Choroba Leśniowskiego-Crohna, zwana potocznie chorobą Crohna, należy do grupy nieswoistych zapaleń jelit. Może dotyczyć każdego odcinka przewodu pokarmowego, od jamy ustnej do odbytu.
ETIOLOGIA
Nie jest znana dokładna przyczyna choroby Leśniowskiego-Crohna. Do prawdopodobnych źródeł choroby należą: predyspozycje genetyczne, mikroflora jelitowa oraz odpowiedź immunologiczna błony śluzowej jelita. Istnieje hipoteza, według której przyczyną tego schorzenia są zmiany w budowie ściany jelit, czyli poszerzenie połączeń ścisłych między enterocytami (komórkami błony śluzowej jelita). Może być to spowodowane przez enterotoksynę produkowaną przez bakterię jelitową z gatunku Bacteroides fragilis, która niszczy wiązania peptydowe E-kadheryny, wchodzącej w skład połączeń ścisłych, a to sprzyja przenikaniu przez ścianę jelita toksyn i składników pokarmowych.
Choroba Leśniowskiego-Crohna – objawy
Początek choroby jest zwykle niecharakterystyczny, do głównych objawów należą: ogólne osłabienie, gorączka i spadek masy ciała, który może być spowodowany niedostatecznym odżywianiem lub zespołem złego wchłaniania. Objawy miejscowe zależą od lokalizacji zmian, rozległości i stopnia zaawansowania.
W postaci klasycznej z zajęciem końcowego odcinka jelita krętego i początkowego jelita grubego mamy do czynienia z utajonym początkiem. Może występować anemia lub gorączka o nieznanej przyczynie. Dominują ból brzucha i biegunka, u części chorych może być wyczuwalny guz w prawym dolnym kwadrancie brzucha. Z powodu rozległego zajęcia jelita cienkiego dochodzi do rozwoju zespołu złego wchłaniania, co prowadzi do niedokrwistości, zaburzeń elektrolitowych, hipoproteinemii i awitaminozy w badaniach laboratoryjnych, a klinicznie do biegunki tłuszczowej.
W przypadku zmian zlokalizowanych w jelicie grubym najczęstszym objawem jest biegunka, często towarzyszy jej ból brzucha. Obraz kliniczny może przypominać wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG), chorobę również należącą do nieswoistych zapaleń jelit.
W postaci z zajęciem odbytu występują zmiany skórne, owrzodzenia, przetoki, szczeliny okołoodbytowe, ropnie. Mogą dotyczyć też postaci z zajęciem jelita grubego.
U części chorych mogą występować zmiany poza przewodem pokarmowym, między innymi zapalenia stawów, zmiany w obrębie skóry, oczu, dróg moczowych.
PORÓWNANIE CHOROBY CROHNA I WZJG
Podstawową różnicą między chorobą Leśniowskiego-Crohna a wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego jest stopień zajęcia przewodu pokarmowego. W chorobie Crohna zajęty może być każdy odcinek przewodu pokarmowego, w WZJG natomiast zmiany zawsze dotyczą okrężnicy, rzadziej odbytnicy i odbytu. We wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego zmiany są ciągłe, dotyczą głównie błony śluzowej jelita, nie całej grubości ściany, rzadko występują przetoki, zwężenia, w biopsji praktycznie nie ma ziarniniaków. W chorobie Leśniowskiego-Crohna zmiany są odcinkowe, jednocześnie mogą występować w kilku miejscach w drogach pokarmowych, zajmują całą grubość ściany jelita, często występują przetoki, zwężenia, ziarniniaki w biopsji.
Obie choroby mogą mieć taki sam obraz kliniczny (bóle brzucha, biegunki), dlatego ważne jest zróżnicowanie ich w badaniu endoskopowym.
Choroba Leśniowskiego-Crohna – diagnostyka
Rozpoznanie stawia się na podstawie:
- badań laboratoryjnych – podwyższone wykładniki stanu zapalnego (OB, CRP), niedokrwistość;
- kolonoskopii połączonej z pobraniem materiału do badania histopatologicznego;
- wlewu kontrastowego jelita grubego;
- pasażu jelitowego;
- enteroskopii;
- kapsułki endoskopowej;
- badaniu w kierunku przeciwciał ANCA (przeciwciała przeciwko cytoplazmie neutrofilów) i ASCA – umożliwiają rozpoznanie chorób zapalnych jelit i różnicowanie z wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego.
Choroba Leśniowskiego-Crohna – leczenie
Choroby Leśniowskiego-Crohna nie da się wyleczyć przyczynowo. Usunięcie zmienionego chorobowo odcinka jelita nie spowoduje, że nie pojawią się nowe zmiany w innym odcinku przewodu pokarmowego.
W leczeniu farmakologicznym stosuje się:
- leki przeciwzapalne – glikokortykosteroidy (prednizon lub prednizolon; w chorobie zlokalizowanej w okolicy zastawki krętniczo-kątniczej stosuje się budezonid; w chorobie o ciężkiej aktywności podaje się hydrokortyzon lub metyloprednizolon) oraz aminosalicylany (mesalazyna lub sulfasalazyna);
- leki immunosupresyjne – stosowane w przypadku nieskuteczności lub nietolerancji glikokortykosteroidów – azatiopryna, merkaptopuryna, metotreksat;
- leki biologiczne – infliksimab, adalimumab, wedolizumab;
- antybiotyki – w przypadku wystąpienia zmian okołoodbytowych – metronidazol, ciprofloksacyna, rifaksymina.
Stosuje się także leczenie objawowe. W razie konieczności podaje się leki przeciwbólowe (w bólu ciągłym metamizol albo opioidy o niewielkim wpływie na motorykę, na przykład tramadol; w bólu kolkowym leki przeciwcholinergiczne) oraz leki przeciwbiegunkowe (difenoksylat z atropiną lub loperamid).
Leczenie operacyjne w chorobie Leśniowskiego-Crohna może być nagłe lub planowe. Do wskazań naglych zalicza się perforację przewodu pokarmowego, niedrożność jelit, guzy zapalne, ropnie, masywne krwotoki. Operacje planowe przeprowadza się w przypadku częściowego zwężenia jelita, obecności przetok, braku poprawy mimo pełnego leczenia farmakologicznego, nawracających krwawień i zwiększonego ryzyka rozwoju nowotworów jelita grubego.
Do najczęstszych zabiegów operacyjnych stosowanych w chorobie Leśniowskiego-Crohna należą: hemikolektomia prawostronna z zespoleniem jelita cienkiego z okrężnicą, kolektomia, resekcje odcinkowe, wyłonienie stomii, wytworzenie zespoleń omijających, strikturoplastyka (plastyka zwężeń jelit), drenaż ropni, likwidacje przetok okołoodbytniczych.
