Zapalenie ucha środkowego to zapalenie środkowej części narządu słuchu. Takie zapalenie ucha jest jedną z najczęstszych chorób laryngologicznych. Według różnych danych, od 25% do 60% ludzi przynajmniej raz w życiu miało zapalenie ucha środkowego. Zapalenie ucha podzielone jest na trzy typy. W zależności od przyczyny wystąpienia rozróżniamy: wirusowe, bakteryjne lub traumatyczne. Najbardziej rozpowszechniona forma bakteryjna choroby, występuje zarówno w postaci ostrej, jak i przewlekłej.
Przyczyny zapalanie ucha środkowego
W większości przypadków proces zapalny ucha środkowego nie jest pierwotną chorobą. Z reguły jest to powikłanie zewnętrznego zapalenia ucha lub chorób zakaźnych górnych części układu oddechowego: zpalenie migdałków, zapalenie gardła, zapalenie krtani, zapalenie błony śluzowej nosa, zapalenie zatok. Także ostre choroby wirusowe: grypa, odra, szkarlatyna.
W jaki sposób infekcja z układu oddechowego wchodzi do ucha? Faktem jest, że ma tam bezpośrednią drogę to trąbka Eustachiusza. W przypadku objawów oddechowych, takich jak kichanie lub kaszel, cząsteczki śluzu lub plwociny mogą zostać wyrzucone przez rurkę do ucha. Jednocześnie może wystąpić zapalenie samej trąbki Eustachiusza, jak również zapalenie ucha środkowego. Kiedy trąbka Eustachiusza zachodzi na jamę bębenkową i jest pozbawiona wentylacji, mogą zachodzić procesy stagnacyjne i może gromadzić się płyn, co prowadzi do namnażania się bakterii i wystąpienia choroby.
Przyczyną zapalenia ucha środkowego może być również zapalenie wyrostka sutkowatego, reakcje alergiczne, które powodują obrzęk błony śluzowej. Wysiękowe zapalenie ucha charakteryzuje się nagromadzeniem płynu w jamie bębenkowej. W przypadku ropnego zapalenia ucha środkowego, ropa pojawia się i kumuluje.
Objawy zapalenia ucha środkowego
Istnieją trzy formy zapalenia ucha środkowego: przewlekłe, ropne zapalenie błony śluzowej, przewlekłe ropne zapalenie błony śluzowej i struktur kostnych ucha środkowego. Żadna z trzech wymienionych postaci zapalenia ucha środkowego nie może być leczona bez profesjonalnej opieki medycznej.
- Typowe objawy ostrego zapalenia ucha środkowego to nagłe ostre bóle, a także uczucie hałasu i pulsacji w uszach, a wszystkim temu mogą towarzyszyć zawroty głowy i zaburzenia słuchu.
- W przypadku ropnego zapalenia ucha środkowego, błona bębenkowa jest często uszkadzana i dochodzi do wypływu ropnego płynu z ucha. Po perforacji błony mogą zaniknąć.
- Niespecyficzne objawy zapalenia ucha środkowego obejmują gorączkę, osłabienie, złe samopoczucie, nudności i wymioty.
Objawy w przewlekłym zapaleniu ucha środkowego:
Podczas fazy aktywnej procesu zapalnego, ropne wydzieliny o żółtawym zabarwieniu, często o ostrym zapachu, wypływają przez kanał słuchowy, co może prowadzić do zakaźnego zapalenia błony śluzowej ucha. W tym samym czasie zapalenie może rozprzestrzenić się na kości ucha środkowego i wywołać zrosty w tkankach łącznych i strukturach kostnych.
Zjawiska te, zwane zwłóknieniem i miażdżycą tętnic, powodują postępującą utratę słuchu, która jest również powodowana przez toksyny bakteryjne z przewlekłego zapalenia błony śluzowej ucha środkowego. Po zapaleniu ucha środkowego może dochodzić do niedosłuchu. Przewlekłe zapalenie ucha środkowego, z reguły, po fazie wydzielania nie powoduje gorączki i bólu.
Objawy przewlekłego ropienia błony śluzowej i tkanki kostnej:
Wydzielina ropna, która zbiera się w uchu środkowym jest lepka, śluzowata, w kolorze żółtym z gnijącym zapachem. W ostrych infekcjach ucha środkowego za bębenkiem występuje presja, często powodująca silny ból w okolicy wyrostka sutkowatego. W niektórych sytuacjach proces zapalny w ropnym zapaleniu ucha środkowego przenosi się do tkanki kostnej obszaru skroniowego i wyrostka sutkowego kości skroniowej.
Wraz z zaostrzeniem przewlekłego zapalenia ucha środkowego, ból nasila się, a temperatura wzrasta. Chory ma stopniowe:
- Osłabienie słuchu, aż do całkowitej utraty
- Szumy uszne
- W rzadkich przypadkach zawroty głowy
- Brak równowagi
- Paraliż nerwu twarzowego.
W niektórych sytuacjach proces zapalny z ropnym zapaleniem ucha wchodzi w tkankę kostną regionu skroniowego i wyrostka sutkowa tego, a ropa nagromadzona powyżej błony bębenkowej nie penetruje go i nie wydostaje się przez rurkę słuchową. Infekcja może przenikać przez naczynia żylne do jamy czaszki, co prowadzi do ciężkich powikłań wewnątrzczaszkowych, takich jak:
- Zakażenie krwi (posocznica)
- Zapalenie naczyń żylnych mózgu z tworzeniem się w nich skrzepów krwi
- Zapalenie opon mózgowych (zakaźne zapalenie regionu mózgu).
Diagnostyka zapalenia ucha środkowego
W celu rozpoznania zapalenia ucha środkowego, laryngolog bada błonę bębenkową, nosogardło, jamę nosową i zatoki przynosowe. W niektórych przypadkach konieczne jest sprawdzenie równowagi i koordynacji ruchów, aby szybko zidentyfikować możliwe konsekwencje choroby, na przykład zapalenie błędnika z toksycznym uszkodzeniem ucha wewnętrznego. Wykorzystuje takie metody badawcze jak tympanometria (pozwala na ocenę błony bębenkowej, ucha środkowego czy trąbki słuchowej), audiometria tonalna (metoda badania słuchu, służąca do oceny progu słyszenia).
Diagnoza obejmuje także testy na ostrość słuchu. Często wykonywana jest analiza wycieku z małżowiny usznej. W przypadku podejrzenia wystąpienia powikłań, takich jak zapalenie wyrostka sutkowa tego lub inne działania niepożądane, wykonywane jest badanie rentgenowskie. Za pomocą promieniowania rentgenowskiego, tomografii komputerowej kości skroniowej lub czaszki laryngolog może szybko określić konieczność wykonania zabiegu chirurgicznego.
Leczenie zapalenia ucha środkowego
Zapalenie ucha środkowego leczone jest przez podawanie antybiotyków, niesteroidowych leków przeciwzapalnych, leków przeciwhistaminowych. Często musimy wkraplać środki zwężające naczynia do ucha i roztworów antyseptycznych do przewodów słuchowych.
Konieczne jest zapewnienie wypływu ropy z jamy ucha środkowego. W przypadku perforacji błony bębenkowej usuwa się ropę, wprowadza ciepłe antyseptyczne i antybiotykowe roztwory do jamy bębenkowej, kauteryzację krawędzi perforacji, leczenie zewnętrznego kanału słuchowego nadtlenkiem wodoru.
