Zespół dźwigaczy odbytu dotyczy w największym stopniu osób w wieku od 20 do 45 lat. Rzadko to schorzenie dotyka mężczyzn, najczęściej dopada ono kobiety. Zespół dźwigaczy odbytu ma również różne nazwy, często mówi się na niego przewlekły ból odbytu, zespół mięśnia łonowo-odbytniczego, bolesne napięcie mięśni miednicy, kurcz dźwigaczy lub zespół mięśnia gruszkowatego.
Zespół dźwigaczy odbytu
W przypadku zachorowania dochodzi do nadmiernego skurczu dźwigacza odbytu. Ten mięsień wraz z paroma innymi mięśniami tworzy przeponę miednicy. Zgodnie ze swoją nazwą mięsień dźwigacza uczestniczy również w dźwiganiu odbytu. Dodatkowo jego rolą jest także wpływanie na czynności odbytnicy, ma za zadanie zbliżać jej ściany do siebie. Gdy następuje zbyt mocny skurcz mięśnia dźwigacza odbytu, ściśnięciu ulegają także ściany odbytnicy, co przejawia się między innymi silnym bólem.
Nie do końca jasne jest, dlaczego dochodzi do skurczu dźwigaczy odbytu. Jednakże można wyróżnić kilka czynników ryzyka mogących wpływać na powstawanie zespołu dźwigaczy odbytu. Należą do nich między innymi:
1) siedzący tryb życia– narażone na to schorzenie są najbardziej osoby, które pracują przy biurku lub ogólnie na siedząco i nie mają zbyt wiele ruchu w swojej pracy,
2) częsta i długotrwała jazda samochodem- w tym przypadku na zachorowanie narażeni są zawodowi kierowcy, szczególnie ci pracujący w firmach transportowych zajmujących się przewozem towarów na dalekich dystansach,
3) przebyte porody- w tym przypadku narażone na zespół dźwigaczy odbytnicy są kobiety, które mają za sobą już jeden lub większą ilość porodów,
4) nadmierny stres występujący u człowieka- osoby pracujące na stanowiskach, które przynoszą duże ilości stresu częściej doświadczają zespołu dźwigaczy odbytu, niż te, których praca jest spokojna i wolna od nerwowych sytuacji,
5) operacje w okolicach miednicy- istnieje wiele przypadków, gdy po przebytej operacji w okolicach miednicy i odbytu doszło do różnych, nieprzyjemnych powikłań. Takim powikłaniem może być zespół dźwigaczy odbytu i występuje on najczęściej, jako następstwo po przebytej resekcji odbytnicy,
6) przebyte urazy w okolicach miednicy- do zespołu dźwigaczy odbytu może dojść również na skutek wcześniej przebytych urazów w okolicach miednicy.
Zespołu dźwigaczy odbytu – objawy
Objawy pojawienia się zespołu dźwigaczy odbytu nie występują tylko w jednym, określonym punkcie. Te objawy rozprzestrzeniają się na takie miejsca, jak odbyt, krzyż oraz kość guziczną. Do objawów mogących wskazywać na wystąpienie danego schorzenia możemy zaliczyć ból występujący w obrębie odbytu. Ból ten jest rozpierający i powoduje uczucie „piłki w odbycie”, gdy już się pojawi to zwykle trwa on około 20 minut. Lokalizuje się go w górnej części odbytu. Jest on przewlekły i może promieniować nawet do pośladków oraz ud. Nasila się, gdy chory jest w pozycji siedzącej lub występuje w jego otoczeniu sytuacja stresująca, która bezpośrednio wpływa na chorego. Do objawów można zaliczyć również duże napięcie mięśniowe, zaparcia oraz nietrzymanie stolca.
W celu ustalenia, co dolega pacjentowi stosuje się odpowiednie badanie. Diagnozę ustala się na podstawie badania per rectum. Jeżeli podczas badania pacjent odczuwa silny ból w okolicy odbytu, oznacza to, że przyczyną przykrych dolegliwości jest zespół dźwigaczy odbytu. Jednak, gdy u pacjenta nie stwierdza się reakcji bólowej w trakcie przeprowadzanego badania, lekarz może stwierdzić ból odbytu oraz odbytnicy, którego etiologia nie jest znana. Pomocne w ustaleniu diagnozy może stać się badanie, jakim jest manometria anorektalna. Polega ona na wprowadzeniu wielokanałowej sondy do odbytu i odbytnicy w celu przeprowadzenia pomiaru ciśnienia. Jeżeli chory cierpi na zespół dźwigaczy odbytu, podczas badania sonda umiejscowiona w odbycie i odbytnicy wykryje zbyt duże napięcie zwieraczy odbytu.
Zespołu dźwigaczy odbytu – leczenie
Ponieważ dolegliwości bólowe odbytu mogą być również związane z innymi chorobami, takimi jak, np. nieswoistym zapaleniem jelit, szczeliną odbytu, guzkami krwawicznymi, a nawet nowotworem, zaleca się wykonanie serii innych specjalistycznych badań, przede wszystkim badania endoskopowego.
Nie ustalono jeszcze skutecznej metody leczenia zespołu dźwigaczy odbytu. W wielu przypadkach najlepszą metodą jest podawanie leków przeciwbólowych i zmiana trybu życia. Aby wyleczyć schorzenie stosuje się również różnorakie zabiegi, które mają na celu zmniejszenie napięcia mięśniowego. Takim zabiegiem jest między innymi stymulacja elektrogalwaniczna mięśni dźwigaczy, która polega na działaniu na mięśnie prądem o wysokim napięciu.
Zaleca się również gorące kąpiele, biofeedback oraz masaże. Wskazane jest jednoczesna gimnastyka mięśni dźwigaczy. W niektórych przypadkach można zastosować toksynę botulinową, czyli inaczej jad kiełbasiany. Ten środek poraża mięśnie dźwigaczy, przez co zostaje przerwane przekaźnictwo nerwowo-mięśniowe, nie dochodzi do skurczów, a przez to nie odczuwa się bólu. W najcięższych przypadkach zespół dźwigaczy odbytu leczy się również operacyjnie.
Aby zapobiec rozwojowi choroby wystarczy zmienić tryb życia. Zamiast usiąść w fotelu warto wybrać się na spacer lub poćwiczyć mięśnie, również mięśnie tej wstydliwej dla wielu osób okolicy.
