Zaćma jest chorobą, która polega na stopniowym mętnieniu soczewki oka, która zaczyna się stawać żółtawa lub brunatna. Jest to choroba przewlekła, postępująca wraz z wiekiem, który jest najczęstszą przyczyną jej występowania.
Z budowy anatomicznej oka wiemy, iż zdrowa soczewka jest przeźroczysta, elastyczna i wypukła z obu stron. Pozwala to na skupienie promieni świetlnych dokładnie na soczewce oka, co warunkuje prawidłowe, ostre widzenie, niezależnie od odległości w jakiej znajdujemy się od obserwowanego przedmiotu.
Powstawanie i pierwsze objawy zaćmy
Wraz ze starzeniem się organizmu, soczewka nie tylko traci swoją elastyczność, ale także na jej powierzchni mogą się pojawiać plamy. W takiej sytuacji mówimy właśnie o zaćmie, której pierwszym objawem jest pogorszenie wzroku. Wskazuje na to fakt, iż żadnymi okularami nie jesteśmy w stanie skorygować wady, a nasz wzrok jest znacznie gorszy w ciągu dnia, niż po zmroku. Im więcej plam pojawia się na soczewce, tym staje się ona coraz bardziej zmętniała, co powoduje coraz to gorsze widzenie.
Jeżeli zmętnieje ona całkowicie, dochodzi do tego, iż jesteśmy w stanie stwierdzić tylko, czy jest ciemno, czy jasno. Długo nie zdiagnozowana zaćma lub jej lekceważenie, może prowadzić do całkowitej utraty wzroku.
Na początku zaćmę bardzo ciężko zauważyć, dlatego wiele osób żyje z tą chorobą kilka lat, zanim zostanie postawiona diagnoza.
Przyczyny zaćmy
Nie ma badań naukowych, które jednoznacznie mówią o przyczynie powstawania i postępowania zaćmy, jednak za główną i najczęstszą uważa się, wyżej wymieniony, wiek (około 90%). Wraz z nim dochodzi do zmian metabolicznych, które również mają wpływ na postępowanie choroby.
Nie oznacza to jednak, iż młode osoby nie mogą zachorować. Zaćma może występować z przyczyn dziedzicznych, na skutek mutacji genetycznych lub przez kontakt oka z chemikaliami. Może również rozwinąć się z powodu chorób, takich jak :
- Cukrzyca
- Zapalenie błony naczyniowej
- Zapalenie twardówki lub rogówki
- Niedoczynność przytarczyc
- Galaktozemia
Również długotrwałe stosowanie niektórych leków, może być przyczyną powstawania i rozwoju choroby.
Zaćma – rodzaje
Istnieje wiele rodzajów tej choroby, można ją dzielić ze względu na lokalizację, czy przyczynę zmian. Jednak niezależnie od tego choroba polega na zmętnieniu soczewki oka, a i leczenie wygląda tak samo.
Czy można temu zapobiec?
Nie istnieje przepis, który gwarantuje całkowitą ochronę przed zaćmią. Jedyne, co możemy zrobić, aby zmniejszyć ryzyko jej wystąpienia oraz postępowania, to między innymi :
- Ochrona oczu przed promieniowaniem UV
- Rzucenie palenia papierosów
- Stosowanie okularów ochronnych, jeżeli pracujemy z chemikaliami lub w miejscach, w których oczy mogą być narażone na uszkodzenia mechaniczne
Diagnoza zaćmy
Po zaobserwowaniu u siebie wyżej wymienionych objawów, powinniśmy udać się do lekarza okulisty, który będzie mógł postawić diagnozę. Badanie polega na wywiadzie, a następnie badaniu wzroku za pomocą wziernika okulistycznego oraz biomikroskopu.
Leczenie zaćmy
Jak wyżej przeczytaliśmy, wady wzroku, powstałej na skutek zaćmy, nie jesteśmy w stanie skorygować za pomocą okularów.
Istnieją specjalne krople do oczu, jednak ich działanie powoduje tylko spowolnienie procesu mętnienia soczewki.
Jednak medycyna ma inne rozwiązanie – operacja, polegająca na wszczepieniu do oka nowej, sztucznej soczewki, co daje nam szansę na odzyskanie prawidłowego wzroku. Parametry soczewki są odpowiednio dobrane przed zabiegiem. Raz wszczepiona soczewka pozostaje w naszym oku już na zawsze.
Jest to zabieg należący do bezpiecznych, bezbolesnych i jest skuteczny w 90% przypadków. Wykonywany jest najnowocześniejszą metodą tzw. fakoemulsyfikacji. Trwa mniej więcej od 15 do 30 minut. W tym czasie pacjent jest znieczulony odpowiednimi kroplami oraz środkami uspokajającymi.
Jeżeli po wszczepieniu nowej soczewki, wzrok nie ulega poprawie, to problem prawdopodobnie leży gdzieś indziej, jedną z przyczyn może być np. zanik nerwu wzrokowego.
Rodzaje sztucznych soczewek
Najczęściej stosowana to tzw. soczewka jednoogniskowa, która pozwala uzyskać ostre widzenie w dal. Jednak nie daje ona możliwości całkowitego wyostrzenia wzroku dla niewielkich lub średnich odległości. Jest to opcja bezpłatna, dlatego też najczęściej stosowana.
Inne sztuczne soczewki, najnowszej generacji, pozwalają na jednoczesne skorygowanie innych wad wzroku (astygmatyzmu, krótkowzroczności lub dalekowzroczności), co daje nam możliwość pozbycia się okularów raz na zawsze. Jednak wiąże się to z dodatkowymi kosztami, ponieważ nie są one refundowane.
Zachowanie po operacji
Po zabiegu najczęściej lekarz zaleca stosowanie kropli antybiotyko-sterydowych przez kilka tygodni.
Pierwsze dni po operacji powinniśmy chronić oko przed infekcjami. W tym celu nie powinniśmy dotykać oka, ani go moczyć.
Powinniśmy się również oszczędzać przez kilka pierwszych miesięcy po zabiegu, unikać nadmiernego wysiłku oraz gwałtownych wstrząsów.
Istotne są również kontrole u okulisty, o których terminach zostaniemy poinformowani po zabiegu.
Nie zwlekajmy, jeżeli zauważymy pierwsze objawy zaćmy
Po rozpoznaniu u siebie pierwszych objawów zaćmy, powinniśmy jak najszybciej udać się do okulisty. Im wcześniej zostanie postawiona prawidłowa diagnoza, tym lepiej. Zabieg polegający na wymianie soczewki, aktualnie wykonuje się niezależnie od stopnia rozwoju choroby, jak tylko zaczyna utrudniać codzienne funkcjonowanie w pracy, czy w domu.
Dodatkowe środki ostrożności
Należy pamiętać, że zaćma nie jest tylko chorobą osób starszych i tak samo jak u sześćdziesięciolatka, może wystąpić u kilkumiesięcznego dziecka. Można to zaobserwować między innymi po bledszej źrenicy. Nie wolno tego lekceważyć i należy jak najszybciej udać się z dzieckiem do lekarza okulisty.
