, takich jak płatki owsiane, pieczywo pełnoziarniste, fasola, soczewica i warzywa,
- ograniczenie spożycia żywności o wysokiej zawartości cukru, takiej jak cukierki, ciasta, soki owocowe i napoje gazowane,
- ograniczenie spożycia białego chleba, białego ryżu,
- nie picie alkoholu,
- zwiększenie spożycia białka, które zawarte jest w chudym mięsie, rybach, tofu,
- wyeliminowanie produktów mlecznych z diety,
- dodanie do posiłków pektyny, gumy guar lub babki płesznik -spowalniają tempo trawienia.
Leki
Jeżeli zmiany w diecie nie złagodzą objawów, lekarz może zalecić wstrzyknięcie substancji o nazwie oktreotyd. To rodzaj leku przeciwbiegunkowego, który spowalnia tempo, z jakim pokarm trafia do jelita cienkiego. Może również zapobiegać uwalnianiu insuliny w celu zmniejszenia ryzyka niskiego poziomu cukru we krwi. Niestety, nie wszyscy pacjenci pozytywnie reagują na działanie leku. Nierzadko, lek ten wywołuje nudności i wymioty.
Chirurgia
Jeśli zespół poposiłkowy nie reaguje na inne metody leczenia lub jeśli jest spowodowany wcześniejszą operacją, lekarz może podjąć decyzje o ponownym wykonaniu operacji. Jednak, w większości przypadków korekcja zabiegu kończy się niepowodzeniem.
Powikłania zdrowotne a zespół poposiłkowy
Zespół poposiłkowy jest częstym powikłaniem operacji żołądka. Jednak prócz tego schorzenia, osoba operowana może doświadczyć innych komplikacji, nie tylko związanych z zabiegiem, ale również z samym zespołem poposiłkowym. Powikłania obejmują między innymi:
- problemy z wchłanianiem składników odżywczych,
- niedokrwistość spowodowana brakiem witaminy B12, kwasem foliowym oraz żelaza,
- osteoporozę związaną z zaburzeniem wchłaniania wapnia.
