Choroba wrzodowa żołądka to jednostka chorobowa dotycząca nadżerek i uszkodzeń w błonie śluzowej żołądka. Zdarza się również, że obszar śluzówki objętej nadżerkami i uszkodzeniami wychodzi poza żołądek, wówczas nazywamy to chorobą wrzodową żołądka i dwunastnicy. Do uszkodzenia śluzówki żołądka może dojść w kilku przypadkach oraz wyróżniona kilka mechanizmów prowadzących do tych uszkodzeń. Wrzody żołądka są bardzo niebezpiecznym objawem ponieważ nie leczone mogą prowadzić do perforacji ściany żołądka i wylewania się kwaśnej treści pokarmowej.
Choroba wrzodowa żołądka
Wśród pewnych przyczyn choroby wrzodowej żołądka wyróżnia się zakażenie bakterią Helicobacter pylori. Bakteria ta jest na swój sposób wyjątkowa, ponieważ ma zdolność do neutralizacji kwaśnej treści pokarmowej i miejscowego zobojętniania środowiska. Helicobacter ma zdolność do wytwarzania enzymu – ureazy który rozkłada mocznik z uwolnieniem jonów amonowych neutralizujących kwaśną treść. Właśnie ta cecha Helicobacter sprawia, że jako jedna z niewielu dotychczas poznanych bakterii może występować w żołądku. Początkowo bakteria powoduje ostre przed odźwiernikowe zapalenie żołądka, a z czasem prowadzi do powstania wrzodu.
Ważne w patomechanizmie wrzodów jest również stosowanie niesteroidowych leków przeciw zapalnych. Wszystkie leki z tej grupy, w tym kwas acetylosalicylowy stosowany powszechnie na przeziębienie lub w schorzeniach kardiologicznych, powodują uszkodzenia błony śluzowej żołądka w skutek zmniejszania syntezy prostaglandyn. Warto zaznaczyć, że leki z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych powodują nieodwracalne zablokowanie cyklooksygenazy 1 (COX-1), która bierze udział w wielu ważnych reakcjach metabolicznych. Za istotny uznaje się również fakt przyjmowania kilku leków steroidowych oraz antykoagulantów. Powstawaniu wrzodów sprzyja ponadto, wiek powyżej 60 roku życia ponieważ osłabiona zostaje produkcja śluzu chroniącego ścianę żołądka oraz dołącza się zjawisko polipragmazji powszechne wśród populacji osób starszych.
Istnymi czynnikami zwiększającymi ryzyko powstawania wrzodów są błędy żywieniowe. Kwas solny jest wytwarzany w żołądku przez cały czas. Jeśli między posiłkami pojawiają się bardzo długie przerwy, kwas solny zamiast trawić i dezynfekować pokarm może powodować uszkodzenia śluzówki. Do błędów żywieniowych zaliczyć można również przyjmowanie substancji nadmiernie pobudzających widzialnię soku żołądkowego, na przykład mocna kawa. Istotne znaczenie może mieć również spożywanie napojów czy też produktów sztucznie barwionych, ponieważ wykazano, że niektóre barwniki mogą powodować uszkodzenia błony śluzowej żołądka i dwunastnicy.
Choroba wrzodowa żołądka – objawy
Do objawów dominujących zalicza się ból lub dyskomfort w nadbrzuszu. Ból pojawia się najczęściej 1-3 godzin po posiłku. Charakterystyczne jest ustępowanie bólu po przyjęciu posiłku. Ból w chorobie wrzodowej najczęściej pojawia się wieczorem lub we wczesnych godzinach porannych. Czasami, odnotowuje się występowanie nudności lub wymiotów, jednak w zdecydowanej większości przypadków przebieg jest bezobjawowy.
Choroba wrzodowa żołądka – diagnostyka i leczenie
W celu zdiagnozowania choroby wrzodowej żołądka wykonuje się gastroskopie. Za pomocą gastroskopu lekarz może stwierdzić obecność owrzodzeń. Typowy wrzód żołądka ma ostro odgraniczony brzeg, zwykle jest to ubytek w śluzówce o średnicy około 1 cm. Owrzodzeniu często towarzyszy również nacieczenie zapalne.
Podczas diagnostyki w kierunku choroby wrzodowej żołądka często wykonuje się również test na obecność Helicobacter pylori. Testy na obecność tej bakterii zakupić można w aptece bez recepty. Test polega na pomiarze stężenia ureazy w wydychanym powietrzu co ma związek z działalnością bakterii w przewodzie pokarmowym. W praktyce klinicznej, stosuje się jednak bardziej dokładne test w celu potwierdzenia obecności H.pylori, a mianowicie wykorzystuje się badania serologiczne.
Przy potwierdzeniu obecności bakterii, stosuje się leczenie skojarzone minimum trzema różnymi antybiotykami przez okres przynajmniej jednego miesiąca. Terapia mająca na celu eradykację bakterii jest bardzo obciążająca oraz nie daje pewności że nie dojdzie do ponownego zakażenia w przyszłości.
Do leczenia wrzodów wykorzystuje się leki ograniczające wydzielanie kwasu solnego w żołądku. Są to tak zwane H2-blokery. Działanie tych leków opiera się na blokowaniu pompy protonowej odpowiedzialnej za powstawanie cząsteczek HCl w żołądku i utrzymanie kwaśnego środowiska. Leczenie zmniejszające kwaśność treści pokarmowej zwiększa ryzyko wystąpienia zakażeń innego pochodzenia.
Osoby ze zdiagnozowaną chorobą żołądka i dwunastnicy powinny pozostawać na diecie lekkostrawnej z ograniczeniem produktów pobudzających wydzielanie soku żołądkowego. Do produktów nasilających wydzielanie soków trawiennych zalicza się przede wszystkim kawę oraz alkohol. Warto również pamiętać że drażnieniu wrzodów będzie sprzyjała dieta obfitująca w cukry proste oraz produkty smażone. Dieta powinna więc opierać się na produktach gotowanych, łagodnie przyprawionych.
