Jelito cienkie – układ pokarmowy człowieka składa się z wielu narządów. Służą one do pobierania, trawienia, wchłaniania pobranego pokarmu oraz usuwania niestrawionych resztek. Początkowym odcinkiem układu pokarmowego jest jama ustna, w której zachodzi wstępne trawienie niektórych składników pokarmowych (głównie cukrów złożonych). Pokarm z jamy ustnej przechodzi do gardła, a następnie przełyku, dzięki któremu dociera do zasadniczej części układu pokarmowego- żołądka.
Tam dochodzi do trawienia białek i przekształcania ich na dipepeptydy. Wstępne produkty trawienia przechodzą do dwunastnicy, do której uchodzi przewód trzustkowy i przewód żółciowy. Dzięki temu do jelita cienkiego dostają się enzymy trawienne oraz żółć niezbędne w prawidłowym przekształcaniu pokarmu. Jelito cienkie jest najdłuższym narządem tegoż układu, to tam odbywa się trawienie i wchłanianie wszystkich składników pokarmowych (białek, tłuszczów i cukrów). Końcowym odcinkiem układu jest jelito grube, które odpowiada za odpowiednie uformowanie oraz usunięcie niestrawionych resztek pokarmu.
Najdłuższy narząd układu pokarmowego – jelito cienkie
Jelito cienkie położone jest pomiędzy żołądkiem a jelitem grubym. Odcinkiem, który oddziela żołądek od jelita cienkiego jest dwunastnica, a tym, który oddziela jelito cienkie od jelita grubego jest zastawka krętniczo- kątnicza. Jelito cienkie położone jest w otrzewnej i zajmuje dużą część jamy brzusznej- od okolicy pępkowej aż do okolicy biodrowej. Jego długość zależna jest od wielu czynników: wieku, wzrostu i czynników osobniczych. Średnia długość jelita to ok. 5 m. Jego najważniejszą funkcją jest wchłanianie strawionego pokarmu do krwioobiegu, dzięki czemu organizm człowieka może czerpać składniki odżywcze do budowy własnego ciała.
Anatomia jelita cienkiego
Jelito cienkie zostało podzielone na trzy części, które różnią się funkcjonowaniem:
- Dwunastnica – rurkowaty narząd o długości ok. 30 cm łączący się z odźwiernikiem żołądka (spodnią jego częścią). Do dwunastnicy uchodzą przewody zawierające substancje niezbędne do trawienia (enzymy trzustkowe) oraz żółć, która pomaga w emulgacji tłuszczy (rozbijaniu dużych kropel tłuszczu na mniejsze) oraz w utrzymaniu odpowiedniego, zasadowego pH w dwunastnicy. Oprócz wydzielin tych dwóch przewodów w dwunastnicy mają ujście również gruczoły Brunnera i Lieberkühna. W dwunastnicy dochodzi do trawienia oraz wchłaniania treści pokarmowych. Co ciekawe, to w dwunastnicy dochodzi do największego wchłaniania żelaza.
- Jelito czcze – rurkowaty narząd o różnej długości (2-5 m) wyściełany kosmkami jelitowymi. W błonie śluzowej tej części jelita występuje wiele gruczołów, które wydzielają śluz i sok jelitowy, które umożliwiają trawienie, przesuwanie się pokarmu do dalszych części układu oraz utrzymanie zasadowego pH. Kosmki jelitowe są bogato unaczynionymi wypustkami błony śluzowej, które na swojej powierzchni zawierają jeszcze dodatkową pomoc we wchłanianiu- mikrokosmki. Do kosmków jelitowych dochodzą naczynia krwionośne oraz limfatyczne, których zadaniem jest wchłonięcie oraz transport składników pokarmowych w formie podstawowej (aminokwasy, glicerol i kwasy tłuszczowe oraz cukry proste) po organizmie. Kosmki i mikrokosmki pozwalają na wielokrotne zwiększenie możliwości wchłaniania treści pokarmowych. Ich upośledzenie może skutkować występowaniem wielu chorób- np. celiakli.
- Jelito kręte – tam dochodzi do końcowego trawienia i wchłaniania pokarmów. Kończy się ono zastawką krętniczo- kątniczą, w której obrębie przyswajana jest witamina B12 oraz sole żółciowe.
Różnica pomiędzy jelitem czczym oraz krętym
Zasadnicza różnica pomiędzy tymi dwoma odcinkami jelita to położenie. Jelito czcze położone jest wyżej, a czcze niżej. Jelito czcze jest również odcinkiem krótszym od krętego. W jelicie krętym obecna jest większa ilość grudek chłonnych, które biorą udział w odporności organizmu. Przypominają one węzły chłonne oraz są częścią układu limfatycznego.Ich obecność w jelicie krętym spowodowana jest tym, iż jelito kręte jest bardziej oddalone niż jelito czcze od żołądka, w którym wytwarzany jest bakteriobójczy kwas solny.
Niektóre choroby jelita cienkiego
- Wrzody dwunastnicy – ubytki w błonie śluzowej dwunastnicy, które powodują silny ból nadbrzusza, nudności, zgagę i wzdęcia. Powodowane są głównie obecnością chorobotwórczej bakterii Helicobacter pylori oraz niezdrowym trybem życia.
- Celiaklia – autoimmunologiczna choroba, której objawem są bóle brzucha, biegunki, wzdęcia, złe samopoczucie, spadek masy ciała, niedokrwistość i osteoporoza. Jej przyczyną jest nieprawidłowa reakcja odpornościowa organizmu na gluten, która powoduje zanikanie kosmków jelitowych, a w konsekwencji upośledzenie wchłaniania substancji odżywczych.
- Choroba Leśniowskiego-Crohna – choroba o nieznanej etiologii, której objawami są przewlekła biegunka (często nocna), zmiany okołoodbytowe (ropnie), niedrożność jelit, bóle brzucha, wzdęcia oraz częste oddawanie gazów. Objawy te są powodowane przewlekłym zapaleniem jelit. Zapalenie jelit może przenosić się również na inne odcinki przewodu pokarmowego.
