Zasadowica oddechowa jest to zaburzenie równowagi kwasowo-zasadowej w organizmie człowieka, które objawia się we wzroście pH krwi na skutek hiperwentylacji (zwiększenie częstości oddechów). Jakie przyczyny orz symptomy należy wyróżnić w przypadku zasadowicy oddechowej? W jaki sposób przebiegają działania lecznicze?
Zasadowica oddechowa jest to nieprawidłowość związana z zaburzeniem równowagi kwasowo-zasadowej. Przy jej obecności dochodzi do wzrostu pH powyżej normy (>7,45). Pierwotna przyczyna określonej dolegliwości to spadek pCO2 we krwi (hipokapnia). Określona sytuacja pojawia się w przypadku nadmiernej wentylacji płuc. Przyspieszenie częstotliwości oddechów przyczynia się do zbyt dużej utraty dwutlenku węgla. Prowadzi to do utraty „kwaśnych” składników krwi. Efektem tego jest kształtowanie się zasadowicy oddechowej. Wyróżnia się hiperwentylację kontrolowaną przez człowieka oraz autonomiczną. Druga z wymienionych jest niezależna od działania człowieka.
Zasadowica oddechowa – wyróżnia się następujące przyczyny hiperwentylacji:
- stymulacja układu oddechowego w ośrodkowym układzie nerwowym, na przykład pojawienia się dolegliwości bólowych, podniecenia, stresu, nerwicy (zasadowica psychogenna),
- niedotlenienie (hipoksja) – w tej sytuacji hiperwentylacja ma charakter przejściowy, celem jej jest wyrównanie stężenia tlenu do właściwych wartości, w przypadku gdy jest nieskuteczna to po upływie określonego czasu jej mechanizm ulega zanikaniu
- pobudzenie oraz podrażnienie układu oddechowego a pośrednictwem toksyn bądź alergenów,
- zwyrodnienia pojawiające się w ośrodkowym układzie oddechowym, które głównie są wynikiem chorób naczyń,
- wentylacja o charakterze mechanicznym,
- przedawkowanie preparatów leczniczych (salicylany, metyloksantyny, teofilina),
- ciąża – hiperwentylacja pojawia się w wyniku zmian o charakterze hormonalnym (progesteron), a ponadto związanych z dostosowaniem się matki do nowych warunków.
Zasadowica oddechowa – objawy
Obraz kliniczny uzależniony jest od stopnia, a także przyczyny zasadowicy oddechowej. Warto podkreślić, że im niższy jest poziom pCO2 tym objawy są bardziej dostrzegalne. Symptomy świadczące o obecności określonego schorzenia to najczęściej szum w uszach, zawroty głowy, a ponadto obecność „mroczków” przed oczyma.
Co więcej, o obecności zasadowicy oddechowej świadczy tak zwana tężyczka normokalcemiczna. Określenie to kojarzone jest przede wszystkim z hipokalcemią, a więc obniżonym poziomem wapnia we krwi. Jednakże podkreślić trzeba fakt, że w przypadku zasadowicy oddechowej proces jej powstawania jest inny, dochodzi tutaj do obniżonego stężenia jonów wodorowych we krwi, do połączenia jonów wapnia z białkami osocza. Związane jony wykazują nieaktywność, w związku z tym organizm człowieka reaguje w taki sposób jakby miał ich niedobór.
O obecności tężyczki świadczy drętwienie oraz skurcze różnych mięśni. W przebiegu określonego schorzenia może pojawić się napad astmy (skurcz oskrzeli), ból brzucha (skurcz naczyń brzusznych), dławica piersiowa (skurcz tętnic wieńcowych), utrata świadomości (skurcz naczyń mózgowych).
Zasadowica oddechowa – rozpoznanie
Elementem koniecznym do rozpoznania zasadowicy oddechowej jest stwierdzenie obecności hiperwentylacji, która może być stała lub okresowa. W przypadku, w którym pH krwi przyjmuje wartość wyższą niż 7,45, pCO2 przyjmuje wartość obniżoną, natomiast HCO3 prezentuje prawidłową wartość, to wówczas pojawia się zasadowica niewyrównana. Podkreślić należy fakt, ze nerki stanowią istotny element w regulowaniu gospodarki kwasowo-zasadowej.
Gdy dochodzi do kształtowania się zasadowicy oddechowej wielkość pCO2 jest obniżona, w związku z czym spada wytwarzanie oraz wchłanianie zwrotne HCO3 w nerkach. Co więcej, dwutlenek węgla, który został ochroniony przed usunięciem podczas hiperwentylacji nie podlega buforowaniu przez węglowodan. To przyczynia się do tego, że stopniowo spada pH, aby w dalszej kolejności utrzymać normę. Taka sytuacja świadczy o obecności zasadowicy oddechowej wyrównanej.
Zasadowica oddechowa – leczenie
Najważniejszą kwestią dotyczącą podjętych działań leczniczych jest w tym przypadku leczenie przyczynowe. W przypadku, gdy schorzenie to ma charakter psychogenny, koniecznie trzeba uspokoić osobę chorą. W tej sytuacji można wykorzystywać również mieszaniny oddechowe, które wyróżniają się zwiększonym poziomem CO2. Przykład stanowi tutaj oddychanie z plastikowego worka, gdyż wdychany dwutlenek węgla ulega zatrzymaniu w zamkniętym obszarze. Może być powtórnie wykorzystany przez osobę chorą (martwa przestrzeń oddechowa).
W pewnych sytuacjach może wystąpić konieczność przyjęcia preparatów uspokajających. Jednakże, metoda ta powinna być pozostawiona na ostateczność. Ponadto, gdy hiperwentylacja występuje z innego powodu, należy podjąć jej skuteczne leczenie, na przykład przy zatruciu preparatami leczniczymi. Specyficzną sytuację stanowi postępowanie u pacjenta, który cierpi na hipoksję. W tym przypadku zasadowica oddechowa oraz hiperwentylacja wynikają z kompensacji, w związku z tym nie można jej hamować. W tym aspekcie koniecznym staje się poszukanie, a także leczenie przyczyny niedotlenienia.
