Zastój żółci, czyli cholestaza oznacza zaleganie żółci w wątrobie i drogach żółciowych. Żółć to żółtobrunatna wydzielina wątroby, która przewodami żółciowymi transportowana jest do dwunastnicy. Substancja ta jest bardzo ważna w naszym organizmie, jest bowiem niezbędna do trawienia tłuszczów. Jednak kiedy mamy do czynienia z jej gromadzeniem mogą pojawić się niebezpieczne konsekwencje, ponieważ zalegające kwasy żółciowe prowadzą do różnych zaburzeń trawienia, lecz także działają toksycznie na komórki wątrobowe doprowadzając do ich uszkodzenia.
Zastój żółci – przyczyny
Przyczynami pojawienia się zastoju żółci może być upośledzenie wytwarzania tej substancji przez wątrobę, czyli tak zwana cholestaza wewnątrzwątrobowa. Do tego mogą przyczynić się wszystkie czynniki, które prowadzą do uszkodzenia tkanek wątroby, m.in. zakażenie (wirusowe zakażenie wątroby, toksoplazma), leki, alkohol, który może doprowadzić do alkoholowego stłuszczenia wątroby, a dalej do zapalenia i marskości wątroby.
W grupie ryzyka znajdują się również kobiety w ciąży. Wewnątrzwątrobowa cholestaza ciężarnych (WCC) związana jest ze wzrostem stężenia hormonów płciowych, czyli estrogenu i progesteronu, do którego dochodzi w trzecim trymestrze ciąży. Oprócz czynników hormonalnych pojawiają się również genetyczne, czy środowiskowe, na przykład niedobory żywieniowe niektórych pierwiastków – selenu.Także bierze się pod uwagę fakt, iż dziecko w łonie matki w tym okresie jest już duże, macica szybko się powiększa, może uciskać wątrobę, zwłaszcza u osoby, która znacznie przybrała na wadze w czasie ciąży.
Kolejną przyczyną może być upośledzenie odpływu żółci, czyli cholestaza zewnątrzwątrobowa. Ten rodzaj upośledzenia może zostać spowodowany chorobami dróg żółciowych, takimi jak kamica żółciowa, torbiele dróg żółciowych, czy nowotwór. Przyczyną zastoju żółci mogą być również choroby trzustki, która sąsiaduje z przewodami żółciowymi, czyli m.in. zapalenie trzustki, czy rak trzustki.
Zastój żółci – objawy
Wiemy już, co powoduje zastój żółci, teraz warto skupić się na objawach, jakie daje to schorzenie. Najszybciej zaobserwujemy ból brzucha z prawej strony, a dokładniej w prawym podżebrzu. Zaobserwujemy także świąd skóry, który będzie nasilał się kiedy organizm będzie rozgrzany, lub w godzinach wieczornych, co może doprowadzić do zaburzeń snu i bardzo istotnie upośledza jakość życia. U chorych z z takimi objawami stwierdza się często w badaniach laboratoryjnych podwyższone stężenie bilirubiny, podwyższoną aktywność fosfatazy zasadowej (ALP) i gamma-glumylotranspeptydazy. (GGTP).
Są to enzymy wytwarzane przez komórki wątrobowe, które wykazują zwiększoną aktywność u osób z chorobami wątroby, przebiegającymi z zastojem żółci. Pojawi się żółtaczka, która będzie świadczyła o wzroście poziomu barwników żółciowych w organiźmie. Ponadto powiększenie wątroby, a niekiedy także śledziony, ciemniejszy mocz, odbarwienie stolca – to między innymi dzięki żółci stolec ma brązowy odcień, jeśli jest odbarwiony może wskazywać na zaburzenie odpływu żółci. Rzadko pojawiają się także żółtaki skórne, czyli grudkowate zmiany skórne, które pojawiają się najczęściej na skórze powiek.
Kiedy zauważymy u siebie wyżej wymienione objawy musimy koniecznie udać się do lekarza. W celu zdiagnozowania cholestazy lekarz zleci wykonanie próby wątrobowej, czyli badania krwi, w którym oznacza się wskaźniki – enzymy. Dodatkowo lekarz może także zdecydować się na wykonanie USG jamy brzusznej. Po zdiagnozowaniu zastoju żółci trzeba będzie podjąć leczenie, to jednak uzależnione jest od przyczyny jej powstania. Na przykład, jeśli zastój został spowodowany nadmiernym spożywaniem alkoholu, podstawowym krokiem będzie abstynencja. Konsekwencją zatrzymania odpływu żółci z wątroby są różne zaburzenia trawienia, zwłaszcza wchłaniania tłuszczu i witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, czyli A, D, E i K, a także cholestatyczne uszkodzenie wątroby.
Zastój żółci – leczenie
Dobrym rozwiązaniem są także tzw. leki żółciopędne, których zadaniem jest rozszerzenie przewodów żółciowych lub zwiększenie przepływu żółci przez drogi żółciowe. W niektórych przypadkach lekarz może zdecydować o podaniu kwasu ursodeoksycholowego (tzw. trzeciorzędowy kwas żółciowy). Poza tym niezbędna jest odpowiednia dieta – należy zwiększyć spożycie niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT) i witamin rozpuszczalnych w tłuszczach:
- A, która występuje w dwóch postaciach, retinol, który znajdziemy w produktach pochodzenia zwierzęcego, np. mleko, masło, wątróbka, jak i beta-karotenu w produktach pochodzenia roślinnego (żółte, czerwone, pomarańczowe warzywa i owoce);
- D, jest dostarczana z pożywieniem ( zawierają ją ryby morskie i tran), ale powstaje też w organizmie dzięki oddziaływaniu na skórę promieni ultrafioletowych;
- E, zawarta jest w produktach roślinnych, takich jak: oleje, migdały, orzechy, kiełki pszenicy, zielonolistne warzywa.Dobrym źródłem są też jajka, masło, szprotki.
- K, występuje w warzywach liściastych i skórce owoców. Jest też produkowana przez bakterie jelitowe.
Nie mniej jednak nawet witaminy można przedawkować. W kwestii zmiany diety i dostarczenia organizmowi odpowiednich dawek witamin warto skonsultować się z lekarzem, który pomoże w leczeniu.
