Daltonizm jest wadą wrodzoną, uwarunkowaną genetycznie, dziedziczną wynikającą z nieprawidłowej budowy siatkówki oka. Schorzenie polega na niezdolności do spostrzegania różnic pomiędzy wszystkimi lub poszczególnymi barwami, normalnie widzianymi przez inne osoby.
Wada ta dziedziczona jest recesywnie w sprzężeniu z chromosomem X, dlatego schorzenie dotyczy najczęściej mężczyzn, ponieważ nie przekazują oni swojego chromosomu X swoim dzieciom płci męskiej, zatem mężczyzna ze ślepotą barw nie przekaże jej swojemu synowi. Kobieta, która ma parę chromosomów X, może być nosicielką genu związanego ze schorzeniem, nawet o tym nie wiedząc. Jeżeli po stronie matki jest mężczyzna, który ma daltonizm, to jest spora szansa, że jej dziecko odziedziczy po nim wagę, zwłaszcza w przypadku, gdy dziecko będzie płci męskiej. nieczęsto zdarza się tak, że matka będzie miała tę samą wadę.
ŚLEPOTA BARW – przyczyny
Zaburzenie, zwane daltonizmem, może być skutkiem uszkodzenia narządu wzroku. Może być także jednym z efektów ubocznych działania leków lub związków chemicznych. Ślepota barw zwana jest też potocznie daltonizmem – nazwa pochodzi od angielskiego chemika Johna Daltona, który w 1794 roku na własnym przypadku sformułował opis ślepoty barw.
ŚLEPOTA BARW – rodzaje
Wyróżniamy kilka rodzajów wady wzroku, zwanej daltonizmem. Schorzenia różnią się od siebie rozróżnianiem poszczególnych barw, przez osobę dotkniętą ową wadą. Dodatkowo, ślepotę barw możemy podzielić na wrodzoną, oraz nabytą przez daną osobę.
Przykładowe nazwy wad wrodzonych:
- dichromatyzm – brak jednego z czopków:
- protanopia – problem z rozpoznawaniem barwy czerwonej (mylenie jej z zieloną)
- deuteranopia – problem z rozpoznawaniem barwy zielonej (mylenie jej z czerwoną)
- tritanopia– problem z rozpoznaniem barwy niebieskiej (mylenie jej z czarną)
Monochromatyzm – osoba z tego rodzaju wadą, ma całkowicie zaburzone rozpoznawanie wszystkich barw.
- Monochromacja czopków, gdzie działa jedynie pojedynczy system czopków – nie ma możliwości rozróżniania barw, ale wizja jest w miarę normalna.
- achromatopsja lub monochromacja stożków – siatkówka oka nie posiada żadnych czopków, lub jest ich w niej bardzo mało, co skutkuje brakiem rozpoznawania barw oraz trudności w widzeniu przy świetle naturalnym oraz sztucznym.
- Agnozja barw, gdzie osoba nie dostrzega kolorów, nawet jeżeli oczy zdolne są do ich rozpoznawania. Niektórzy nie zaliczają tej wady zaburzeń widzenia kolorów, ponieważ dotyczy ona zaburzeń percepcji, a nie zaburzeń widzenia.
Przykłady daltonizmy nabytego:
- choroby oczu, np. zaćma, jaskra, retinopatia cukrzycowa, zwyrodnienie plamki żółtej;
- uraz oka,
- uszkodzeniem dróg wzrokowych, np. siatkówki oka;
- starzenie się;
- przyjmowanie niektórych leków , np. substancji psychoaktywnych.
DALTONIZM – objawy
Wiele osób, których dotyczy wada daltonizmu być może nie jest nawet tego świadoma, ponieważ wydaje im się, że świat na jaki patrzą po prostu tak wygląda a kolory jakie widzą są najnaturalniej takie jak być powinny. Nie mają jednak szans na porównanie swojego światopoglądu z osobami spostrzegającymi barwy w sposób normalny, niezaburzony żadnymi wadami, ani chorobami związanymi z narządem wzroku.
Wiele osób zadaje sobie pytanie- jak więc funkcjonować w świecie w przypadku zaburzenia całkowitej niemożności rozpoznawania barw?
Nie da się jednoznacznie odpowiedzieć, ponieważ jest to kwestia indywidualna każdego człowieka noszącego obciążony genetycznie chromosom X.
DALTONIZM – diagnostyka
Jak wygląda diagnostyka rozpoznania daltonizmu? Na czym polegają badania określające dane schorzenie narządu wzroku?
Daltonizm rozpoznawany jest w oparciu o specjalistyczne badania wzroku, w których wykorzystuje się barwne tablice pseudoizochromatyczne.
Innym badaniem, za to znacznie dokładniejszym jest badanie,które polega na porównywaniu przez pacjenta dwóch odmiennych, lub podobnych do siebie kolorów, do którego używa się anomaloskopu,
Istnieją również różnego rodzaju testy:
- z wykorzystaniem kart z obrazkami składających się z kolorowych kropek i układających się w konkretny kształt – zadaniem pacjenta jest odczytanie te obrazków. Dzięki tej metodzie specjalista może bez problemu ocenić, rozpoznanie których kolorów sprawia badanemu największy problem,
- z wykorzystaniem kolorowych żetonów – zadaniem pacjenta jest uporządkowanie ich na zasadzie podobieństwa barw. Jeżeli badany wadę, wtedy nie będzie w stanie wykonać tego zadania poprawnie.
ŚLEPOTA BARW – leczenie
Zastanawiacie się, czy całkowite wyleczenie takiego schorzenia jest możliwe? Niestety, w przypadku wady genetycznej, wrodzonej jest to niemożliwe. Nie jest to jednak waga, której nie da się w pewien sposób chociażby skorygować, co bardzo ułatwiło by życie i funkcjonowanie człowieka we współczesnym świecie pełnym technologii, świateł i kolorów..
Leczenie zależy również od przyczyny daltonizmu, jeżeli chorobę spowodowała np. zaćma – operacja pomoże odzyskać widzenie barw w odpowiedni sposób.
Daltonizm można korygować przez dobranie odpowiednich soczewek., zbudowanych tak,a by wywoływać w oku bodźce, na które reaguje osoba widząca i rozróżniająca kolory. Dzięki noszeniu soczewek korekcyjnych daltonista będzie widział barwy, których wcześniej nie dostrzegał. U pacjentów z częściowym daltonizmem możliwa jest nawet całkowita korekcja zaburzenia widzenia kolorów.
Jak dostać okulary korygujące niedowidzenie barw – (daltonizm częściowy):
U okulisty lub w salonie optycznym można zbadać poziom niedowidzenia przez pacjenta.
- potrzeba około pół godziny na badanie, dzięki któremu lekarz – specjalista określi poziom niedowidzenia barw przy pomocy odpowiednich kart z obrazkami.
- Na podstawie wyniku badania przeprowadzonego przez okulistę, zostaną dobrane odpowiednie soczewki korekcyjne.
- Ze względu na konieczność osobliwego dopasowania soczewek do wady, konieczne może być odczekanie kilku dni lub tygodni na wykonanie odpowiednio dostosowanych szkieł korekcyjnych do wady pacjenta.
