Biegunka podróżnych w zależności od tego w jakim regionie świata wystąpiła bywa nazywana klątwą Montezumy, klątwą Faraona czy delhi belly. Jest to zespół objawów ze strony układu pokarmowego, przyczyną biegunki jest spożycie pokarmów niewiadomego pochodzenia, które są zanieczyszczone bakteriami wywołującymi objawy chorobowe.
Biegunka podróżnych jest problem zdrowotnym, który najczęściej dotyka podróżujących. Aby jej uniknąć należy stosować się do podstawowych zasad higieny i zasad profilaktyki omówionych poniżej. W większości przypadków objawy mijają samoistnie, a choroba nie jest zagrożeniem dla życia.
Przyczyny biegunki podróżnych
Przyczyną biegunki jest kolonizacja układu pokarmowego człowieka przez bakterie obcej, chorobotwórczej flory bakteryjnej. Do zachorowania dochodzi w skutek spożycia jedzenia z niepewnego źródła lub wypicia napoju sporządzonego na bazie surowej wody. W podróży ważne jest również unikanie spożywania napojów serwowanych z kostką lodu. Biegunka podróżnych bywa nazywana chorobą brudnych rąk ponieważ bywa, że spożyty pokarm nie był zanieczyszczony chorobotwórczą florą, ale człowiek przeniósł bakterie na skórze rąk – stąd tak często podkreślana w materiałach dla turystów waga nawyków higienicznych.
Do zachorowania może dojść w warunkach o niskim standardzie sanitarnym, najczęściej w tropiku i krajach subtropikalnych, gdzie poziom rozwoju higienicznego jest niski, a sam kraj zaliczany jest do grona „rozwijających się”. Bezpośrednią przyczyną zachorowania zwykle jest infekcja bakteriami kałowymi – Eschericha coli. Szczuje się, że jedynie 5 do 10% zakażeń o charakterze biegunki podróżnych wywołanych jest przez infekcję wirusową.
Objawy biegunki podróżnych
Początek choroby zazwyczaj jest bardzo ostry, gwałtowny. W ciągu pierwszych dni podróży u turysty może dość do zakażenia i wywołania dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Chory skarży się na silny ból brzucha, liczne wodniste stolce.U części chorych obserwuje się gorączkę (powyżej 38 stopni) oraz dolegliwości dodatkowe: nudności i wymioty. Objawy występują zwykle jeszcze w czasie podróży, ale jeśli do infekcji doszło w ostatnich jej godzinach podróżnik może czuć się źle dopiero po powrocie do kraju.
Jeśli u osoby chorej występuje narastanie bólu brzucha a wypróżnieniom towarzyszy krew należy koniecznie skonsultować się ze specjalistą, takie objawy mogą być związane z poważniejszym stanem np. amebozą, która jest zakażeniem pasożytniczym.
Biegunka podróżnych – diagnostyka
Chory u którego objawy są silne i wykluczają go z uczestnictwa w zaplanowanych aktywnościach poszukuje pomocy lekarskiej Specjalista w pierwszej kolejności przeprowadzi wywiad. Zapyta m.in o:
- czas wystąpienia pierwszych objawów – to ważny parametr pozwalający ocenić stan chorego;
- nasilenie biegunki – liczba oddawanych stolców świadczy o tym jak agresywna jest infekcja oraz jakie są rokowania. W przypadku uporczywej biegunki
- pacjent jest zagrożony wystąpieniem odwodnienia, zwłaszcza jeśli w chorobie współwystępują wymioty.
- dodatkowe objawy – oprócz biegunki chory może zgłaszać ból, obecność krwi lub śluzu w stolcu, wymioty i nudności. Są to objawy, które mogą zaalarmować lekarza i skłonić do włączenia dodatkowej diagnostyki. Jeśli chory wymiotuje konieczne może być dodatkowe nawadnianie.
Leczenie, jak sobie poradzić w podróży?
Większość przypadków biegunki podróżnych ma charakter samoograniczający się. To znaczy, że objawy samodzielnie ustępują, a stan chorego naturalnie polepsza się z godziny na godzinę. Większość dorosłych jest w stanie samodzielnie zwalczyć infekcję. W przypadku dzieci konieczny jest kontakt z lekarzem. Jeśli u chorego występują objawy zaleca się odpoczynek, lekkostrawną dietę (gotowane produkty) oraz nawadnianie. Uzupełnianie płynów poprawia stan turysty oraz zmniejsza ryzyko wystąpienia powikłań. Leczenie należy wspierać lekami:
- hamującymi perystaltykę jelit – zmniejszają liczbę wypróżnień i tym samym ograniczają biegunkę. Preparaty tego typu są dostępne w aptekach bez recepty.
- antybiotykami – antybiotyki wydawane są jedynie na podstawie recepty lekarskiej. dobrze jest się w nią zaopatrzyć przed planowaną podróżą. Leki należy wykupić już w kraju z którego lecimy, warunki produkcji i przechowywania leków w krajach rozwijających się odbiegają od wymogów stawianych aptekom w Europie. Podczas wizyty u lekarza (internisty lub lekarza medycyny podróży) uzyskasz szczegółowe zalecenia dotyczące stosowania leków i ich rekomendowanych dawek.
- elektrolitami – dodawane do wody tabletki lub proszek uzupełniają straty elektrolitowe do których dochodzi w trakcie biegunki i wymiotów.
Biegunka podróżnych – rokowanie, możliwe powikłania
Rokowanie w biegunce podróżnych jest bardzo dobre. W większości przypadków (zwłaszcza u zdrowych dorosłych) choroba sama ustępuje. Leczenie antybiotykiem i lekiem hamującym perystaltykę jelit daje bardzo dobre efekty i pozwala na powrót do zdrowia już po pierwszej dobie od zastosowania leczenia. Ryzyko powikłań występuje u dzieci, zwłaszcza małych, które szybko się odwadniają i odmawiają przyjmowania płynów oraz u osób starszych i chorujących przewlekle.
Zapobieganie biegunce podróżnych
W myśl zasady, że lepiej zapobiegać niż leczyć znając charakterystykę choroby warto przed wyjazdem zapoznać się z kilkoma zasadami które pozwolą na zmniejszenie ryzyka wystąpienia biegunki:
- Spożywaj tylko jedzenie serwowane na gorąco i zakupione w pewnych miejscach. Powstrzymaj się od dań serwowanych na zimno, sprzedawanych na ulicy oraz kupowania i spożywania surowych owoców i warzyw.
- Unikaj picia napojów z lodem i sporządzonych na bazie wody (lemoniady).
- Owoce i warzywa, jeśli decydujesz się je spożywać, dokładnie myj i obieraj ze skórki.
- Kupuj tylko wodę oryginalnie butelkowaną, puszkowaną lub kapslowaną.
- Myj ręce przed posiłkiem i po skorzystaniu z toalety.
- Przed podróżą zasięgnij porady lekarskiej, bądź przygotowany na zachorowanie.
- Jeśli chorujesz i masz ze sobą leki przyjmuj je zgodnie z rekomendacją lekarza lub producenta. Nie zmieniaj samowolnie dawek leków ani częstości ich stosowania.
- Zaszczep się przed podróżą.
