Problemy z wypróżnianiem okresowo dotykają większą część populacji i stanowią poważne wyzwanie dla lekarzy ze względu na nie zawsze oczywistą przyczynę ich powstawania. Problemy z wypróżnianiem, niezależnie od tego jaką przyjmą postać mogą w znaczący sposób obniżać jakość życia chorego. Problemy z wypróżnianiem niosą ze sobą szereg różnych powikłań i stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia człowieka. Zaparcia, czyli utrudnienie w oddawaniu stolca występują powszechnie, często jednak ich występowanie jest bagatelizowane. Szacuje się że problem zaparć dotyka 20 do 30% osób.
Problemy z wypróżnianiem mogą mieć wiele przyczyn i bardzo ważne jest dokładne określenie przyczyny aby zastosować odpowiednią terapię leczniczą. Jako zaparcie określa się problemy z wypróżnieniem polegające na oddawaniu stolca z dużym wysiłkiem i przymusem silnego parcia. Zaparciom towarzyszy również uczucie niepełnego wypróżnienia i wypełnienia bańki odbytu. Gdy oddawanie stolca ma miejsce rzadziej niż dwa razy w tygodniu mówimy o ciężkiej postaci zaparć. Zaparcie może wynikać ze zwolnionego pasażu mas kałowych przez jelito grube lub z zatrzymania mas w końcowym odcinku jelita.
Problemy z wypróżnianiem – przyczyny zaparć
Utrudnienia w oddawaniu stolca może powodować przeszkoda organiczna w postaci guza lub polipa, dlatego jeżeli zauważymy zmiany w częstości oddawania stolca lub znaczne ograniczenia w oddawaniu stolca należy bezzwłocznie skonsultować się z lekarzem. Zaparcia mogą również występować naturalnie w przebiegu ciąży i jest to częsty problem z którym pobrykają się ciężarne kobiety. Zaparcia te wynikają ze zmian hormonalnych oraz zmiany trybu życia i ogólnego zwolnienia metabolizmu.
Zaparcia mogą również wystąpić w wyniku utraty czucia trzewnego, chorób rdzenia kręgowego oraz po przebytym urazie. Mowa wtedy o zaparciach czynnościowych. Zaparcie te mogą również wystąpić w przebiegu chorób, takich jak: Choroba Hirszprunga która charakteryzuje się wrodzonym brakiem zwojów nerwowych w ścianie jelita. Do zaparć dochodzi również w wyniku stanów zapalnych w okolicach odbytu, żylaków odbytu oraz przy istnieniu szczeliny odbytu. Zaburzenia w czynności jelit powodowane między innymi przez ich nadmierną kurczliwość określa się mianem jelita spastycznego. W wyniku nadmiernego skurczu jelita może dochodzić do zaciśnięcia się jego ścian i uniemożliwienia przejścia mas kałowych w kierunku odbytu.
Problemy z wypróżnianiem
Warto również zwrócić uwagę, że zaparcia mogą powstawać w wyniku działania niektórych leków. Do leków tych zaliczamy leki na nadciśnienie, leki moczopędne oraz leki rozkurczowe.
Zdecydowana większość zaparć to zaparcia idiopatyczne, czyli takie przy których trudno jednoznacznie stwierdzić przyczynę. Przy zaparciach ważne jest aby stwierdzić czy nie są one spowodowane przyczyną organiczną. Na konsultację lekarską w przypadku zaparć jak najszybciej powinna udać się osoba, która:
- Jest w wieku powyżej 45 lat i nagle nastąpiła zmiana w rytmie wypróżnień
- Jest rodzinnie obciążona ryzykiem raka jelita grubego
- Występują u niej objawy niedokrwistości
- Zaparciom towarzyszy utrzymująca się gorączka
W przypadku zaparć nie mających swojej organicznej przyczyny i nie wynikających z trudnych zaburzeń neurologicznych do leczenia zaparć stosować można różne domowe sposoby. Pacjenci często sięgają po dostępne w aptece preparaty ziołowe oraz łagodne leki przeczyszczające dostępne bez recepty. Przy samodzielnemu radzeniu sobie z zaparciami warto zwrócić uwagę na fakt iż po pewnym czasie stosowania aptecznych ,,wspomagaczy” występuje zjawisko tolerancji i konieczne jest zwiększanie dawek.
W przypadku przyjmowania leków ziołowych warto pamiętać że zioła mogą w pewien sposób wchodzić w interakcje z pokarmem oraz innymi przyjmowanymi przez nas lekami dlatego zawsze warto zapytać o ich działanie farmaceutę. Innym domowym sposobem jest stosowanie nasiadówek, czasami z dodatkiem ziół. Nasiadówki są łatwym i bezpiecznym sposobem pomagającym w walce z zaparciami jednak nie zawsze są one skuteczne.
Problemy z wypróżnianiem – leczenie
Przy leczeniu zaparć należy zwrócić szczególną uwagę na przyjmowanie odpowiedniej ilości wody. W leczeniu zaparć należy zwiększyć ilość przyjmowanych płynów aby ułatwić usunięcie zaparcia. Przyjmowanie agresywnych środków przeczyszczających może prowadzić do odwodnienia organizmu, utraty elektrolitów oraz może powodować podrażnienie jelita. Środki przeczyszczające należy zawsze przyjmować ostrożnie i zgodnie z opisem na ulotce a czas ich stosowania skrócić do niezbędnego minimum.
Najważniejszym czynnikiem w walce z zaparciami jest dieta. Dieta na zaparcia powinna obfitować w błonniki. Najkorzystniejszy w zaparciach jest błonnik pochodzący z pełnoziarnistych zbóż, grubych kasz oraz warzyw. Przy przyjmowaniu zwiększonych ilości błonnika wraz z dietą bądź też stosują błonnik syntetyczny również należy pamiętać aby odpowiednio zwiększyć ilość przyjmowanych płynów ponieważ duża podaż błonnika bez uzupełnienia wody może wywołać zaparcie.
Zaparcia mogą być zwiastunem poważnej choroby, dlatego nie należy bagatelizować zmiany w rytmie wypróżnień. Warto również pamiętać że osoby z grupy ryzyka wystąpienia nowotworu jelita grubego powinny szczególnie wnikliwie obserwować rytm swoich wypróżnień a wszelkie zmiany konsultować z lekarzem. Przy nawracających zaparciach warto wdrożyć profilaktykę, która polega na stosowaniu diety bogato błonnikowej i spożywaniu odpowiedniej ilości płynów.
