Niedocukrzenie, czyli hipoglikemia jest to patologiczny stan organizmu, jaki pojawia się wtedy, gdy spada stężenie cukru we krwi. O niedocukrzeniu można mówić, gdy stężenie glukozy we krwi spadnie poniżej 70 mg/dl, nawet wtedy, gdy objawy są niezauważalne. Warto wiedzieć, że nasz organizm został zaprogramowany tak, by utrzymywać glikemię na w miarę możliwości, poziomie stałym. Zakłada się, że prawidłowe wartości mieszczą się w zakresie – 70-100 mg/dl na czczo oraz nie przekraczającym 140 mg/ dl po jedzeniu. Dzięki wartościom glikemii zawartych właśnie w tym przedziale, każda komórka otrzymuje właściwą porcję energii, adekwatną do swoich potrzeb.
W momencie, gdy zaczyna brakować glukozy, organizm uruchamia pewne obronne mechanizmy, których zadaniem jest zapewnienie właściwej ilości paliwa. Czasami objawy hipoglikemii mogą pojawić się też przy wartościach wyższych, gdy gwałtownie dojdzie do obniżenia poziomu glukozy we krwi. Do niedocukrzenia zachodzi zwykle u cukrzyków, w momencie, gdy dostarczona dawka insuliny jest zbyt wysoka, w stosunku do zapotrzebowania. Najczęściej ma to miejsce wtedy, gdy pora podania insuliny jest nieodpowiednia lub dawka insuliny zbyt duża w stosunku do ilości przyswojonych kalorii.
Przyczyny niedocukrzenia
- przyjęcie leku obniżającego glikemię, a posiłek nie został przyjęty
- zbyt mały posiłek w stosunku do podanej dawki insuliny
- duży wysiłek fizyczny bez zapewnienia dodatkowej ilości kalorii
- alkohol – po przyjęciu insuliny hipoglikemia może wystąpić nawet po 24 h od przyjęcia alkoholu. Alkohol spowalnia uwalnianie glukozy z wątroby do krwi. Zbyt mała ilość cukru we krwi = hipoglikemia.
Objawy
Objawy niedocukrzenia na ogół pojawiają się nagle. Występują stopniowo i pogłębiają się z minuty na minutę.
- nagłe uczucie głodu
- zmęczenie, osłabienie
- nudności, czasami wymioty, ból brzucha, ból głowy
- niepokój, strach
- dreszcze
- zimny, lepki pot na skórze
- przyspieszona akcja serca – kołatanie
- poszerzone źrenice, nieprawidłowe widzenie, rozmazany obraz przed oczami
- splątanie, słaby kontakt
- drgawki, utrata światomości
Poniżej wartości 18 mg/ dl dochodzi do śpiączki.
Rodzaje niedocukrzenia
- hipoglikemia łagodna – niedocukrzenie, które można opanować samemu. Zwykle wystarczy spożyć wysoko kaloryczny posiłek i unikać wysiłku fizycznego.
- hipoglikemia ciężka – niedocukrzenie, które pojawia się wtedy, gdy poziom cukru jest niski, a mózgowi zaczyna brakować paliwa. Skoro główny dowódca naszego organizmu, nie ma dość enrgii by działać, stopniowo zanikają ważne czynności życiowe. Jest to tzw. „neuroglikemia” – objawy są tak mocne, że zmiany dotyczą już nie tylko pojedynczych komórek, ale całego układu neurologicznego. Jest to stan zagrażający życiu. Zjawisko to przyczyna się do zmian w zachowaniu pacjenta i utraty przytomności. Ciężkie niedocukrzenia obecnie zdarzają się bardzo rzadko.
Ciężkie niedocukrzenie
Neuroglikemia, czyli stan ciężkiego niedocukrzenia, również może przebiegać w dwojaki sposób, w zależności od ilości cukru we krwii.
- Neuroglikemia łagodna – występuje podwójne widzenie, bełkotliwa mowa, splatanie, trudności w nawiązaniu kontaktu, nudności.
- Neuroglikemia ciężka – zwykle pojawia się dezorientacja, znaczna zmiana zachowania, czasami agresja, utrata przytomności. Pacjent jest skołowany, nie wie gdzie się znajduje i co się dzieje, z niewiadomych przyczyn odczuwa lęk, strach, stres. Na ogół dochodzi również do porażenia połowicznego. Objawem towarzyszącym są drgawki, dreszcze.
Do niedocukrzenia ciężkiego najczęściej dochodzi w nocy, ponieważ na porę nocną przypada szczyt działania insuliny.
Ryzyko wystąpienia niedocukrzenia ciężkiego
Ciężkie niedocukrzenie pojawia się u pacjentów, którzy w ciągu dnia podjęli ciężką pracę fizyczną lub przyjęli zbyt mała ilość węglowodanów w ciągu dnia. Jest to stan niebezpieczny, gdyż pojawia się ryzyko przespania hipoglikemii. Pacjent na ogół bardzo się poci, ma zimną, lepką skórę. Nad ranem pojawiają się wtedy bóle głowy, zmęczenie, osłabienie. Dość specyficznym objawem jest też wysoka glikemia na czczo. Jest to tzw. zjawisko „odbicia”. Organizm broniąc się przed hipoglikemią uruchamia mechanizmy obronne. Wydziela wtedy różne hormony, których zadaniem jest podniesienie poziomu cukru we krwi.
Niedocukrzenie – zagrożenia
Niedocukrzenie niesie ze sobą ciężkie zagrożenia. Przy utracie przytomności konieczna jest pomoc osób trzecich, a poza tym nawet pojedyncze epizosy hipoglikemii nie pozostają bez konsekwencji – może to wpłynąć na obniżenie zdolności koncentracji.
Jak przeciwdziałać niedocukrzeniu?
Warto mieć przy sobie coś słodkiego – kostka cukru, cukierek, sok. Należy jednak, pamiętać, by unikać napojów słodzonych słodzikami. Należy unikać spożywania czekolady, ponieważ zawiera tłuszcz, który spowalnia wchłanianie cukru. Najlepiej jest rozpuścić 3 kostki cukru w wodzie.
Pierwsza pomoc
Osobę u której zauważono objawy hipohglikemii należy ułożyć w pozycji bezpiecznej i powiadomić pogotowie ratunkowe. Nie wolno podawać żadnych płynów ani pokarmów, ponieważ w sytuacji nieprzytomności grozi to zadławieniem. Warto wiedzieć, że osoba, u której wystąpiła hipoglikemia może zachowywać się tak, jakby była w stanie upojenia alkoholowego. Z tego względu dl;a cukrzyków dostępne są specjalne bransoletki, informujące otoczenie, o tym w jaki sposób udzielić pomocy. Każdy cukrzyk powinien obserwować, jak zachowuje się jego organizm po dawkach insuliny. Pozwoli to uniknąć niechcianych, przykrych sytuacji.
