Pachymetria – rodzaje, wskazania i przebieg procedury

Pachymetria jest szeroko stosowaną metodą diagnostyczną w okulistyce, która pozwala mierzyć grubość rogówki. Oprócz grubości za pomocą tej metody można ocenić stan rogówki, co może być ważne dla wyjaśnienia diagnozy i leczenia. Pachymetria jest ważnym i koniecznym badaniem przedoperacyjnym w chirurgii laserowej przy użyciu lasera ekscymerowego, a także w wykrywaniu jaskry.

Jakie funkcje pełni rogówka?

Rogówka należy do zewnętrznej powłoki gałki ocznej i znajduje się w przedniej jej części, ma lekko wypukły kształt. W normalnych warunkach rogówka jest przezroczysta, w wyniku, czego promienie światła swobodnie przechodzą przez nią, wchodząc do gałki ocznej, a następnie opadając na siatkówkę, gdzie ma miejsce tworzenie obrazów. Rogówka należy do tak zwanego układu refrakcyjnego oka obejmuje także soczewkę i inne struktury gałki ocznej.

Z powodu pewnej krzywizny przechodzącej przez nią a następnie przez soczewkę promienie światła są załamywane i skupiane w określonym punkcie gałki ocznej, co zapewnia tworzenie wyraźnego obrazu obiektów, na które patrzy dana osoba. Naruszeniu krzywizny rogówki, a także zmianie grubości całej rogówki lub niektórych jej części, towarzyszy naruszenie jej zdolności refrakcji, co może spowodować zmniejszenie ostrości wzroku. Pomiar grubości rogówki pozwala na identyfikację istniejącej choroby i wybór najbardziej optymalnego leczenia, a także na ocenę jego skuteczności. Do tego celu wykorzystywana jest pachymetria.

Istnieją trzy rodzaje pachymetrii:

• Pachymetria optyczna to badanie bezkontaktowe, w którym stosuje się lampę szczelinową.
• Pachymetria ultradźwiękowa (kontaktowa) – technika kontaktu za pomocą specjalnego urządzenia.
• Pachymetria komputerowa – do badania wykorzystuje się specjalny aparat ( tomograf).

Wskazania do pachymetrii

• Obrzęk rogówki – na tkankę rogówki wpływa proces patologiczny, pogrubiony i zdeformowany. Przyczyną tej patologii może być zapalenie rogówki lub innych struktur oka, alergie, przenikanie ciał obcych do rogówki, uszkodzenie oczu, nieprzestrzeganie zasad higieny podczas noszenia soczewek kontaktowych i tak dalej. Dana osoba może narzekać na pojawienie się mgły przed oczami, zwiększone łzawienie, zaczerwienienie oczu, ból oczu. Podczas przeprowadzania pachymetrii okulista może ujawnić powszechne pogrubienie rogówki, i innych deformacji w różnych jej częściach.

• Owrzodzenia rogówki – przyczyną rozwoju wrzodów mogą być urazy, zapalne lub zakaźne uszkodzenia rogówki i inne. Przy owrzodzeniu rogówki zmniejsza się jego grubość w dotkniętym obszarze, co powoduje naruszenie jej zdolności refrakcji. Chorzy mogą skarżyć się na ból i pieczenie w okolicach zajętego oka, zwiększone łzawienie. Pachymetria pozwala określić głębokość wrzodu, a także ocenić skuteczność lub nieskuteczność leczenia.

• Choroby dystroficzne rogówki – dystrofie rogówki to szereg dziedzicznych chorób, które charakteryzują się zaburzeniami procesów odnowy tkanki rogówki. Naruszenia te mogą objawiać się nadmiernym tworzeniem się rogów tkanki i jej zgrubieniem, zmętnieniem rogówki, zaburzeniami metabolicznymi i owrzodzeniem. Przeprowadzanie pachymetrii pozwala identyfikować zmiany patologiczne we wczesnym stadium choroby.

• Przygotowanie do operacji na rogówce. Przed przeszczepem rogówki ważne jest, aby lekarz znał grubość rogówki w miejscu transplantacji, jej strukturę i inne cechy jej struktury. Pachymetria może pomóc w rozwiązaniu tych problemów. Ponadto badanie to można wykonać przed operacją na innych strukturach oka, na przykład podczas wymiany soczewki.

• Ocena rogówki w okresie pooperacyjnym. Po przeszczepie rogówki pachymetria pozwala ocenić, czy tkanka dawcy przyjęła się, czy rozwinie się obrzęk rogówki czy inne powikłania.

