Stan astmatyczny jest powikłaniem astmy oskrzelowej, charakteryzujący się brakiem wrażliwości na leki stosowane w celu złagodzenia ataku choroby i postępującym zaburzeniem niedrożności oskrzeli, ciężkim zaburzeniem oddechowym, a nawet śpiączką. Astmatyczny stan opiera się na: utrzymującym się skurczu oskrzeli, wyraźnym obrzęku błony śluzowej oskrzeli, obecności lepkiej plwociny w oskrzelu, blokującej jej światło.
Stan astmatyczny – przyczyny
- Brak podstawowej terapii w leczeniu astmy oskrzelowej (odmowa chorego stałego stosowania podstawowych leków, głównie wziewnych glikokortykosteroidów).
- Niekontrolowane przyjmowanie leków stosowanych w celu złagodzenia ataku. Leki te łagodzą atak astmy, eliminując skurcz oskrzeli. Można je jednak stosować nie więcej niż 6-8 razy dziennie, ponieważ zmniejsza się ich wrażliwość na nie, co prowadzi do przedłużonego ataku astmy, rozwoju stanu astmatycznego.
- Ogromna ekspozycja na alergeny (na przykład niektóre pokarmy, kurz domowy, pyłki roślinne, sierść zwierząt, ptasie pióra, grzyby pleśniowe, szczepionki).
- Leki na przykład niektóre leki stosowane w celu zmniejszenia wysokiego ciśnienia tętniczego, niesteroidowe leki przeciwzapalne, które mogą powodować atak astmy oskrzelowej.
- Ostry stres emocjonalny.
- Ostre lub zaostrzenie przewlekłego procesu zapalnego.
Stan astmatyczny – objawy
Przebieg stanu astmatycznego charakteryzuje się stopniem zaawansowania.
Etap 1 – stadium braku wrażliwości na leki rozszerzające oskrzela, stan braku wentylacji:
- Chory jest niespokojny, ale świadomy
- Wzrastające uczucie duszności
- Znaczna trudność w oddychaniu
- Chorzy mogą łatwiej oddychać, gdy siedzą lub stoją z rękami opartymi o krzesło lub łóżko, z ciałem pochylonym do przodu
- Bolesny, nieproduktywny kaszel (bez plwociny)
- Świszczący oddech w klatce piersiowej
- Niebieski trójkąt nosowo-wargowy
- Aktywne uczestnictwo w akcie oddychania dodatkowych mięśni oddechowych (cofanie przestrzeni międzyżebrowej)
- Ze względu na zdolności kompensacyjne organizmu, skład gazu we krwi utrzymuje się w normalnych granicach.
Etap 2 (stadium „płuca niemego”, stadium wzrostu zaburzeń wentylacji):
- Ostre pogorszenie objawów pierwszego etapu
- Chory jest przytomny
- Niebieska skóra (szczególnie usta, palce)
- Niższe ciśnienie krwi
- Puls częsty, słaby, arytmiczny
- Z powodu niedrożności światła oskrzeli lepkiej plwociny, niektóre części płuc są wyłączone z oddychania, co prowadzi do niedoboru tlenu i wzrostu zawartości dwutlenku węgla w organizmie.
Etap 3 (stadium wyraźnych zaburzeń wentylacji):
- Utrata kontaktu, drgawki, śpiączka
- Oddychanie rzadkie, płytkie lub nieobecne
- Niski poziom tlenu, podwyższony stan dwutlenku węgla w organizmie.
- Anafilaktyczny – charakteryzuje się nagłym początkiem i szybkim wzrostem wszystkich objawów, w tym ciężkiej niewydolności oddechowej i całkowitego ustania oddychania.
Stan astmatyczny ma wolną tendencję rozwoju choroby związaną z nasileniem objawów. Napady astmatyczne zwiększają się, przerwy między nimi stają się coraz krótsze, trudno jest osiągnąć całkowicie prawidłowe oddychanie. Chorzy stają się odporni na przepisywane im leki farmaceutyczne, które do tej pory przynosiły im ulgę podczas napadu astmy. Główną przyczyną jest obrzęk błony śluzowej oskrzeli, zablokowanie światła przez lepką plwocinę.
Stan astmatyczny – diagnostyka
Badanie ogólne: przymusowa postawa chorego (siedząca lub stojąca z podparciem na rękach i odchylonym ciałem do przodu), niebieska skóra, cofanie przestrzeni międzyżebrza, osłuchiwanie płuc za pomocą fonendoskopu (duża liczba suchych świszczących oddechów, wydłużenie wydechu na pierwszym etapie). Brak działania leków rozszerzających oskrzela, stosowane w celu łagodzenia ataku astmy oskrzelowej).
Zmiany w składzie gazu we krwi – wzrost dwutlenku węgla, spadek zawartości tlenu. Pomiar przepływu – gwałtowny spadek objętości wydychanego powietrza w specjalnej aparaturze – szczytowy przepływomierz. Jest również możliwa konsultacje pulmonologa.
Stan astmatyczny – leczenie
Hormony glukokortykosteroidowe są głównymi lekami w leczeniu stanu astmatycznego. Działanie ma na celu poprawę drożności oskrzeli poprzez wyeliminowanie skurczu, obrzęku i tłumienia wytwarzania śluzu. Są podawane jednocześnie dożylnie i w tabletkach.
- Aby uzupełnić niedobór płynów podawane są: roztwory glukozy itp.
- Terapia tlenowa.
- Sztuczna wentylacja płuc – z 2 i 3 etapami stanu astmatycznego.
- Od stadium 2 stanu astmatycznego leczenie powinno być prowadzone wspólnie przez resuscytator.
- Antybiotyki – w celu zapobiegania wtórnej infekcji.
Po usunięciu stanu astmatycznego, poddaje się ocenie terapię astmy oskrzelowej chorego, wprowadzane są się podstawowe leki: wziewne glikokortykosteroidy i lek rozszerzający oskrzela.
Komplikacje i konsekwencje
- Rozwinięcie się wtórnej infekcji (na przykład rozwój zapalenia płuc).
- W przypadku braku lub opóźnienia pomocy medycznej może dojść do zgonu chorego.
Profilaktyka stanu astmatycznego
Stałe przyjmowanie leków przepisanych przez lekarza. Astma oskrzelowa charakteryzuje się przewlekłym procesem zapalnym, dlatego nie może ograniczać się jedynie do preparatów rozszerzających oskrzela (z wyjątkiem łagodnej astmy oskrzelowej), konieczne jest ciągłe stosowanie podstawowych leków przeciwzapalnych (wziewnych glikokortykosteroidów).
