Układ limfatyczny zabezpiecza organizm przed skażeniami, rozpowszechnia oraz utrzymuje w równowadze płyny ustrojowe. Chociaż układ chłonny jest arcyważny dla własnego zdrowia, to – niestety – nie mamy żadnego wpływu na jego działanie. Układ limfatyczny to istotny pomocnik systemu odpornościowego, krwionośnego i pokarmowego. Pomaga w ochronie organizmu przed niekorzystnymi wirusami, pośredniczy w wymianie między krwią i pozostałymi tkankami i transportuje wybrane elementy wzmacniające. Chociaż zazwyczaj niezbyt się nim przejmujemy, zdarza się, iż system limfatyczny choruje – i to bardzo. Powiększone węzły chłonne, ból kości lub obrzęki nóg, to symptomy, z jakimi należałoby natychmiast zgłosić się do specjalisty.
Układ chłonny, odmiennie system limfatyczny, jest najmniej poznaną częścią układu krążenia. Współdziała z układem krwionośnym oraz uczestniczy w transporcie limfy.
Układ limfatyczny – funkcje
System limfatyczny (odmiennie układ chłonny) stanowi w organizmie człowieka dopełnienie układu krwionośnego. Płynąca w nim limfa (chłonka) to roztwór ustrojowy, jaki pośredniczy w zamianie elementów między krwią i pozostałymi tkankami ciała, lecz nie jedynie. Pomaga ona także wyeliminować z organizmu zapas płynów oraz dostarcza tłuszcze. W układzie tym powstają oraz rosną dodatkowo „wojskowi” systemu odpornościowego – limfocyty, jakie wchodzą w skład białych krwinek. System limfatyczny odpowiada także za ich dystrybucję w organizmie, i też wspomaga system immunologiczny w wyłapywaniu i usuwaniu szkodliwych dla organizmu trucizn, bakterii oraz drobnoustrojów.
Układ limfatyczny: budowa
MIGDAŁKI są nagromadzeniem chrząstek limfatycznych oraz tworzą w gardle tzw. pierścień Waldeyera. Znajdują się po obu stronach gardła, pomiędzy grzbietem języka i języczkiem, jaki wyrasta z podniebienia.
GRUCZOŁY PRZYTARCZYCZNE mają formę 4 tworów wielkości ziarenka pieprzu oraz są osadzone w chrząstce obejmującej gruczoł tarczycowy. Wydzielają parathormon odpowiedzialny za regulację poziomu wapnia we krwi oraz w płynie tkankowym, podnoszą poziom wapnia oraz zmniejszają ilość jonów fosforanowych we krwi.
GRASICA leży w śródpiersiu. Stanowią ją 2 płaty wykonane z małych zrazików. Grasica działa jedynie do czasu pokwitania. Później niszczeje, natomiast jej miejsce zajmuje tkanka tłuszczowa. To ona przesądza o wartościach odpornościowych organizmu oraz produkcji limfocytów T.
WĘZŁY CHŁONNE są rozrzucone po całym organizmie. Wyglądem przypominają ziarnko fasolki o długości od 1 do 25 mm, oraz każdy z nas ma ich ok. 600. Węzły czyszczą limfę z martwych komórek, bakterii oraz drobnoustrojów, niszczą każdego obcego, jaki chce się przedostać do układu krwionośnego. W miąższu węzłów chłonnych charakteryzuje się część korową, więc bryłki chłonne, oraz część rdzenną, więc pasma rdzenne. W bryłkach powstają dojrzałe limfocyty, noszone są w pasmach. Węzły są połączone w danych okolicach ciała i dlatego mają swoją nazwę, np. węzły pachowe, pachwinowe.
NACZYNIA CHŁONNE zaopatrzone w specjalistyczne zastawki przemieszczają limfę do węzłów chłonnych, skąd po przefiltrowaniu trafia znów do układu krwionośnego. Naczynia te wyspecjalizowały się w pracy – jedne jedynie doprowadzają, natomiast pozostałe tylko odprowadzają chłonkę z węzłów
ŚLEDZIONA jest największym narządem systemu limfatycznego oraz znajduje się w jamie brzusznej. W wypadku jej wyeliminowania jej role przejmuje np. wątroba. Lecz osoba pozbawiona śledziony ma zdecydowanie mniejszą wytrzymałość, ponieważ jest ona narządem odpowiedzialnym za usuwanie bakterii. Zadaniem śledziony jest wydzielanie immunoglobulin oraz eliminowanie z organizmu niepotrzebnych substancji, np. wykorzystanych erytrocytów.
System limfatyczny – choroby
Są określone dolegliwości, jakie zakłócają pracę węzłów chłonnych, śledziony i tkanki limfatycznej. Należą do nich:
Limfadenopatia – łączne zwiększenie węzłów chłonnych w efekcie znalezionej w ich pobliżu choroby. Gdy powiększonych jest więcej węzłów, może to wskazywać na znaczniejsze zaburzenie;
Zapalenie węzłów chłonnych – do zapalenia tego rodzaju dochodzi w efekcie chorób tkanki samego węzła chłonnego. Miejsce węzła jest wówczas spuchnięte oraz bolesne, natomiast skóra na jego wielkości zaczerwieniona oraz gorąca w dotyku. Dolegliwość ta przeważnie wywołana jest chorobą bakteryjną oraz dotyczy węzłów chłonnych szyjnych. Leczenie polega zwłaszcza na podaniu antybiotyków;
Chłoniak – jest to choroba rakowata, w jakiej przebiegu limfocyty zmieniają się źle, po czym przystępuje do ich proliferacji. Węzły chłonne się zwiększają, natomiast komórki nowotworowe zajmują zdrową tkankę oraz mogą wywoływać tworzenie guzów w pozostałych partiach ciała;
Splenomegalia – powiększenie śledziony. Do splenomegalii dochodzi zwykle w efekcie choroby wirusowej, choć zdarza się, iż śledziona powiększa się poprzez pozostałe dolegliwości, np. raka.
Istotny element układu limfatycznego to węzły chłonne. Ich podniesienie sugeruje chorobę oraz jest pierwszym wezwaniem do konsultacje u specjalisty, zwłaszcza, kiedy powiększonych jest więcej aniżeli jeden węzeł chłonny.
