Retinopatia cukrzycowa jest powikłaniem występującym u większości diabetyków. Dotyczy naczyń krwionośnych siatkówki oka, które w wyniku choroby ulegają uszkodzeniu. W cukrzycy typu I pojawia się po 15 latach od rozpoznania praktycznie u wszystkich chorujących, natomiast w cukrzycy typu II rozwija się u około 60% osób.
W jej rozwoju, główny udział przypisywany jest hiperglikemii, czyli nieprawidłowo wysokiej zawartości glukozy we krwi oraz nadciśnieniu tętniczemu, które jest stanem chorobowym obecnie dosyć często spotykanym, prowadzącym do zwiększenia szybkości przepływu krwi w naczyniach krwionośnych organizmu, więc także w naczyniach siatkówki oka. W wyniku obu tych zjawisk dochodzi do pogrubienia błony gałki ocznej, czego następstwem jest zmniejszenie światła dla płynów przepływających z i do siatkówki.
Klasyfikacja postaci retinopatii cukrzycowej wg WHO
Retinopatia cukrzycowa nie jest jednolitą chorobową, którą lekarz może stwierdzić z pełną oczywistością jej jednego obrazu. WHO wyróżnia jej następujące postaci:
- retinopatia nieproliferacyjna bez makulopatii, w której pojawiają się mikrotętniaki
- retinopatia nieproliferacyjna z makulopatią, gdzie zmiana chorobowa może lokalizować się w w centrum plamki żółtej lub z dala od niej
- retinopatia przedproliferacyjna dotycząca nieprawidłowości mikronaczyń w obrębie siatkówki
- retinopatia proliferacyjna
- retinopatia proliferacyjna obarczona powikłaniami
Retinopatia cukrzycowa – kiedy się badać?
U osób chorujących na na cukrzycę typu I, pierwsze badanie okulistyczne należy przeprowadzić w ciągu pierwszych pięciu lat od rozpoznania choroby. W przypadku nie wykrycia retinopatii, kontrolne badanie należy przeprowadzać raz na rok celem możliwie najszybszego wdrożenia leczenia i ograniczenia skutków jakie niesie za sobą choroba. Należy pamiętać, że wczesna diagnostyka schorzeń będących bardzo prawdopodobnym powikłaniem danej jednostki chorobowej jest bardzo ważne dla uzyskania jak najlepszych wyników terapii.
Sprawą istotną jest zwrócenie uwagi na przeprowadzanie badania kontrolnego u diabetyczek będących w ciąży i połogu. W takim przypadku ocena możliwego rozwoju, bądź kontroli już obecnej u pacjentki retinopatii powinno mieć miejsce raz w miesiącu. Natomiast u osób z cukrzycą typu II, badanie w kierunku retinopatii cukrzycowej powinno być przeprowadzone w momencie rozpoznania, a kolejne w zależności od stopnia ustabilizowania choroby oraz jej zaawansowania.
Objawy sugerujące retinopatię cukrzycową
Choroba ta często przebiega bezobjawowo. Problemy z widzeniem, czy też dolegliwości bólowe nie pojawiają się, toteż nie są one powodem, który pacjenta mógłby zaniepokoić. Charakterystycznym, niepokojącym objawem jest pojawienie się ciemnej plamki w polu widzenia, co upośledza prawidłową percepcję wzrokową. Ta ciemna plamka jest wynaczynioną krwią pochodząca z chorobowo zmienionych naczyń krwionośnych siatkówki. Po pewnym czasie może ona zostać wchłonięta, co prowadzi do powrotu prawidłowej zdolności widzenia.
Diagnostyka retinopatii cukrzycowej
Podstawowa diagnostyka w kierunku retinopatii cukrzycowej obejmuje badanie ostrości wzroku i rozpoznawania barw oraz oftalmoskopię. Ostatnie badanie polega na ocenie stanu dna oka, pozwalające zbadać stan budowy siatkówki, co jest kluczowym elementem umożliwiającym określenie, czy mamy do czynienia z retinopatią. Rzadko przeprowadzanym badaniem jest angiografia fluorosceinowa dna oka, będąca przydatna w bardzo wczesnym stadium retinopatii cukrzycowej.
Retinopatia cukrzycowa-leczenie
Podstawową metodą leczenie jest fotokoagulacja laserowa siatkówki, która hamuje rozrost zmian naczyniowych. Jest to metoda z powodzeniem stosowana w zaawansowanych postaciach retinopatii nieproliferacyjnej i w początkowych stadiach retinopatii proliferacyjnej. Natomiast w przypadku zaawansowanego stanu retinopatii proliferacyjnej koniecznym może być przeprowadzenie witrektomii.
Zabieg ten polega usunięciu ciała szklistego z gałki ocznej, co ma na celu poprawę stanu funkcjonowania siatkówki. Leczeniem z wyboru w przypadku ciężkiego obrzęku plamki żółtej jest zastosowanie ranibizumabu. Jest to przeciwciało monoklonalne, które skierowane jest przeciwko ludzkiemu śródbłonkowemu czynnikowi wzrostu naczyń typu A. Jest to także lek z wyboru w każdym przypadku retinopatii, której towarzyszy zajęcia dołka środkowego siatkówki oka.
Powikłania retinopatii cukrzycowej
Na wstępie należy ponownie zwrócić uwagę na to, że retinopatia jest powikłaniem cukrzycy. Jednak sama w sobie także może wywoływać kolejne stany chorobowe, wśród których wyróżniamy głównie wspomniany wcześniej zaburzony obraz pola widzenia związany z pojawieniem się czarnej plamki, która jest następstwem krwotoku ze zmienionych chorobowo naczyń krwionośnych siatkówki. Groźnym powikłaniem mogącym całkowicie uszkodzić wzrok i doprowadzić do ślepoty jest jaskra neowaskularyzacyjna jako następstwo retinopatii.
Jak zapobiegać retinopatii cukrzycowej?
Najważniejsza jest stabilizacja lub eliminacja czynników wywołujących. Wczesne wykrycie i wyrównanie cukrzycy oraz kontrolowanie prawidłowej wartości ciśnienia tętniczego jest najważniejszym i jednocześnie najbardziej skutecznym sposobem prewencji retinopatii.
