Zator w płucach jest inaczej określany mianem zatoru tętnicy płucnej bądź zatoru płucnego. Jest to stan, w którym dochodzi do całkowitego bądź częściowego zablokowania tętnicy płucnej bądź któregoś z jej rozgałęzień za pośrednictwem materiału zatorowego. Taka sytuacja doprowadza do dysfunkcji fragmentu płuc, a czasami nawet ich martwicy.
Przyczyny zatoru w płucach
Najczęściej występującym materiałem zatorowym przyczyniającym się do powstania zatoru płucnego jest skrzepnięta krew. Najczęstszym źródłem, z którego pochodzi owa krew są żyły głębokie kończyn dolnych bądź miednicy mniejszej. Z wskazanych lokalizacji dostaje się ona do tętnicy płucnej transportowana prądem krwi. Powodem, który prowadzi do powstawania zakrzepów w żyłach głębokich kończyn dolnych to najczęściej zakrzepica.
W rzadkich sytuacjach materiałem przyczyniającym się do powstawania zatorów jest tłuszcz, który może pojawić się na skutek złamań kości długich. Jako substancję zatorową wymienia się również:
- masy nowotworowe,
- powietrze – pojawia się w krwiobiegu przede wszystkim w wyniku wprowadzania albo też usuwania cewnika moczowego z żył,
- płyn owodniowy – może wystąpić wówczas, kiedy dojdzie do przedwczesnego oddzielenia łożyska u kobiety ciężarnej,
- ciało obce – można w tym przypadku wymienić takie elementy jak materiał po embolizacji, który stosowany jest przy zabiegach wewnątrznaczyniowych.
Zator w płucach – czynniki ryzyka
Zauważyć należy fakt, ze zator płucny stanowi trzecią po zawale oraz udarze mózgu kariologiczną przyczynę prowadzącą do śmierci.
Wyróżnia się następujące czynniki ryzyka, które mogą przyczyniać się do zatoru płucnego:
- wcześniej przebyty zator płucny,
- choroby w zakresie układu krążenia – na przykład zastoinowa niewydolność krążenia, żylna choroba zakrzepowo- zatorowa, zwiększona liczba płytek krwi, przebyty udar mózgu,
- wiek – ryzyko choroby wzrasta po 70 roku życia,
- uruchomienie przez dłuższy czas,
- złamania, w szczególności w obszarze kości długich oraz miednicy,
- otyłość,
- stan o zabiegach operacyjnych,
- ciąża oraz stan po porodzie.
Zator w płucach – objawy
Zator płucny sygnalizuje swoja obecność pojawieniem się nagłych symptomów, takich jak:
- bardzo szybko narastająca duszność, która prowadzi do sinicy całego ciała,
- silny, najczęściej kłujący, zamostkowy ból pojawiający się w klatce piersiowej,
- suchy kaszel
- najpóźniej dochodzi do krwioplucia.
Co więcej, objawy towarzyszące to przyspieszenie częstotliwości oddechów, szybsze bicie serca, płytki oddech, niepokój oraz intensywna potliwość.
Podkreślić należy, że w przypadku zatoru płucnego dojść może do zasłabnięcia bądź omdlenia.
Wskazać należy także, że nasilenie symptomów uzależnione jest od poziomu zamknięcia naczynia płucnego oraz od całościowego stanu osoby chorej. W przypadku, gdy dojdzie do zamknięcia pnia tętnicy płucnej bądź też głównych gałęzi pojawiają sie gwałtowne objawy oraz najczęściej kończy się wstrząsem lub nawet zatrzymaniem krążenia.
Zator w płucach – powikłania
Zator płucny może doprowadzić do ukształtowanie się przewlekłej zatorowości płucnej, zawału płuca, natomiast w najtrudniejszych przypadkach do nagłego zatrzymania krążenia, a w konsekwencji do śmierci.
Jaka diagnostyka jest prowadzona w przypadku podejrzewania zatoru płucnego?
W przypadku, gdy podejrzewamy, że u określonej osoby doszło do zatoru płucnego przeprowadza się:
- angio TK tętnic płucnych, a więc spiralną tomografię komputerową, która umożliwia szczegółową ocenę pnia płucnego jednej i drugiej tętnicy płucnej,
- badania krwi, a przede wszystkim wskazanie stężenia osoczowych d-dimerów, peptydów natriuretycznych oraz troponin sercowych, a więc markerów świadczących o uszkodzeniu mięśnia sercowego.
W sytuacji obecności zatoru płucnego stężenie określonych paramentów jest w dużym stopniu zwiększone. Badania pomocnicze realizowane w tym przypadku to RTG klatki piersiowej oraz badania: echokardiograficzne i elektrokardiologiczne serca, czyli EKG.
Podczas przeprowadzania diagnozy lekarz musi odróżnić zator płucny, od podobnie objawiających się schorzeń, wśród których wymienia się: zawał serca, rozwarstwiający tętniak aorty, zapalenie płuc, odma opłucnowa, zapalenie osierdzia, wirusowe zapalenie opłucnej oraz przewlekła obturacyjna choroba płuc.
Zator w płucach leczenie
Działania lecznicze w przypadku zatoru płucnego polegają na podaniu w pierwszej kolejności heparyny niefrakcjonowanej, która przyczynia się do hamowania procesu krzepnięcia krwi. W dalszej kolejności wykorzystuje się preparaty, które mają za zadanie rozpuszczenie skrzepu, który zalega w naczyniach płucnych oraz przywrócenie właściwego przepływu krwi. Gdy dojdzie do ustabilizowania się stanu osoby chorej, wykorzystuje się leczenie wykorzystujące przeciwkrzepliwe antagonisty witaminy K, a więc acenokumarol bądź warfaryna.
W sytuacji, w której leczenie trombolityczne nie przynosi spodziewanych rezultatów, koniecznie trzeba przeprowadzić embolektomie płucną. Działanie polegające na operacyjnym usunięciu materiału zatorowego, które wykonywane jest z wykorzystaniem krążenia pozaustrojowego.
Inne rozwiązanie polega na założeniu filtru do żyły głównej dolnej, który wpłynie na blokowanie dostępu materiału zatorowego do płuc oraz serca.
Podkreślić należy jednak fakt, że rzadko udaje się uratować osobę z zatorem płucnym.
