Presbiopia należy do wad wzroku, a u jej podłoża leżą reakcje związane z procesem starzenia. W przebiegu procesu starzenia dochodzi do nadmiernej produkcji wolnych rodników tlenowych, co określane jest mianem stresu oksydacyjnego. Komórki organizmu człowieka narażone na przewlekły stres oksydacyjny tracą wiele ze swoich funkcji, co ma swoje określone skutki zdrowotne. Jednym ze skutków długotrwałego stresu oksydacyjnego może być presbiopia, zwana też starczowzrocznością.
Presbiopia – przyczyny
W starczowzroczności dochodzi do zaburzeń widzenia, które objawiają się poprzez stopniową i postępującą utratę ostrości widzenia w polu bliskim. Ludzkie oko, aby wyraźnie widzieć obiekty znajdujące się w różnych odległościach musi dynamicznie zmieniać swoją zdolność skupiającą, co określane jest mianem akomodacji. Zjawisko akomodacji oka jest możliwe dzięki soczewce oraz mięśniom oka, które mogą zmieniać jej kształt.
Zmiana kształtu soczewki w zależności od położenia obiektu umożliwia wyraźne widzenie. U osób cierpiących na presbiopię dochodzi do utraty ostrości widzenia przez utratę elastyczności soczewki oraz osłabienie pracy mięśni, które sterują tym procesem. Objawy presbiopii występują głównie około 40 roku życia i postępują wraz z wiekiem. Mówi się, że około 60 roku życia soczewka niemal całkowicie traci swoją zdolność do akomodacji. W przebiegu presbiopii początkowo obserwuje się łagodne zaburzenia ostrości widzenia kształtów znajdujących się blisko, na przykład podczas czytania czy też używania telefonu komórkowego. Ostrość widzenia jest tym gorsza, im bliżej znajduje się dany obiekt.
Wśród przyczyn presbiopii wymienia się więc utratę możliwości zmiany mocy optycznej oka ale również wady refrakcji. Osoby około 40 roku życia, u których nie zdiagnozowano wcześniej wady wzroku lub miały zdiagnozowaną dalekowzroczność mogą zaobserwować nasilenie dalekowzroczności. Zmianie może ulec również stopień astygmatyzmu. Obecnie mówi się, że za nasilenie dalekowzroczności w wieku presbiopijnym może odpowiadać spadek współczynnika załamania soczewki.
Na zmianę wartości astygmatyzmu po 40 roku życia mogą mieć wpływ wady soczewki, choć często może to nastąpić w wyniku zmiany kształtu rogówki. Na kształt rogówki mogą mieć wpływ przylegające do niej powieki (górna oraz dolna). W wyniku procesu starzenia dochodzi do wiotczenia i słabnięcia siły mięśniowej, również w mięśniach oka. Słabnący nacisk powiek na rogówkę może być przyczyną zmiany kształtu rogówki i wpływać pośrednio na jakość widzenia.
Wraz z wiekiem osłabieniu ulega również reakcja źrenicy na światło. U osób starszych źrenica znacznie słabiej reaguje na zmiany oświetlenia co powodować może zmiany w parametrach głębi ostrości co bezpośrednio wpływ na jakość widzenia.
Presbiopia – leczenie
Zgodnie z obecnym stanem wiedzy starczowzrocznośc jest chorobą nieuleczalną. Istnieją metody poprawy jakości widzenia, dzięki którym można znacząco poprawić jakość życia pacjentów z presbiopią. Wśród metod poprawy jakości widzenia wyróżnia się okulary lub soczewki ,,skupiające”.
Badania ostatnich lat wskazują na możliwość zahamowania postępy presbiopii dzięki specjalnym preparatom stosowanym bezpośrednio na powierzchnię oka. W badaniach klinicznych znaczącą poprawę widzenia wykazano przy stosowaniu preparatów zawierających między innymi estry cholinowe kwasu liponowego. Przypuszcza się, że związek ten wpływ na poprawę elastyczności soczewki dzięki oddziaływaniu na wiązania disiarczkowe powstające w soczewce pod wpływem stresu oksydacyjnego.
Obecnie uważa się, że powstawanie wiązań disiarczkowych w soczewce stanowi bezpośrednią przyczynę utraty jej elastyczności. Preparat prawdopodobnie może wpływać korzystnie na jakość widzenia pacjentów z presbiopią potrzeba jednak dalszych badań wykonanych na większej grupie pacjentów aby ostatecznie potwierdzić skuteczność preparatu.
Zapobieganie presbiopii
Utrata ostrości wzroku jest elementem na stałe wpisanym w proces starzenia się i zgodnie z obecnym stanem wiedzy nie da się jej całkowicie zapobiec. Istnieją jednak czynniki mogące w znacznym stopniu opóźnić moment wystąpienia pierwszych objawów. Zaleca się aby unikać bezpośredniej ekspozycji oczu na promieniowanie ultrafioletowe oraz chronić oczy za pomocą okularów przeciwsłonecznych z odpowiednim filtrem.
Zaleca się również przyjmowanie produktów czy też suplementów diety o działaniu antyoksydacyjnym. Potwierdzone korzystne działanie mają produkty takie jak intensywnie zabarwione owoce oraz warzywa, przede wszystkim jagody, borówki czy wiśnie. Należy również unikać czynników nasilających stres oksydacyjny takich jak palenie papierosów czy przemęczenie. Na rynku dostępne są również preparaty z luteiną, która wspiera prawidłowe funkcjonowanie narządu wzroku.
Należy pamiętać iż wszelkie odstępstwa od normy zaobserwowane w polu widzenia należy zgłaszać do lekarza specjalisty, ponieważ nie leczona wada wzroku może powodować wiele negatywnych konsekwencji i przykrych dolegliwości. Warto również zauważyć, iż osoby z wcześniej zdiagnozowaną wadą wzroku mogą potrzebować dwóch par okularów o odmiennej zdolności skupiającej.
