Badania dla cukrzyków są sprawą bardzo istotną i bez ich wykonywania nie ma mowy o dokładnym monitorowaniu przebiegu choroby. Diabetes mellitus, (cukrzyca) znana jest ludzkości od czasów starożytnych. Cukrzyca, najczęściej występuje w typie 1 (cukrzyca insulinozależna) oraz jako typ 2 (cukrzyca wieku średniego). Początkowo cukrzycę wykrywano poprzez badania moczu. Wówczas nie znano jeszcze sposobu jej leczenia.
Dopiero w 1922 roku po raz pierwszy zastosowano, znaną dziś powszechnie insulinę. Wówczas insulina podawana była w postaci proszku lub tabletek, które wstrzykiwano chorym po rozpuszczeniu w wodzie. Od tamtego czasu minęło wiele lat i obecnie każdy chory na cukrzycę ma możliwość regularnie wykonywać szereg badań, pomagających monitorować przebieg choroby i zapobiegać jej powikłaniom.
Badania dla cukrzyków – badania krwi
Na podstawie wyników badań z próbek krwi można odczytać wiele cennych informacji na temat przebiegu cukrzycy i poziomu jej wyrównania. Poza wykonywanymi kilkukrotnie w ciągu doby testami domowymi przy użyciu gleukometru (w celu oznaczenia poziomu stężenia cukru we krwi w danej chwili), każdy cukrzyk powinien wykonywać następujące badania:
- HbA1c – hemoglobina glikowana – parametr ten wskazuje na średnią wartość glikemii z dłuższego okresu czasu, badanie powinno być wykonywane co 3 miesiące lub co najmniej 2 razy w roku. Wysoki poziom hemoglobiny świadczy o złym wyrównaniu cukrzycy, o zbyt wysokich stężeniach cukru we krwi. Im wyższy poziom hemoglobiny i im dłużej się utrzymuje, tym bardziej wzrasta ryzyko wystąpienia powikłań cukrzycy.
- Cholesterol całkowity, HDL, LDL, trójglicerydy – poziom cholesterolu i jego frakcji powinien być oznaczany co najmniej 1 raz w roku, częściej u osób z nadwagą. Wysoki poziom cholesterolu w połączeniu ze źle wyrównaną cukrzycą zwiększa ryzyko wystąpienia chorób naczyniowo-sercowych.
- Kreatynina w surowicy krwi – parametr wydolności nerek, pozwalający ocenić możliwość wystąpienia powikłań. Badanie powinno być wykonywane raz w roku, a w przypadku cukrzycy typu 1 po 5 latach trwania choroby.
W związku z tym, że w przebiegu cukrzycy mogą ujawnić się inne choroby współtowarzyszące, należy oznaczać również poziom:
- TTG lub IgAEmA – oznaczane w celu rozpoznania choroby trzewnej (celiakia). Przy braku objawów celiakii, przez pierwsze 10 lat trwania cukrzycy, badanie należy wykonywać co najmniej co 2 lata.
- TSH – poziom tyreotropiny oznaczany jest w celu oceny czynności tarczycy. Pozwala na zdiagnozowanie anomalii w uwalnianiu hormonów tarczycowych. Badanie powinno być wykonywane co 1-2 lata, natomiast przy wystąpieniu nieprawidłowych wyników, należy rozszerzyć diagnostykę poprzez wykonanie dodatkowych testów (Ft4, anty-TPO, anty-TG).
Badania dla cukrzyków – badania moczu
- Badania dla cukrzyków ogólne moczu – jest to badanie przydatne w rozpoznawaniu wielu chorób, np. nerek, które są narządem szczególnie narażonym na uszkodzenia w przebiegu cukrzycy. Badanie ogólne moczu powinno być wykonywane co najmniej 2 razy w roku.
- ACR Albumina/Kreatynina – wskaźnik albumin w moczu. Albumina jest pierwszym białkiem jakie pojawia się w moczu, przy uszkodzeniu kłębków nerkowych, oznaczenie tego wskaźnika jest istotne przy rozpoznawaniu nefropatii cukrzycowej. Badanie powinno być wykonywane 1 w roku.
Badania wykonywane przez lekarzy specjalistów
Cukrzyca wymaga opieki lekarzy różnych specjalności, ze względu na to, że dotyka wielu narządów. Każdy chory na cukrzycę powinien na stałe znajdować się pod opieką lekarza diabetologa. Każdy chory na cukrzycę typu 1 powinien odbyć co najmniej 4 wizyty w roku u lekarza diabetologa. Cukrzyca typu 2 wymaga dodatkowych wizyt w przypadku zaostrzenia choroby i konieczności wdrożenia insulinoterapii. Natomiast kobiety z cukrzycą ciężarnych powinny odwiedzać diabetologa nawet co 1-2 tygodnie. Poza sprawdzeniem wyników samokontroli glikemii, lekarz diabetolog powinien na każdej wizycie sprawdzić wagę pacjenta, jego ciśnienie tętnicze, a także obejrzeć stopy chorego.
Okulista powinien przebadać chorego na cukrzycę co najmniej 1 w roku. Lekarz dokonuje oceny powikłań naczyniowych w oku. Dzięki pełnemu badaniu okulistycznemu, można rozpoznać wczesne zmiany w ciele szklistym. Szczególnej uwadze powinno być poddane badanie dna oka.
Układ sercowo-naczyniowy jest jednym z najbardziej narażonych na powikłania w przebiegu trwania cukrzycy. Dlatego chorzy na cukrzycę powinni co najmniej raz w roku odwiedzić kardiologa. W celu oceny wydolności serca należy, także 1 raz w roku wykonać badanie EKG oraz raz na 2 lata wykonać próbę wysiłkową i badanie dopplerowskie kończyn dolnych. Parametry uzyskane dzięki tym badaniom, pomagają kardiologowi ocenić potencjalne powikłania naczyniowe.
Poza kardiologiem, każda osoba chora na cukrzycę powinna co najmniej raz w roku odwiedzić neurologa. Specjalista ten, ocenia powikłania o charakterze neuropatii. Powikłania te powodują zaburzenia w obszarze czucia i odruchów, poprzez uszkodzenie nerwów. Dzięki badaniom neurologicznym możliwe jest, także ocenienie zagrożenia wystąpienia zespołu stopy cukrzycowej.
Dzięki samokontroli i regularnie wykonywanym badaniom diagnostycznym i specjalistycznym, chorzy na cukrzycę mogą lepiej monitorować przebieg choroby, co zwiększa skuteczność profilaktyki powikłań. Natomiast w przypadku wystąpienia chorób współistniejących lub powikłań cukrzycowych, chorzy mogą szybciej zareagować i wspólnie ze specjalistą zaplanować leczenie tak, aby zatrzymać ich rozwój.
