Helicobacter pylori (w skrócie Hp lub H. pylori) jest jedną z najczęściej występującej w organizmie ludzkim bakterią. Gnieździ się w układzie pokarmowym, a dokładniej w żołądku. W większości przypadków to główna przyczyna choroby wrzodowej żołądka. W wyniku zakażenia Helicobacter pylori może dojść do poważnych konsekwencji zdrowotnych, z których najpoważniejszą jest aktywacja choroby nowotworowej.
Czym jest H. pylori?
Helicobacter pylori ma postać spiralnej pałeczki. Jeden jej koniec zakończony jest kilkoma rzęskami. To ułatwia jej wnikanie do środka błony śluzowej żołądka oraz zagnieżdżenie się w nim. Bakteria ta odpowiada za znaczącą większość przypadków chorób wrzodowych żołądka oraz dwunastnicy. Jej występowanie jest powszechne. Może przez lata przebywać w organizmie w utajeniu, bez żadnych objawów, by nagle zaatakować w sprzyjających jej warunkach. Jest duże ilości znajdują się w przypadku zakażenia szczególnie w ślinie i kale.
Ze względu na wytwarzanie przez Helicobater pylori enzymu ureazy (stymulującego chemiczne rozkładanie się mocznika), bakterii nie zagraża kwas żołądkowy. Zostaje on zobojętniony, dzięki czemu Helicobacter pylori pozostaje bezpieczna i może się swobodnie rozwijać w żołądku.
Helicobacter pylori została odkryta w 1983 roku. Przez wiele lat prowadzone były nad nią badania. Dopiero w roku 2005 nastąpiła ostateczna klasyfikacja oraz opisanie jej budowy, właściwości i skutków, jakie niesie jej bytowanie w ludzkim organizmie. Spowodowało to znaczący postęp w leczeniu wrzodów żołądka. Efektywność procesu diagnostyczno-leczniczego wzrosła, natomiast z roku na rok obniżeniu ulega ryzyko nastąpienia ciężkich powikłań pochorobowych.
Szacunkowe wyniki badań pokazują, że ponad połowa (do nawet 80 %) populacji wśród osób urodzonych przed rokiem 1950 jest zakażonych bakterią Helicobacter pylori. Dzięki znacznej poprawie warunków higienicznych i bytowo-sanitarnych w porównaniu z tamtymi czasami, następuje systematyczny spadek odsetka osób rodzących się z zakażeniem bakterią. W krajach rozwiniętych stanowi około 20 do 30 procent. Większy problem stanowi w przypadku krajów rozwijających się, gdzie szacuje się, że nawet 70 procent populacji może być zakażonych bakterią Helicobacter pylori.
Jakie konsekwencje dla organizmu powoduje Helicobacter pylori?
Do zakażenia bakterią Helicobacter pylori dochodzi podczas kontaktu zakażonego człowieka ze zdrowym. Zakażenie następuje poprzez korzystanie z tych samych sztućców, zabawek, tej samej toalety, ręcznika i innych przedmiotów codziennego użytku. Większość zakażeń następuje w początkowych latach życia. Przez wiele lat bakteria może nie dawać o sobie w ogóle znać, ponieważ nie aktywowana nie daje żadnych dolegliwości.
Początkowe problemy to zapalenie żołądka, wraz z postępującym uszkodzeniem nabłonka błony śluzowej (przyczyna wrzodów), jak również znaczącym wysuszaniem środowiska ze względu na zmniejszanie wydzielania kwasu solnego oraz śluzu. Stan zapalny w bardzo rzadkich przypadkach ustępuje samoistnie (najczęściej u dzieci). Zwykle ma bowiem przewlekły przebieg i jest niezwykle trudny do całkowitego wyeliminowania z organizmu.
W przypadku zbyt późnego wykrycia, bądź zaniedbania we właściwym czasie leczenia, może przerodzić się w chorobę wrzodową żołądka. W ekstremalnych przypadkach może nawet dojść do powstania nowotworu złośliwego żołądka lub dwunastnicy. W tym przypadku w grę wchodzą również czynników genetyczne oraz środowiskowe.
W łagodniejszym przebiegu choroby kończy się na wystąpieniu niestrawności (dyspepsji). Jest to przewlekłe zaburzenie trawienia. Objawia się szczególnie pieczeniem w żołądku, ale nie następuje przekształcenie we wrzód.
Helicobacter pylori może także wywołać chłoniaka typu MALT (szczególnie u osób starszych) lub chorobę Menetriera (przerostowe zapalenie żołądka).
Jakie są objawy zakażenia bakterią Helicobacter pylori?
Do głównych symptomów wskazujących, że w organizmie doszło do zakażenia bakterią Helicobacter pylori należą następujące dolegliwości ze strony układu pokarmowego:
- bóle brzucha i nadbrzusza,
- zaparcia,
- mdłości,
- wzdęcia,
- zgaga,
- nagromadzenie się gazów powodujące odbijanie,
- zmniejszony apetyt.
W przypadku pojawienia się problemów ze strony układu pokarmowego konieczna jest konsultacja lekarska i przeprowadzenie specjalistycznych badań. Pozwoli to wykluczyć lub stwierdzić ewentualne inne choroby powodujące podobne objawy do zakażenia Helicobacter pylori.
Postępowanie diagnostyczne przy podejrzeniu zakażenia Helicobacter pylori
Zakażenia bakterią Helicobacter pylori można stwierdzić w dwojaki sposób. Metody diagnostyczne dzielą się bowiem na dwie grupy – inwazyjne i nieinwazyjne. Do pierwszej należy wykonanie biopsji w trakcie gastroskopii. Pobrany z części odźwiernikowej żołądka (gdzie bakteria najbardziej lubi się namnażać) wycinek zostaje oddany do analizy histopatologicznej. Poddawany jest również testowi na wytwarzanie ureazy, założeniu hodowli bakterii lub namnożeniu fragmentu DNA bakterii (tak zwana reakcja łańcuchowa polimerazy, czyli PCR).
Diagnostyka w przypadku Helicobacter pylori opiera się jednak w większości przypadków na badaniu krwi. Pozwala stwierdzić obecność bakterii w organizmie, jednak trudno na jego podstawie stwierdzić czy choroba już została wyleczona. W tym celu konieczne jest przeprowadzenie wymazu z kału.
Dodatkowo może zostać przeprowadzony test oddechowy z mocznikiem, który jest dość wiarygodną techniką diagnostyczną.
Helicobacter pylori- przebieg leczenia
W przypadku zakażenia Helicobacter pylori konieczne jest zastosowanie antybiotykoterapii. Dodatkowo stosowane są leki powodujące zmniejszanie wydzielania kwasu żołądkowego. Terapia farmakologiczna trwa 7 dni. Następnie po 4 tygodniach przeprowadza się badanie kontrolne. W przypadku, gdy nie zostanie stwierdzona obecności bakterii, uznawane jest całkowite wyleczenie chorego.
