Wirusowe zapalenie wątroby to określenie jakie odnosi się do grupy chorób wątroby, których przyczyną jest zakażenie wirusem. W praktyce klinicznej największe znaczenie mają:
- Wirusowe zapalenie wątroby typu A (WZW A) – nazywane również żółtaczką pokarmową;
- Wirusowe zapalenie typu B (WZW B) – które może przybierać postać ostrą i przewlekłą;
- Wirusowe zapalenie wątroby typu C (WZW C)- najgroźniejsze ze wszystkich typów choroby, nie ma przeciwko WZW C szczepionki.
Oprócz tych trzech typów w literaturze można spotkać się jeszcze z opisami wirusowego zapalenia wątroby typu E (WZW E) oraz typu D (WZW D).
Wirusowe zapalenie wątroby typu A (WZW A) – objawy, przyczyny, leczenie, rokowanie
Wirusowe zapalenie wątroby typu A jest chorobą o charakterze ostrym. Podobnie jak inne typy WZW wywołane jest przez infekcję wirusową. Wirusem wywołującym chorobę jest HAV. Na całym świecie corocznie na WZW A choruje ponad 1,4 miliona osób. Badania prowadzone na grupach europejczyków świadczą o tym, że w ciągu swojego życia WZW A przechorowało około 70% dorosłych i 7% dzieci. Choroba występuje również w Polsce, jednak od lat nie notuje się rodzimych przypadków zachorowań. Chorzy zakażają się w wyniku podróży w regiony częstego występowania wirusa, zwykle w tropik, regiony należące do strefy subtropikalnej oraz do krajów charakteryzujących się niskim standardem sanitarno-higienicznym.
Zakażenie WZW A – przyczyny choroby
Choroba bywa nazywana żółtaczką pokarmową ponieważ do zakażenia najczęściej dochodzi po spożyciu pokarmów zakażonych wirusem HAV.
Do zakażenia WZW A może dojść w wyniku:
- niezabezpieczonych kontaktów seksualnych – zwłaszcza oralnych i analnych;
- spożycia jedzenia przygotowywanego lub serwowanego przez nosiciela wirusa lub osobę chorą;
- picia napojów z lodem, który zwykle przygotowywany jest z surowej wody;
- brudnych rąk – przebywając w krajach egzotycznych oraz na co dzień należy dbać o higienę rąk. Ze względu na tą drogę zakażenia wirusowe zapalenie wątroby typu A bywa nazywane chorobą brudnych rąk.
- spożywanie owoców morza.
Objawy zakażenia wirusem HAV (wirusowego zapalenia wątroby typu A)
Najczęściej zakażenie przebiega bezobjawowo. Chory nawet nie wie, że doszło u niego do zakażenia wirusem HAV, tym samym może przenosić chorobę dalej, przyczyniając się do wystąpienia ogniska epidemiologicznego. U osób, u których doszło do wykształcenia objawów najczęściej obserwuje się:
- wymioty – bywają silne i uporczywe;
- biegunkę – co definiuję się jako więcej niż 3 stolce dziennie;
- nudności – wywołane podrażnieniem ścian układu trawiennego.
Czasem u pacjentów występują również objawy niecharakterystyczne dla chorób układu pokarmowego – gorączka, osłabienie, ból głowy, ból mięśni i stawów, ból brzucha, męczliwość, obniżenie nastroju i inne. WZW A może przebiegać z żółtaczką lub bez żółtaczki. U chorych, u których doszło do wystąpienia żółtaczki dodatkowo występują:
- zażółcenie skóry;
- zażółcenie białek oczu;
- ściemnienie moczu;
- pojaśnienie stolca.
Przebieg choroby u dorosłych, osób starszych i obarczonych chorobami przewlekłymi może być ciężki.
Leczenie, rozpoznanie i rokowanie w zakażeniu WZW A
Rokowanie jest dobre, u większości chorych samoistnie dochodzi do ustania objawów. Leczenie nie jest konieczne, wystarczy odpoczynek, nawadnianie, regeneracja oraz uzupełnianie płynów. U chorych, u których biegunka jest uporczywa zaleca się leki zmniejszające ruch jelit.
Do postawienia ostatecznej diagnozy konieczne jest wykonanie badanie krwi i oznaczenie poziomu przeciwciał IgM w surowicy krwi. W badaniach krwi stwierdza się również zmianę w poziomie ALT i ALAT.
Przeciwko WZW A istnieje na rynku skuteczna i bezpieczna szczepionka, którą można przyjąć w formie skojarzonej – chroniącej również przed WZW B. Szczepienie szczególnie zaleca się podróżującym i osobom z narażeniem zawodowym (pracującym w zakładach oczyszczania czy medykom).
Wirusowe zapalenie wątroby typu B (WZW B) – objawy, przyczyny, leczenie, rokowanie
Wirusowe zapalenie wątroby typu B wywoływane jest wirusem HBV. W przeciwieństwie do WZW A może występować w formie ostrej ale również przewlekłej. Do rozwoju infekcji przewlekłej dochodzi w wypadku nieleczenia bądź nieprawidłowego leczenia infekcji ostrej. W Polsce w 2012 roku rozpoznano niewiele ponad 1530 przypadków tej choroby. Tak niewielka liczba zakażonych to efekt szczepień, które są obligatoryjne.