Przebieg procedury pachymetrii

Do chwili obecnej istnieje kilka badań do pomiaru grubości rogówki. Różnią się one od siebie zarówno pod względem techniki i uzyskiwanych informacji. Do badania wykorzystuje się grubość rogówki:

Optyczna pachymetria (badanie bezkontaktowe)

Do badania wykorzystuje się specjalną lampę szczelinową, która może wysłać wiązkę światła do oka badanego, której długość i szerokość okulista może dostosować. Korzystanie z lampy szczelinowej i specjalnych soczewek pozwala najdokładniej określić grubość rogówki. W celu przeprowadzenia pachymetrii na lampie zamontowane są dwie dodatkowe soczewki.

Procedura przebiega następująco. Badany siada przy stole, na którym znajduje się lampa szczelinowa. Następnie kładzie brodę na specjalnym stojaku i przyciska czoło do łuku. Okulista prosi go, aby pozostał nieruchomy i nie mrugnął, ale on sam dostosowuje układ optyczny lampy tak, aby był dokładnie naprzeciwko badanego oka.

Po zainstalowaniu lampy szczelinowej wiązka światła jest kierowana do oka badanej osoby. Grubość rogówki mierzy się za pomocą specjalnych soczewek zamontowanych na lampie i umieszczonych równolegle do siebie. Jedna soczewka jest stała, podczas gdy druga jest ruchoma. Powoli obracając specjalny uchwyt, lekarz zmienia kąt nachylenia ruchomej soczewki, w wyniku, czego zmienia się natura promieni świetlnych przechodzących przez rogówkę. Na tej podstawie okulista mierzy jej grubość w różnych obszarach

Pachymetria ultradźwiękowa (badanie kontaktowe)

W celu przeprowadzenia tego badania stosuje się urządzenia ultradźwiękowe, które pozwalają badać strukturę i grubość różnych tkanek gałki ocznej. Technika ta jest również nazywana pachymetią kontaktową, ponieważ podczas badania następuje bezpośredni kontakt sondy ultradźwiękowej z rogówką badanego. Znieczulenie rogówki okulista wykonuje przed rozpoczęciem badania. Biorąc w ręce czujnik ultradźwiękowy, lekarz lekko dotyka część roboczą urządzenia do powierzchni rogówki oka. W ciągu kilku sekund urządzenie wykonuje pomiary, po czym grubość rogówki w badanym obszarze jest wyświetlana na osadzonym w nim wyświetlaczu.

Przednia komora oka wypełniona jest płynem wewnątrzgałkowym. Kiedy czujnik jest przykładany do przedniej powierzchni rogówki, fale ultradźwiękowe zaczynają się wzdłuż niej rozprzestrzeniać, jednak osiągając jej tylną granicę, są częściowo odbijane od cieczy wodnistej. Ocena natury odbijanych fal i czasu ich odbicia pozwala określić grubość rogówki. Wszystko to w urządzeniu trwa około 1 – 3 sekundy. Po diagnozie badanemu wstrzykiwane są krople antybakteryjne.

Pachymetria komputerowa

Do badania wykorzystuje się specjalny aparat ( tomograf), który prześwietla struktury oka, umożliwiając uzyskanie obrazów gałki ocznej, rogówki i innych tkanek. Istota tego badania polega na tym, że ludzkie oko jest skanowane przez promieniowanie podczerwone. Specjalne czujniki rejestrują charakter odbicia promieniowania podczerwonego od różnych struktur gałki ocznej, a po przetworzeniu komputerowym okulista otrzymuje dokładny, szczegółowy obraz badanego obszaru.

Procedura przebiega następująco. Pacjent przychodzi do gabinetu okulisty i siedzi przed aparatem ( tomografem). Nakłada brodę i czoło na stojak i łuk, co zapewnia unieruchomienie głowy podczas całej procedury. Następnie okulista zbliża się część roboczą urządzenia do badanego oka i skanuje rogówkę oraz  jeśli to konieczne inne struktury oka. Czas trwania zabiegu zwykle nie przekracza 3 – 10 minut.

Dzisiaj diagnostyka okulistyczna powinna opierać się na pomiarze ciśnienia śródgałkowego za pomocą pachymetrii. Po określeniu grubości rogówki okulista może wykonać odpowiednią korektę, która pozwala określić ciśnienie wewnątrzgałkowe tak dokładnie, jak to możliwe.