Skórzak (łac. dermoid) to fragment skóry, jaki może mieć umiejscowienie na powiece, rogówce, gradówce. Bardzo często skórzaki występuje w rejonie zewnętrznego kąta powiek i w skoroniowych kwadrantach rogówki. Na ogół powstaje już w okresie rozwoju zarodkowego jako odprysk ektodermy (zewnętrznego listka zarodkowego.
Ma nawet charakterystyczne dla budowy skóry cechy, takie jak: występowanie włosów, naskórek, gruczoły skóry. Bardzo często ulegają rozrostowi razem ze wzrostem gospodarza. Na ogół przybierają znaczne rozmiary i w czasie życia ulegają rozrostowi. Przy jego obecności może dojść do ciężkiego uszkodzenia oka i w rezultacie procesu chorobowego, do ślepoty. Skórzaki mogą się dziedziczyć, zwłaszcza w przypadku Goldenhara. Powodują astygmatyzm bądź zez.
Skórzak a nowotwór
Skórzak jest współcześnie zaliczany do zmian nowotworowych, o przebiegu łagodnym. Zalicza się go do potworniaków, czyli nowotworowych tkanek powstałych z komórek macierzystych (tych, które dają początek innym liniom komórkowym). Wywodzi się z życia płodowego i nieleczony może powodować wiele patologicznych zmian. Wizualnie jest to torbiel otoczona włóknistą ścianą z nabłonkiem warstwowym, bardzo często wypełniona gruczołami łojowymi i potowymi, mieszkami włosowymi wraz z włosami. Bardzo często obejmują swym zasięgiem również głębokie warstwy istoty właściwej rogówki, gdzie przyczyniają się do uszkodzenia delikatnych struktur oka. Skórzak jest dość rzadkim przypadkiem w społeczeństwie. Występuje ok. 1-3 osób na 10000 osób.
Skórzak w zespole Goldenhara
Zespół Goldenhara to ogół wrodzonych wad, których cechą szczególną jest jednostronna hipoplazja (zbyt słabe wykształcenie się narządu, związane z obecnością zbyt małej ilości komórek) struktur twarzoczaszki. Chorobie towarzyszą liczne anomalie rozwojowe zwłaszcza w obrębie oczu, uszu, kręgów, układu krążenia i Ośrodkowego Układu Nerwowego. Chorzy cechują się niskim wzrostem, mają opóźniony rozwój psychoruchowy.
Jedną z przyczyn powstania zespołu Goldenhara jest uraz naczyniowy w pierwszych 2 tygodniach ciąży, poza tym mutacja genetyczna na 14 chromosomie. Choroba ujawnia się poprzez zniekształcenie twarzy, na ogół połowiczne, chodź zdarzają się przypadki, że zniekształcona jest cała twarz, niedorozwój mięśni mimicznych twarzy, brak małżowin usznych. U chorych stwierdza się też tzw. „stopy końsko-szpotawe”, skoliozę (boczne skrzywienie kręgosłupa).
Ze strony oczu, stwierdza się obecność skórzaków. Są to postacie zlokalizowane w rogówce i podspojówkowo. Komory przednie i tęczówki są zazwyczaj, jednak puste – w tej chorobie nie stwierdza się ich występowania w tych obszarach. Soczewki, również są przezroczyste. Dodatkowo, może natomiast ujawnić się u chorego zaćma. reakcje źrenic na światło są prawidłowe, a badanie ciśnienia wewnątrzgałkowego jest prawidłowe. W badaniu dna oka, również nie stwierdza się żądnych patologicznych zmian. W przypadku stwierdzenia zespołu Goldenhara, potrzebne jest dodatkowe badanie biometryczne i ocena pomiaru średnicy rogówek.
Jak wygląda skórzak?
Skórzak to po prostu guz. Widoczny jest gołym okiem. Przybiera różne wielkości i kształty. Na ogół ich kolor jest brązowy lub ciemnoszary. Ich obecność świadczy o niedorozwoju rąbka powiekowego i często wskazuje na deformację całej powieki. Czasami ogranicza nawet możliwość zamknięcia szpary powiekowej. W budowie histopatologicznej wygląda jak fragment skóry. Do struktur jakie zawiera skórzak, należą:
- rogowaciejący naskórek
- włosy
- naczynia krwionośne
- gruczoły skórne (potowe, łojowe)
- mięśnie gładkie
- chrząstki
Z mieszków włosowych skórzaka wyrastają włosy, jakie często rosną w kierunku rogówki. Oczywiście, wybijający się z mieszka keratynowy twór może powodować drażnienie, w wyniku czego dochodzi do obrzęku, powstania stanu zapalnego, ubytków nabłonka rogówki i jej depigmentacji.
Objawy
Rozwojowi skórzaka towarzyszą takie objawy jak:
- zaczerwienienie spojówek
- owrzodzenie rogówki
Rozpoznanie
W rozpoznaniu skórzaka bierze się pod uwagę również procesy nowotworowe. Warto wiedzieć, że nieprawidłowa tkanka, zawierająca elementy tkanki łącznej (np. skóry) ma spore skłonności do podziałów, dlatego też, nie zawsze zaleca się jej usunięcie. Może to być czynnik, wyzwalający dalszą proliferację komórek, które mogą ukształtować się w każdym kierunku, a następnie przedostać wraz z krwią do innych tkanek/ narządów.
Rozstrzygające rozpoznanie zapewnia biopsja cienko igłowa, badanie cytologiczne i patomorfologiczne. Przy diagnozowaniu wykonuje się również inne badania, takie jak: badanie ostrości wzroku i sprawdzanie ciśnienia śródgałkowego.
Leczenie
Po dokładnym przebadaniu powstałej tkanki, na ogół konieczna jest interwencja chirurgiczna. Nieusunięte skórzaki powodują obrzęk, zapalenie i owrzodzenie rogówki. Małe skórzaki, jeśli obecne są na powiece, to na ogół usuwa się je wraz z fragmentem powieki. W przypadku pozostawienia nawet niewielkiej ilości komórek, może dojść do wznowy. Po wykonaniu zabiegu usunięcia konieczne jest przyjmowanie doustnych środków farmakologicznych, w celu uniknięcia zakażenia.