Zakażenie WZW B – przyczyny choroby
Do zakażenia WZW B może dojść w wyniku:
- niezabezpieczonych kontaktów seksualnych ;
- kontaktu z krwią i wydzielinami osób chorych i zakażonych wirusem HBV;
- podczas zabiegów kosmetycznych, stomatologicznych, chirurgicznych;
- w czasie przebywania w placówkach opieki medycznej;
- poprzez łożysko – kiedy chora matka przekazuje wirus dziecku. Do zakażenia tą drogą może dojść w trakcie porodu.
Objawy zakażenia wirusem HBV (wirusowego zapalenia wątroby typu B)
Ostre zakażenie wątroby typu B przebiega najczęściej bezobjawowo, chory nie wie, że choruje i jednocześnie stanowi zagrożenie dla osób zdrowych. Bywa, że objawy są subtelne, wśród nich można wymienić:
- powiększenie wątroby – zwykle nieznaczne, jest efektem infekcji wirusowej;
- nudności i wymioty – charakterystyczne cechy chorób układu pokarmowego;
- ból brzucha;
- ból mięśni i stawów;
- zmęczenie, osłabienie.
U osób dotkniętych WZW B może wystąpić zażółcenie powłok skórnych czyli żółtaczka. Objawy przewlekłego zapalenia związane są z powikłaniami jakie wirus wyrządza w organiźmie. Obok wymienionych wcześniej objawów charakterystycznych dla ostrej postaci choroby, u osób chorujących przewlekle może wystąpić: powiększenie obwodu brzucha, chudniecie, utrata apetytu, stany podgorączkowe i gorączka, obniżony nastrój, zmęczenie, osłabienie.
Leczenie, rozpoznanie i rokowanie w zakażeniu WZW B
WZW B koniecznie należy leczyć, zaniechanie terapii może prowadzić do rozwoju formy przewlekłej, a w konsekwencji do rozwoju marskości wątroby, uszkodzenia jej struktury, a nawet raka wątroby, co jest bezpośrednim zagrożeniem dla życia chorego.
Podczas leczenia chory musi powstrzymać się od picia alkoholu. Zaleca się też szczepienie przeciwko WZW A. Nieodłączną częścią terapii jest leczenie farmakologiczne. Leczenie opiera się na dwóch typach preparatów:
- interferonie alfa;
- inhibitorach odwrotnej transkryptazy.
Podczas stawiania diagnozy u chorego wykonuje się szereg badań laboratoryjnych, początkowo ogólnych, następnie skupiających się na zbadaniu stanu wątroby. Oprócz badań laboratoryjnych wskazane jest wykonanie badań obrazowych – USG jamy brzusznej. Bywa, że u pacjenta należy pobrać materiał do badania histopatologicznego, polega ono na nakłuciu powłok brzucha igłą i pobranie próbki z wątroby do badania. Biopsja odbywa się pod kontrolą USG w warunkach ściśle sterylnych.
Wirusowe zapalenie wątroby typu C (WZW C) – objawy, przyczyny, leczenie, rokowanie
Wirusowe zapalenie wątroby typu C jest wirusową chorobą wątroby, która zwykle ma bardzo poważne konsekwencje dla zdrowia człowieka. Może prowadzić do wykształcenia wodobrzusza, marskości wątroby a w konsekwencji śmierci chorego. Przeciwko WZW C nie istnieje szczepionka. Jedyną metodą zapobiegania chorobie jest profilaktyka nieswoista (unikanie sytuacji ryzykownych, używanie prezerwatyw, unikanie kontaktu z krwią).
Wirusowe zapalenie wątroby bywa nazywane żółtaczką wszczepienną. Do zachorowania dochodzi w skutek kontaktu płciowego z chorym lub po przerwaniu tkanek i kontakcie z krwią. Wirusem wywołującym ten rodzaj zapalenia jest HCV. W Polsce każdego roku odnotowuje się około 2 tysięcy zachorowań na HCV.
Objawy zakażenia wirusem HCV (wirusowego zapalenia wątroby typu C)
Zakażenie w ostrej fazie może przebiegać bez objawów. Bywa, że u chorego obserwowana jest żółtaczka i dolegliwości nieswoiste – zmęczenie, ból mięśni, osłabienie, gorączka, objawy grypopodobne. W przewlekłych formach choroby objawy związane są z rozpadem tkanek wątroby i jej postępującą marskości.
Aby zdiagnozować HCV konieczne jest wykonanie badań z krwi. Obecnie na rynku dostępne są teksty płytkowe, które podczas społecznie organizowanych akcji i szybkich badań w gabinecie lekarskim pozwalają sprawdzić czy chory nie jest zakażony wirusem. Jeśli wynik testu płytkowego jest dodatni nie znaczy to, że osoba jest na pewno chora na WZW jednak w takim przypadku zaleca się wykonanie szczegółowych badań laboratoryjnych, w tym PCR, które jest złotym standardem w diagnozowaniu zakażeń.
