Nietolerancja fruktozy to bardzo często występujący rodzaj nietolerancji pokarmowej. Obecne są dwie formy nietolerancji fruktozy, a mianowicie: zespół złego wchłaniania fruktozy, a ponadto fruktozemia. Druga z wymienionych jest bardzo niebezpieczna, gdyż przyczynić się może do uaktywnienia się niewydolności wątroby oraz nerek. Taka sytuacja w konsekwencji może doprowadzić nawet do zgonu. Jakie są zatem przyczyny i objawy opisywanej tu dolegliwości? Jak leczy się nietolerancję fruktozy?
Nietolerancja fruktozy uznawana jest za nieprawidłową reakcję organizmu człowieka, która obecna jest po spożyciu pokarmów zawierających fruktozę. Zespół złego wchłaniania to trzewna nietolerancja tego cukru, która dotyka 3 osoby na 10. Fruktozemia natomiast jest postacią wrodzoną. Z określoną formą tego schorzenia zmaga się 1 osoba na 400 000.
Nietolerancja fruktozy – przyczyny
Przyczyny nietolerancji fruktozy uzależnione są od rodzaju schorzenia. Fruktozemia zatem jest dolegliwością uwarunkowaną genetycznie. Przyczyną takiego rodzaju nietolerancji fruktozy jest niedostateczna ilość lub brak aldolazy fruktozo-1-fosforanowej, czyli aldolazy B. Jest to enzym, który uczestniczy w metabolizmie fruktozy w wątrobie. W sytuacji niedoboru lub braku określonego enzymu, nie ma możliwości przejścia do następnych faz rozkładu fruktozy. W rezultacie czego dochodzi do gromadzenia się w komórkach wątroby, toksycznego poziomu metabolitów fruktozy. Doprowadza to do upośledzenia funkcji tego organu. Określona odmiana choroby jest dziedziczona w sposób autosomalny recesywny, czyli aby potomek otrzymał chorobę, musi uzyskać po jednej kopi genu od każdego z rodziców.
Zespół złego wchłaniania natomiast jest rezultatem niedostatecznej ilości lub braku białka, odpowiadającego za transport fruktozy przez błonę komórkową. W sytuacji niedostatecznej ilości określonego wspomnianego wyżej białka, dochodzi do braku możliwości rozłożenia fruktozy, co prowadzi do jej fermentacji w jelicie grubym. Taki mechanizm prowadzi do uaktywnienia się gazów oraz kwasów, które prowadzą do wzrostu ciśnienia osmotycznego treści jelitowej oraz przyczyniają się do działania drażniącego na błonę śluzową. Skutkiem tego są bardzo przykre dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Podkreślić należy fakt, że forma trzewna nietolerancji fruktozy bardzo często współistniej w towarzystwie innych dolegliwości, takich jak zespół jelita drażliwego, nietolerancja histaminy, nietolerancja laktozy, a ponadto niedobór cynku oraz kwasu foliowego.
Nietolerancja fruktozy – objawy
W przypadku wrodzonej nietolerancji fruktozy, objawy pojawiają się już u niemowląt. Uaktywniają się one w chwili odstawienia dziecka od karmienia piersią oraz włączenia do jego diety pokarmów zawierających fruktozę. W związku z tym pierwsze symptomy tego schorzenia dostrzec już można w około 6 miesiącu życia. W przypadku dzieci karmionych sztucznie, symptomy fruktozemii zauważyć można zaraz po podaniu mieszanek słodzonych sacharozą. Jakie zatem są objawy wrodzonej nietolerancji fruktozy? Wymienić tutaj można ciężką postać hipoglikemii, czyli niedocukrzenia. Pojawia się wówczas senność, apatia, a także mogą nawet wystąpić omdlenia i drgawki. Ponadto symptomy świadczące o rozwoju fruktozemii to powiększenie wątroby, żółtaczka, krwotoki, wymioty. Dochodzi to powstania infekcji układu moczowego. W moczu pojawia się fruktoza, która przyczynia się do zwiększenia ryzyka zakażenia układu moczowego.
W przypadku zespołu złego wchłaniania dochodzi do ujawnienia się sygnałów ze strony układu pokarmowego. Występują one w niedługim czasie od spożycia pokarmów, w których obecna jest fruktoza. W związku z tym zauważyć można wówczas bóle brzucha, biegunki, wzdęcia, nudności oraz wymioty, brak łaknienia, zaburzenia wagi oraz wzrostu.
Nietolerancja fruktozy – diagnostyka
W przypadku podejrzeń w kierunku obecności fruktozemii, podjęte działania diagnostyczne polegają na oznaczeniu aktywności enzymu aldolazy fruktozo-1-fosforanowej w wątrobie. Czynność ta polega na przezskórnym pobraniu części określonego narządu. Stosuje się tutaj także inną technikę badawczą, a mianowicie test obciążenia fruktozą. W tej sytuacji fruktoza jest podawana dożylnie. Następnie dokonuje się oznaczenia jej poziomu we krwi. Innym rozwiązaniem jest także badanie genetyczne. Polega ono na wskazaniu najczęstszych mutacji, które występują w genie kodującym enzym aldolazy B.
W przypadku natomiast zespołu złego wchłaniania wykonuje się wodorowy test oddechowy. Przeprowadza się go na pacjencie będącym na czczo. Osobie badanej podaje się wówczas określoną porcje fruktozy, a w dalszej kolejności mierzy się stężenie wodoru w wydychanym powietrzu. W przypadku obecności określonego schorzenia dostrzega się przekroczenie poziomu stężenia wodoru. Dzieje się tak dlatego, gdyż fruktoza ulega procesowi fermentacji w jelicie grubym, co doprowadza do tworzenia się sporych ilości wodoru usuwanego przez drogi oddechowe.
Nietolerancja fruktozy – leczenie
Działania lecznicze w przypadku nietolerancji fruktozy polegają na zastosowaniu odpowiedniej diety. W przypadku odmiany dziedzicznej koniecznym staje się całkowite wyeliminowanie cukru owocowego z diety. Ważne jest to dlatego, ponieważ chorzy odczuwają trudne dolegliwości już po spożyciu niewielkiej ilości fruktozy. W przypadku odmiany trzewnej wystarczy ograniczyć spożycie cukru owocowego do granicy nietolerancji.
