Babka płesznik (łac. Plantago psyllium), znana jest pod różnymi nazwami miedzy innymi jako babka śródziemnomorska, to roślina pochodząca z rejonu Morza Śródziemnego. Babka płesznik jest rośliną jednoroczną o słabo rozgałęzionej łodydze w górnej części krótko gruczołkowato owłosiona, dorasta do 30 cm. W ziołolecznictwie wykorzystuje w pełni dojrzałe nasiona.
Nasiona babki płesznik znajdziemy w owocach, które przypominają elipsoidalną torebkę. W każdym owocu znajdują się dwa małe, owalne, błyszczące, ciemnobrązowe nasionka. W Polsce babka płesznik jest stosunkowo rzadko uprawiana.
Babka płesznik – zastosowanie
Babka płesznik jest ziołem bogatym w liczne substancje wpływające korzystnie na organizm człowieka. Nasiona babki płesznika obfitują w śluzy zawierające kwas uronowy, arabiozę i ksylozę. Poza tym występują w nich tłuszcze roślinne, garbniki, akubina (glikozyd irydoidowy) i fitosterole. Podstawowym surowcem lekarskim są nasiona. Które posiadają charakterystyczną brązową barwę oraz błyszczące ziarenka o podłużnym kształcie.
Babka płesznik nie posiada szczególnych wymogów uprawowych, lubi natomiast duże nasłonecznienie i dobrze nawodnione, przepuszczalne gleby. Zbiory nie należą do najłatwiejszych, ponieważ nasiona pod wpływem wilgoci z rąk wytwarzają warstwę śluzu i przylepiają się do skóry. Po zebraniu należy je wysuszyć w zacienionym i przewiewnym miejscu. Surowcem leczniczym są nasiona babki płesznika, które zbiera się całkowicie dojrzała. W celach przygotowania preparatów ziołoleczniczych ścina się całe kwiatostany, które następnie należy suszyć w zaciemnionych i przewiewnych miejscach lub w specjalnych suszarniach.
Posiada bardzo charakterystyczna łodygę która jest pokryta małymi równowąskimi, owłosionymi naprzeciwlegle ułożonymi listkami. Z kątów liści wyrastają jasnobrunatne drobne kwiaty, zebrane w nieduże kłosy.
Babka płesznik – właściwości lecznicze
Babka płesznik posiada bardzo szeroki zastosowanie, zaleca się w szczególności spożycie nasion u osób z wrażliwymi jelitami. Dlaczego? Otóż nasiona w obecności wody uwalniają śluz i tworzą żel ułatwiający przesuwanie mas zalegających w jelitach, nie powodując otarcia ścian jelit. Wspomniany śluz stanowi około 10-12%. Znajduje się on w zewnętrznej błonie nasion (łupinie). Zbudowany jest przede wszystkim z rozpuszczalnej frakcji polisacharydów (cukry złożone). Ponadto w nasionach znajdują się białka, tłuszcze, w tym kwasy tłuszczowe linolowy, oleinowy i palmitynowy oraz śladowe ilości steroli roślinnych.
Zaleca się spożywać nasiona na chłodno, gdyż wysoka temperatura może osłabić działanie występujących w roślinie składników i zmniejszyć ilość wartości odżywczych. Można jeść zarówno całe nasiona rośliny, dodając je choćby do jogurtu naturalnego, jak i powstały z nich przy kontakcie z wodą kleik. Dawkowanie nasion zależne jest od wieku – dorośli powinni spożywać ok. 8 łyżeczek dwa lub trzy razy dziennie, natomiast dawka odpowiednia dla dzieci to nie więcej niż 2 łyżeczek.
Błonnik, inaczej włókno pokarmowe, odgrywa szczególną rolę w regulacji czynności przewodu pokarmowego. Nie ulega trawieniu w przewodzie pokarmowym i nie jest wchłaniany w jelicie cienkim. Przyspiesza perystaltykę jelit, przyczynia się do wydzielania śliny i innych soków trawiennych, zatrzymuje wodę, zapobiega zaparciom, a także wiąże kwasy żółciowe, zanieczyszczenia żywności i metale, przez co ogranicza ich absorpcję.
Leczenie babka płesznika stosowane jest raczej objawowo w przypadku zaparć. Najczęściej stosuje się farmakologiczne środki przeczyszczające. Nie można jednak używać ich długotrwale, gdyż może dojść do pogorszenia zatwardzenia – wynika to z rozleniwienia jelit przez środki przeczyszczające i zaburzenia perystaltyki jelit. Babka uznawana jest za dobroczynny środek wspomagający prawidłową i szybką przemianę materii. Babka płesznik przeczyszcza układ pokarmowy oraz usuwa szkodliwe zanieczyszczenia z organizmu. Korzystnie wpływa na regulację poziomu cholesterolu we krwi. Jest także suplementem diety. Codzienne spożycie zmniejsza uczucie głodu.
Istnieje wiele metod wykorzystania i zastosowanie babki płesznik. Nasiona można dodać do kompotu lub herbaty, spożywać z miodem lub owocami. Ważne jest, aby w diecie zawierającej nasiona babki płesznik pić dużo wody (przynajmniej 1,5 litra na dzień).
Babka płesznik – przeciwwskazania
Stosowanie babki płesznik nie zaleca się przy niedrożności jelit oraz występujących z nieznanych przyczyn bólów brzucha, gdyż mogą wystąpić niepożądane skutki uboczne w postaci wymiotów, a także nasilenie objawów.
Babka płesznik – sposób użycia
Najkorzystniejszą dla naszego organizmu formą spożycia nasion babki płesznik jest przygotowanie jej rano na czczo lub wieczorem przed snem. Możemy również stosować go jako dodatek do jogurtów, deserów lub jako zagęszczacz do potraw. Należy pamiętać aby po spożyciu nasion dostarczyć organizmowi dużej ilości płynów.
Napar
Przepis; należy do jednej szklanki wody wsypać 2 łyżeczki babki płesznika, następnie zaleca się zalanie wodą gazowana lub sokiem do pełna szklanki, wymieszać i odstawić aż pestki opadną i z żelują. Kolejnym krokiem jest ponowne wymieszanie naparu i wówczas dopiero jest on gotowy do spożycia. Dzienna porcja spożycia wynosi średnio około jednej szklanki w ciągu dnia.