Grzybica jamy ustnej, zwana także kandydozą lub drożdżycą, jest bardzo niebezpieczna dla organizmu – nieleczona, zaatakuje cały organizm. Jest bardzo bolesna i trudna do wyleczenia, wywoływana przez drożdżaka Candida Albicans. Jest on organizmem saprofitycznym, zajmującym tylną część języka.
Charakterystyczną odmianą kandydozy jest grzybica kącików ust, zwana potocznie „zajadami”, których przyczyną jest niedobór witaminy z gruby B2 oraz niedokrwistość. 70% ludzi posiada ten rodzaj drożdżaków i nie choruje; problem pojawia się zazwyczaj wtedy, kiedy spada odporność organizmu. Atakują wtedy gardło i przewód pokarmowy (żołądek, jelito grube i cienkie, odbytnicę).
Wystąpieniu grzybicy w jamie ustnej sprzyjają takie czynniki jak:
- przewlekłe podrażnienie błony śluzowej jamy ustnej (częste wizyty u dentysty, aparat ortodontyczny)
- złe wchłanianie lub niedobory żywieniowe
- zaburzenia odporności
- przyjmowanie sterydów, zarówno tych wziewnych, jak i aplikowanych miejscowo
- zła higiena jamy ustnej
- zmiany w mikroflorze jamy ustnej (grzybica po antybiotyku, używanie płukanek do ust)
- niedobory kwasu foliowego, cynku, żelaza, witamin z grupy B, C
- niektóre stany fizjologiczne (ciąża, okres)
- choroby nerek
- zakażenie HIV
- ubytki próchnicowe
- cukrzyca
- palenie papierosów
- wiek
Grzybica jamy ustnej – objawy
Najczęściej występującym i najbardziej charakterystycznym objawem grzybicy jamy ustnej jest biały lub kremowo-biały nalot na języku, mogący rozprzestrzeniać się do gardła i przełyku. Może być to także nieprzyjemny zapach z ust, ból języka i dziąseł oraz suchość w ustach. Pojawiają się również owrzodzenia, niekomfortowe pieczenie, problemy z połykaniem (tzw. dysfagia). Występują także nadżerki i bolące pęknięcia w kącikach ust, a u osób noszących protezy zębowe pojawia się protetyczny lub linijny rumień dziąsłowy.
- grzybicze zapalenie jamy ustnej od aparatu ortodontycznego (STOMATOPATIA PROTETYCZNA) – przy prostowaniu zębów aparatem ortodontycznym, choroba rozwija się nawet do 65% pacjentów. Rozwija się zazwyczaj w górnej części szczęki, a powodem jej powstawania jest mocne, regularne podrażnienie błony śluzowej.
- zapalenie kącików ust – bardzo częste schorzenie, pojawiające się, kiedy starce uzupełnienia protetyczne powodują obniżenie się wysokości zgryzu. Kąciki ust są wtedy mocno zaciśnięte, co powoduje rozwijanie się grzybicy. Objawem jest zaczerwienie lub pobruzdowaniem z odczynem naczyniowym. Usta pękają i mocno krwawią przy otwieraniu ich.
Rodzaje grzybicy
Znaczna część zmian grzybiczych jest czerwona. Należy do nich zanikowa postać kandydozy. Wyróżniamy dwa rodzaje:
Grzybica jamy ustnej – ostra
Najczęściej pojawia się jako powikłanie po antybiotykoterapii (poantybiotykowe zapalenie jamy ustnej). Prowadzi ona do złuszczania się nabłonka jamy ustnej, co skutkuje szerokimi, rozległymi, czerwonymi plamami w jamie ustnej. Jest przyczyną bolesnych nadżerek i pęknięć w kącikach ust. Obejmuje lokalizacją cały język. Wyróżniamy trzy jej rodzaje:
- ostra, u niemowląt: pojawia się w pierwszych dniach życia niemowlęcia i objawia się wykwitami barwy białej, łączących się w większe przestrzenie, przypominające białe, ścięte mleko. Zmiany pozostają na podłożu zapalnym. Potocznie nazywane się pleśniawkami (soor).
- rzekomobłoniasta ostra: podobnie jak w przypadku kandydozy ostrej u niemowląt, pojawia się w formie białych, kożuchowatych wykwitów przypominających zsiadłe mleko. Silnie łączą się z podłożem, stąd każde oderwanie się zmiany skutkuje miejscami z ranami otwartymi, żywo krwawiącymi. Czasami wszelkie zmiany łączą się w większe, zlewające się przestrzenie.
- ostra zanikowa: jest to forma po antybiotykoterpami. Oprócz żywoczerwonych plam w jamie ustnej, dokucza również świądem, pieczeniem błony śluzowej oraz nadwrażliwością na pokarmy kwaśne i ostre.
Grzybica jamy ustnej – przewlekła
Wyróżniamy dwie postacie:
- przewlekła zanikowa: powstaje głównie u osób, które noszą ruchome uzupełnienia protetyczne przez całą dobę. Widoczne są pod protezą zaczerwienienia (bardzo rozlane) oraz wygładzenie języka. Ta forma kandydozy spowodowana jest głównie uszkodzeniami mechanicznymi, zaburzeniami wydzielania śliny, reakcją na chemiczne środki uzupełnienia protez, zaburzenie biocenozy jamy ustnej oraz nierzadko infekcja grzybami drożdżakopodobnymi. Przestrzeń pod protezą to idealne środowisko na rozwoju grzybów – zalegają tam resztki pokarmowe, dodatkowo podnosi się temperatura i utrudniony jest dostęp do tlenu.
- przewlekła rozrostowa: powstaje na podłożu obecnych zmian i powoduje ich rozrost.
Grzybica jamy ustnej – jak leczyć kandydozę?
W leczeniu grzybicy jamy ustnej nie wystarczą tylko maści, potrzebna jest również odpowiednia dieta. Należy również przeprowadzić badania kliniczne, aby dobrać odpowiednią metodę do rodzaju grzybów. Wykonuje się bardzo często antymykogram, aby zobaczyć jaki szczep rozwija się w organizmie oraz za pomocą których leków można się go skutecznie pozbyć.
Drożdżycę leczy się miejscowo – poprzez stosowanie maści i kremów oraz nierzadko płynów przeciwgrzybiczych. Co ważne, leczenie takimi środkami należy kontynuować dwa tygodnie po sukcesywnym wyleczeniu zmian, aby nie mieć nawrotów choroby. Jest ona długotrwała i trudna, jednak warto pamiętać, że złe leczenie może skutkować negatywnymi zmianami ustrojowymi w całym organizmie. Dodatkowo, nie należy jeść słodyczy, fastfoodów, alkoholu, białego pieczywa oraz unikać picia kawy i słodkich napojów. Warto do swojej diety wprowadzić dużą ilość jarzyn oraz pić dużo kwaśnego mleka, jogurtów czy kefiru.
