Zespół Guillain-Barré jest chorobą nerwów obwodowych o bardzo gwałtownym przebiegu, która stopniowo doprowadza do osłabienia mięśni a czasem nawet do śmierci. Choroba zwykle zaczyna się niewinnie po poprzedzającej ją infekcji górnych dróg oddechowych (zapalenie płuc), lub układu pokarmowego a może skończyć się pobytem chorego w szpitalu pod respiratorem.
Zespół Guillain-Barré ma podłoże autoimmunologiczne, wynika więc z nieprawidłowego działania układu odpornościowego. Najczęściej chorują mężczyźni. Jakie są przyczyny choroby? W jaki sposób przebiega leczenie? Czy odpowiednia rehabilitacja może przywrócić choremu sprawność?
Zespół Guillain-Barré – przyczyny choroby
Właściwie do tej pory naukowcy nie ustalili dokładnych przyczyn choroby. Wiadome jest jednak, że winne są przeciwciała. Przeciwciała to cząsteczki odpornościowe produkowane przez białe krwinki (leukocyty). Ich nadrzędnym zadaniem jest obrona organizmu przed zachorowaniem i zwalczanie wszelkich bakterii i zarazków. W zespole Guillain-Barrégo dochodzi do nieprawidłowej reakcji przeciwciał, które zamiast bronić organizm zaczynają atakować osłonki nerwowe, tak zwane mieliny prowadząc do ich uszkodzenia.
Jednakże przyczyny takich a nie innych zachować przeciwciał nie są dokładnie znane, przypuszcza się, że niektóre infekcje bakteryjne i wirusowe prowadzą do powstania przeciwciał, które wchodzą w reakcje krzyżowe z osłonkami nerwowymi. Niszczą więc nie tylko wirusy i bakterie, ale również własne tkanki. I rzeczywiście zespół Guillain-Barré w większości przypadków jest poprzedzony dość niewinną infekcją dróg oddechowych, bądź też układu pokarmowego.
Zespół Guillain-Barré – objawy
Wczesne i możliwe do zaobserwowania objawy to tak zwane parestezje, czyli nieprzyjemne doznania czuciowe w obrębie kończyn górnych i dolnych, mrowienia, drętwienia, kłucie, oraz ból. Chory również może skarżyć się na bóle mięśniowe, bóle twarzy a z czasem dochodzi do osłabienia mięśni kończyn, znacznych trudności w poruszaniu się, a z czasem nawet do paraliżu.
Zaraz po kończynach górnych i dolnych choroba zaczyna zajmować tułów, w tym również mięśnie odpowiadające za oddychanie, co może skutkować podłączeniem chorego do respiratora i prowadzeniem wentylacji mechanicznej. Mięśnie twarzy również odmawiają posłuszeństwa i pojawiają zaburzenia żucia i połykania. Bywa również tak, że upośledzeniu ulegają włókna nerwowe odpowiedzialne za regulację narządów wewnętrznych a w związku z tym może wystąpić groźna dla zdrowia i życia arytmia oraz skoki ciśnienia. Symptomy choroby pojawiają się najczęściej jakieś dwa-trzy tygodnie po przebytej infekcji bakteryjnej bądź wirusowej. U części chorych mogą wystąpić również zaburzenia widzenia, i opadające kąciki ust.
Na obraz kliniczny choroby składają się:
- parestezje (nieprzyjemne doznania czuciowe)
- bóle mięśni i stóp
- niedowład kończyn dolnych
- osłabienie lub całkowite zniesienie odruchów mięśniowych
- obustronny lub połowiczny niedowład twarzy
- niedowłady mięśni gałkoruchowych
- zaburzenia rytmu serca
- wahania ciśnienia tętniczego
- ostra niewydolność oddechowa
Zespół Guillain-Barré – rozpozanie
Oprócz zwrócenia szczególnej uwagi na rozpoznanie typowych objawów choroby, do prawidłowego rozpoznania niezbędna może okazać się punkcja lędźwiowa, czyli pobranie do badania płynu mózgowo-rdzeniowego poprzez nakłucie w kręgosłup.
Zespół Guillain-Barré – leczenie
W przypadku tejże choroby stosuje się leczenie szpitalne na oddziałach neurologicznych a także na oddziałach intensywnej terapii medycznej (OIOM), w zależności od stanu klinicznego osoby chorej. Żeby rekonwalescencja była skuteczna często stosuje się wymianę osocza (plazmaferezę), krew pobierana od pacjenta jest filtrowana a następnie już oczyszczona wraca z powrotem do pacjenta. Inną skuteczną metodą jest podawanie przeciwciał, a w skrajnych przypadkach chory musi być wentylowany mechanicznie.
Zespół Guillain-Barré – rehabilitacja
Wsparciem leczenia musi być rehabilitacja, która jest niezbędna żeby chory wrócił do pełnej sprawności sprzed choroby. Pomocne mogą okazać się ćwiczenia wzmacniające i mobilizujące mięśnie, a także wirowe masaże kończyn, czy prądolecznictwo zastosowane do terapii kończyn dolnych. Wielu chorych ma bardzo duże szanse by stanąć na nogi, czasami konsekwencją choroby może być dyskretne upośledzenie chodu, a jak podają badania jedynie 3% chorych kończy na wózku inwalidzkim.
Zespół Guillain-Barré – rokowania
Obecnie dzięki skutecznemu rozwojowi medycyny 80% pacjentów wychodzi z choroby obronną ręką, to bardzo dobry wynik biorąc pod uwagę jak nieprzewidywalna bywa te schorzenie. Niestety co dwudziesty pacjent umiera, nawet mimo intensywnej terapii medycznej, znacznie mniejszą szansę na skuteczne wyleczenie mają chorzy wentylowani mechanicznie pod respiratorem. Spośród tych pacjentów umiera nawet co piąty chory. Najczęstsze przyczyny zgonów to sepsa, postępująca niewydolność wielonarządowa, czy nawet zatorowość płucna. Co ciekawe u około 10% chorych obserwuje się nawrót tej ciężkiej choroby.
