Insulina – do czego potrzebna jest insulina? Jak działa?

Insulina to hormon produkowany przez trzustkę. Jej zadaniem jest regulacja poziomu glukozy we krwi. U osób chorych na cukrzycę, trzustka wytwarza zbyt małe ilości insuliny, by móc zredukować nadmiar cukru lub nie produkuje jej wcale. Nadmiar cukru odkłada się w różnych narządach organizmu, powodując dodatkowe schorzenia, np. odmiedniczkowe zapalenie nerek, ślepotę, czy też sprzyjają odkładaniu cukru w naczyniach krwionośnych, co z kolei powoduje zwężenia światła naczyń, a co za tym idzie – niedokrwienie kończyn. Warto wiedzieć, że w zależności od tego jak pracuje trzustka i jakie ilości insuliny wytwarza, wyróżnia się 2 rodzaje cukrzycy.

Rodzaje cukrzycy

• cukrzyca typu I – insulina nie jest wytwarzana w ogóle. Osoby objęte tym schorzeniem muszą codziennie ją przyjmować w odpowiednich dawkach, ustalonych przez lekarza. Choroba wynika z braku czynności komórek typu beta trzustki, których zadaniem jest produkcja insuliny. Podstawą w leczeniu jest zatem przyjmowanie insuliny egzogennej. Ponieważ choroba nie wpływa na insulinooporność (receptory na komórkach przestają reagować na insulię), chorzy wymagają zwykle małych dawek insuliny.
• cukrzyca typu II – insulina jest wytwarzana, jednakże w ilościach zbyt małych, by zredukować nadmiar cukru do „zdrowego poziomu”. Osoby te mogą jednak, poprzez prawidłową dietę korygować jej niedobór. Leczenie zwykle sprowadza się do podawania doustnych środków farmakologicznych. Początek choroby charakteryzuje nagły wzrost insulinooporności. Często dochodzi do tego zjawiska, gdy osoba z predyspozycjami do rozwoju choroby, nie trzyma się podstaw zdrowego odżywiania. Z reguły dochodzi do wzrostu masy ciała, a komórki typu beta wytwarzają insulinę w standardowych ilościach. W związku jednak, z nadprogramowymi kilogramami jest jej zbyt mało, by otworzyć wejście dla cząsteczek glukozy do wszystkich komórek ciała. Chcąc jednak, wyrównać braki, trzustka stara się produkować jej więcej, choć mimo wszystko, nie daje rady. Komórki ciała natomiast, otrzymują jej tak mało, że przestają na nią reagować. Efekt jest taki, że insulina jest, ale glukoza nie jest dostatecznie redukowana, a paliwo do komórek dostarczane w zbyt niskich ilościach, by dokonać zamierzonego celu. Niebawem trzustka się zużywa.

Insulina jest najepszym i jak dotąd jedynym środkiem leczącym powikłania cukrzycowe. Po raz pierwszy została zastosowana w leczeniu przez Friedericka Bantinga. Poczatkowo uważano, że dzięki niej uda się całkowicie wyleczyć schorzenie, ale już niedługo stało się oczywiste, że insulina jest jedynie środkiem umożliwiającym kontrolę choroby. Kiedyś pozyskiwano ją od zwierząt, a dziś pozyskuje się ją syntetycznie od zrekombinowanych mikroorganizmów. To właśnie bakterie, w sterylnych laboratoryjnych warunkach ją produkują.

Jak podaje się insulinę?

Hormon podawany jest nie dożylnie, lecz podskórnie. Przy pomocy specjalnego pióra (pena), wstrzykuje się odpowiednią ilość jednostek. Insulina jest absorbowana z różnych obszarów ciała w różnym stopniu i czasie. Ważne jest to, by działała stopniowo, a nie natychmiastowo. Faktem jest, że z krwi wchłaniałaby się znacznie szybciej, niż podana dożylnie czy domięśniowo. Właśnie dlatego, insulinę podaje się najczęściej w brzuch, w okolicy 2-3 cm od pępka. Jest to najpewniejszy i najskuteczniejsza metoda dawkowania insuliny.

Sposoby aplikacji insuliny

Współcześnie odchodzi się od metody podawania insuliny przy pomocy strzykawki. Dziś stosuje się raczej pióra, w których montuje się fiolki z insuliną. Pióro insulinowe, zwane penem, posiada jednorazową, wymienną igłę, którą wymienia się za każdym razem po podaniu insuliny. Igła jest bardzo cienka i ma ograniczoną długość, tak, by z łatwością i bez obaw można było podać choremu insulinę. Czasami diabetycy posiadają kilka tych piór, zwłaszcza, gdy stosują więcej niż 1 rodzaj insuliny.

Inną metodą dozowania insuliny jest pompa insulinowa. Jest to bezpieczny i pewny sposób dawkowania leków. Pompa złożona jest z małego cewnika, wprowadzanego pod skórę i pompy, która noszona jest na zewnątrz ciała. Pompa ma niewielki zbiorniczek, do którego wprowadzona jest insulina. jej zadaniem jest dawkowanie insuliny stopniowo, po mału i o odpowiednich porach.

Insulina – rodzaje insulin

• bardzo szybko działająca – działa na ok. 10-15 min po podaniu, natomiast szczyt jej działania przypada na 60-120 min po podaniu. Działa w organizmie przez ok. 5-6 godz. Podaje się ją ok 15 min przed posiłkiem, w celu zredukowania
• szybko działająca – działa na ok. 30 min po podaniu. Szczyt działania przypada na 2-3 godz od momentu podania. Działa przez 6,5 godz. Podaje się ją 30-45 min przed posiłkiem.
• o przedłużonym działaniu – początek działania przypada na ok. 30 min po podaniu. Szczyt działania przypada na 5-8 godz po podaniu. Działa przez 18 godz. Podaje się ją 2 razy dziennie – rano i przed pójściem spać.
• o długotrwałym działaniu – działa 90 min po podaniu, szczyt działania nie występuje, ponieważ cały czas działa z jednakową siłą. Czas działania to 24 godz lub 16 – 18. Podaje się ją 2 razy dziennie w porach ustalonych przez lekarza.
• wstępnie zmieszana – jedna fiolka zawiera ustaloną dawkę insuliny. Jest to kombinacja kilku insulin. Dawka i pora działania zależy od kombinacji. Współcześnie stosuje się ją coraz rzadziej.