Grzybica przełyku należy do chorób infekcyjnych, a w populacji zakażenie przełyku stwierdza się u ok. 0,5% badanych endoskopowo. Natomiast u chorych na AIDS częstość występowania grzybicy przełyku sięga nawet do połowy chorych.
Grzybica przełyku – etiologia i patogeneza
Większość grzybów stanowią gatunki oportunistyczne, które nie wywołują grzybic u osób z prawidłową odpornością. Są to np. grzyby z rodzajów: Aspergillus. Trichosporon, Mucor, Rhizopus. Jednak grzybicę przełyku wywołują najczęściej grzyby z rodzaju Candida, np.: Candida albicans, Candida parapsilosis, Candida glabrata, Candida tropicalis. Chorobę mogą wywoływać również grzyby z rodzajów; Histoplasma, Blastomyces, Coccidioides.
Przebieg choroby jest uzależniony od oglnego stanu zdrowia chorego, gatunku grzyba i jego zjadliwości. Grzybice są zazwyczaj skutkiem jatorgennych zaburzeń równowagi mikrobioty jelitowej czy długotrwałej antybiotykoterapii. W przypadku ostrego zapalenia mogą powstać błony rzekome z komórek zapalnych i grzybni patogena, które wrastając do drobnych naczyń krwionośnych, mogą spowodować krwawienia i posocznicę grzybiczą.
Czynniki ryzyka grzybicy:
- leki- długotrwałe stosowanie antybiotyków, glikokortykosteroidów, cytostatyków, leków hamujących wydzielanie żółądkowe
- niewyrównana cukrzyca
- niedrożność przełyku, achlazja
- zaburzenia immunologiczne wrodzone, a także nabyte ( niedożywienie, zaburzenia metaboliczne, AIDS)
- nowotwory
- bakteryjne i wirusowe choroby zakaźne
- toczeń rumieniowaty lub układowy
- niedoczynność przytarczyc
- niedrożność przełyku
- zabiegi chirurgiczne np. przeszczepy narządowe, wszczepienia endoprotez, cewnikowanie
- rozległe rany pooperacyjne, i pourazowe
- dieta bogatowęglowodanowa, niedobory witaminy A, B1, B2 i żelaza
- hospitalizacja na oddziale intensywnej terapii
- podeszły wiek
- alkoholizm, narkomania
Grzybica przełyku – obraz kliniczny
Najczęściej występującymi objawami są bolesne i utrudnione przełykanie, zgaga i nudności, ból w okolicy zamostkowej a także ból promieniujący do okolic kręgosłupa i lędźwi. Częstym objawem są kandydoza błony śluzowej i jamy ustnej tzw. pleśniawki. U 60% chorych nie stwierdza się żadnych objawów. U chorych z granulocytopenią, gdy dochodzi do powstawania ropni w narządach wewnętrznych, kandydoza może objawiać się również gorączką i dreszczami, a także bólem brzucha.
Grzybica przełyku – rozpoznanie
1. BADANIE RADIOLOGICZNE PRZEŁYKU
Doustnie podaje się środek cieniujący, który umożliwia obrazowanie zmienionej powierzchni
2. ENDOSKOPIA
Pozwala na uwidocznienie białawej masy, która uwidacznia zmienioną zapalanie błonę śluzową.
3. BADANIA MYKOLOGICZNE
Polega na mikroskopowaniu pobranego materiału metodą wymazu. Posiew pobranego materiału pozwala na identyfikację atakującego grzyba i wykonanie badania lekowrażliwości pobranego izolatu, dzięki czemu wiadomo jakie leki należy zastosować.
4. BADANIA MORFOLOGICZNE
Badanie histologiczne wycinków z błony śluzowej pobranej podczas endoskopii, pozwala na uwidocznienie zmian zapalnych oraz strzępków grzyba w tkance.
Grzybica przełyku – kryteria rozpoznania
Grzybicę przełyku można podejrzewać u chorego u którego narażenie na czynniki ryzyka jest bardzo duże, a także gdy pojawiła się odynofagia i dysfagia. Natomiast rozpoznanie na podstawie badania endoskopowego, histologicznego i dodatniego wyniku posiewu. Jednak sam wynik badania mykologicznego bez charakterystycznych zmian endoskopowych nie ma znaczenia diagnostycznego. U chorych na AIDS wystarczy samo występowanie zmian w jamie ustne i dolegliwości ze strony przełyku.
Grzybica przełyku – leczenie
Leczenie przypadkowo wykrytych zmian u osób bez dolegliwości, młodych i bez dodatkowych obciążeń nie jest konieczne. Należy je natomiast rozpocząć u osób z grup wysokiego ryzyka. Wybór leku zależy od stopnia zaburzenia odporności i stopnia zakażenia. Niezbędna jest jednak terapia ogólnoustrojowa. Lek pierwszego wyboru jest flukonazol. W przypadku złej tolerancji podaje się amfotercynę B czy też lek z grupy echinokandyn. W razie oporności patogena na flukonazol stosuje się itrakonazol lub worikonazol.
Grzybica przełyku – powikłania
Powikłania grzybicy przełyku występują rzadko, Czasem dochodzi do krwawień i zwężenia przełyku. Opisane są pojedyncze przypadki zapalenia płuc po wytworzeniu przetoki do drzew oskrzelowego, fungemii a także zapalenia śródpiersia w przebiegu perforacji przełyku.
Grzybica przełyku – zapobieganie
U chorych na AIDS w celu zmniejszenia ryzyka nawrotów powinno się rozpocząć HAART. Najskuteczniejszą profilaktyką przeciw zachorowaniu na grzybicę przełyku, jamy ustnej a także całego przewodu pokarmowego jest unikanie stosowania antybiotyków, nie stosowanie antybiotyków bez konsultacji z lekarzem, a także nie stosowanie antybiotyków bez wcześniejszego badania lekowrażliwości szczepu.
Takie nieodpowiedzialne stosowanie branie antybiotyków na własną rękę bardzo szybko doprowadza do poważnych zaburzeń mikrobioty jelitowej, co może skutkować podrażnieniem ścian jelit, a nawet przerwaniem bądź zaburzeniem jego ciągłości. Wówczas w bardzo szybkim czasie może dojść do pojawienia się grzybów w krioobiegu. Z diety należy wykluczyć produkty węglowodanowe, które stanowią idealną pożywkę dla grzybów. Należy również zadbać o aktywność fizyczną, co wspomoże przywrócenie równowagi bioty całego przewodu pokarmowego.
