Jaskra należy do ciężkich chorób oka, ma charakter przewlekły i postępujący. W rezultacie rozwoju choroby dochodzi do niszczenia nerwu wzrokowego. Faktem jest, że nerw wzrokowy jest delikatną, bardzo podatną na uszkodzenia strukturą. Gdy dochodzi do zapalenia, pojawiają się mroczki przed oczyma, utrata ostrości widzenia, bóle gałki ocznej, bóle głowy bądź migreny. Niszczenie nerwu wzrokowego powoduje zakłócone przesyłanie impulsów z siatkówki oka do kory mózgu. Gdy impuls przekazywany jest w sposób zakłócony, mają prawo pojawić się różne dolegliwości np. mniej intensywne postrzeganie barw czy ruchu.
Jak rozwija się jaskra?
Na skutek zawyżonego ciśnienia w gałce ocznej, ciecz wodnista oka, która w naturalnych warunkach zapewnia jego prawidłowe funkcjonowanie, opuszcza gałkę oczną i przedostaje się do krwioobiegu w miejscu, które określa się jako „kąt przesączania”. jeśli odpływ płynu ulega zablokowaniu pojawia się nadciśnienie wewnatrzgałkowe.
Powoduje to ucisk na nerw wzrokowy. Włókna nerwowe ulegają wówczas niszczeniu. Pojawia się stan zapalny, na skutek przedostawania się prozapalnych komórek z krwi do oka. W rezultacie nerw wzrokowy zanika. Pole widzenia stopniowo ulega zanikowi, aż pojawia się całkowita ślepota. Uszkodzonego nerwu wzrokowego nie da się odtworzyć. Jaskra to druga po zaćmie choroba, która powoduje ślepotę.
Rodzaje jaskry
- jaskra otwartego kata przesączania – odpływ cieczy z oka jest mocno ograniczony. Stopniowo pojawia się śródgałkowe nadciśnienie. Nerw wzrokowy ulega degradacji. Ten rodzaj jaskry stanowi 90% jej rodzajów, zdiagnozowanych na terenie Europy. Jaskra otwartego kąta przesączania przez długi okres czasu nie daje żadnych objawów. Czasami towarzyszą jej bóle gałki ocznej, bóle głowy, niewyraźny obraz widzenia, kolorowe obręcze przed oczami. Bardzo często są to objawy wstępne, których wówczas nikt nie kojarzy z możliwością rozwoju jaskry. Bardzo często osoby chore zgłaszają się do okulisty w celu dobrania okularów, nie znając prawdziwej przyczyny słabego widzenia.
- jaskra zamykającego sie kąta przesączania – ma związek ze specyficzną budową oka. Jego część przednia powoduje, że odpływ płynu z gałki oka jest blokowany przez tęczówkę. Do tej nieprawidłowości dochodzi w efekcie długotrwałego, silnego stresu, nagłego skoku ciśnienia w oku lub poszerzenia źrenicy. W niedługim czasie zanikają włókna nerwowe, co staje się bezpośrednią przyczyną ślepoty. Możliwe jest tu wystąpienie silnego bólu w gałce oka, przekrwienie gałek ocznych, nudności, wymioty, wrażenie widzenia tęczowych kółek. W związku z pojawiającym się nadciśnieniem w oku, gałka oka staje się bardzo twarda. Jest to stan, który wymaga natychmiastowej interwencji lekarza okulisty.
Diagnostyka jaskry
Niestety nawet współcześnie wykrywanie jaskry jest bardzo trudne. Chodzi o to, że jaskra nie daje jednoznacznych objawów. Początkowe uszkodzenie wzroku często jest uzupełniane przez drugie oko. Przy utracie dużej ilości zwojowych komórek, uszczerbek staje się zauważalny przez chorego. Wtedy jest już za późno, by przeciwdziałać dalszemu rozwojowi choroby. Większość przypadków jaskry jest wykrywana w trakcie rutynowego badania u okulisty. Szacuje się, że ok. 50% przypadków jaskry na całym świecie, pozostaje niezdiagnozowana.
Grupy ryzyka
O prawdopodobienstwie wystąpienia jaskry decyduje wiele czynników. Należą do nich:
- dziedziczność
- podwyższenie ciśnienie śródgałkowe oka
- krótkowzroczność
- cienkie rogówki
- wiek, pow. 35 r.ż
- hipercholesterolemia, hiperlipidemia (może mieć to związek z występującą miażdżycą naczyń krwionosnych)
- niskie ciśnienie krwi
- objawy naczyniowo-skurczowe (objawiają się jako zimne ręce i stopy)
- silny stres
- nieprawidłowa dieta, bogata w tłuszcze
Badania w kierunku jaskry
- badania budowy dna oka
- badanie ciśnienia wewnątrzgałkowego – tonometria
- badanie kąta przesączania
- stereoskopowa ocena tarczy – metoda obrazowania tarczy nerwu wzrokowego i oftalmoskopia, która słuzy do oceny ubytków w widzeniu
- gonioskopia – metoda badania kąta przesączania. Jest to badanie przydatne przy ocenie ilości barwnika w kącie
- perymetria – wskazuje ubytki w polu widzenia
Badania w kierunku jaskry wykonuje się co 2 lata, a wprzypadku osób zaliaczających się do grupy podwyższonego ryzyka co 6-12 miesięcy.
Leczenie
Jaskry nie można wyleczyć, ale możliwe jest zatrzymanie postępu choroby. Znaczną rolą w leczeniu jaskry jest obniżanie ciśnienia śródgałkowego. Umożliwia to zatrzymanie procesu niszczenia nerwu wzrokowego. Pacjenci poddani leczeniu mogą zachować wzrok na poziomie funkcjonalnym. Leki aplikowane są do oka w postaci kropli. Zabiegi chirurgiczne i laserowe są zalecane w zaawansowanych przypadkach jaskry.
Leczenie na ogół trwa do końca życia. Konieczna jest rutynowa kontrola i systematyczne przyjmowanie zaleconych leków. Bardzo ważny jest również sposób aplikacji leku. Należy go podawać do zewnętrznego kącika oka, następnie trzeba zamknąć oko i uciskać wewnętrzny kącik, tak by uniknąć uciekania leku do krwioobiegu.
