Tracheostomia to otwór wykonywany w szyi w celu zespolenia jej z tchawicą, umożliwiający oddychanie w przypadku gdy powietrze nie może prawidłowo przepływać przez jamę ustną, gardło lub krtań. Zabieg dzięki, któremu możliwe jest jego wykonanie nazywamy tracheotomią. Przez tracheostomię, czyli otwór, do tchawicy zostaje wprowadzona metalowa lub plastikowa rurka. Jakie są wskazania do takiego zabiegu, jego przebieg oraz ewentualne powikłania? Odpowiedź znajdziecie Państwo w niniejszym artykule.
Tracheostomia – wskazania i korzyści
Tracheostomia może być zabiegiem zaplanowanym (tracheostomia planowa) lub ratującym życie (tracheostomia nagła). Zabieg zaplanowany wykonywany jest u pacjentów, którzy wymagają długotrwałej wentylacji przed przeróżnymi zabiegami np. szyi, klatki piersiowej. Stanowi zabezpieczenie przed krwotokami z górnych dróg oddechowych. Tracheostomia bywa również konieczna dla osób zmagających się z chorobami zwężającymi średnicę krtani, np. nowotwory, w celu zabezpieczenia przed dusznościami.
Do korzyści wynikających z przeprowadzenia takiego zabiegu zaliczamy:
- poprawa komfortu oddychania pacjenta,
- zwiększenie bezpieczeństwa podczas innych wykonywanych zabiegów,
- zmniejszenie wysiłku związanego z oddychaniem,
- zmniejszenie zapotrzebowania na przyjmowanie leków,
- lepsza komunikacja z pacjentem.
Wskazania do wykonania tracheostomii to przede wszystkim: duży obrzęk krtani, nagłe duszności krtaniowe, guzy nowotworowe, urazy zwężające światło krtani, zatrucie lekami/środkami nasennymi, ciało obce w drogach oddechowych, ciężkie urazy twarzoczaszki oraz szyi, oparzenia, zabieg usunięcia krtani.
Tracheostomia – przebieg zabiegu
Tracheostomia wymaga przede wszystkim podawania tlenu w trakcie zabiegu. W przypadku zabiegu zaplanowanego dodatkowo podawane są również leki. Pacjent układany jest na plecach, a jego głowa odchylana jest do tyłu. jeśli jest to możliwe podawane jest znieczulenie, najczęściej miejscowe. Przebieg tracheostomii możemy podzielić na następujące etapy:
- cięcie skórne od górnego brzegu chrząstki do 5-6 cm w dół,
- przecięcie powięzi,
- wbicie w tchawicę haczyka,
- odpreparowanie tarczycy,
- rozcięcie tchawicy – tutaj najczęściej następuje kaszel, w celu odkrztuszenia wydzieliny,
- wycięcie okienka w tchawicy – w przypadku gdy rurka pozostanie na długo lub na stałe,
- wprowadzenie rurki,
- zamknięcie rany.
Tracheostomia – dbałość o bezpieczeństwo
Tracheostomia jest zabiegiem, po którym pielęgnacja pacjenta jest niezwykle ważna. Należy zapewnić ciągłą drożność wprowadzonej rurki oraz odpowiednią wentylację płucną. Raz na 20-30 minut należy wykonać odsysanie wydzieliny z dróg oddechowych, zwłaszcza gdy niemożliwe jest samodzielne odkrztuszanie przez pacjenta. Jeśli wydzielina jest bardzo gęsta istnieje ryzyko utworzenia się tzw. korków w oskrzelach.
Należy więc odpowiednio je przemywać. Jest to możliwe poprzez wykonanie bronchoskopii. Powietrze wdychane przez pacjenta powinno być nawilżone, ponieważ omija elementy układu oddechowego, które za to odpowiadają. Przeprowadzenie tracheotomii powoduje ryzyko stanów skurczowych oskrzeli, należy więc podawać środki, które spowodują ich rozszerzenie. Drogi oddechowe należy również osuszać.
Oczywista jest również pielęgnacja rany po zabiegu, czyli regularna zmiana opatrunków i podawanie antybiotyków. Pielęgnacja rany to tak na prawdę najważniejsza procedura, musi być oczyszczana jak najczęściej to możliwe. Rurka, umieszczona w krtani, jest najczęściej wymieniana około dwa tygodnie po operacji. Pacjent może mieć problem z mówieniem, rurka może uniemożliwić dostęp powietrza do strun głosowych.
Czyli pacjent wentylowany mechanicznie nie jest w stanie rozmawiać. Jeśli nastąpi możliwość wymiany rurki na węższą, dostęp do strun głosowych będzie możliwy. Również żywienie doustne sprawia duży problem, przy rurce o zbyt dużej średnicy. Jeśli rurka musi pozostać w ciele pacjenta przez długi czas, jego rodzina otrzymuje dokładne instrukcje jak opiekować się taką osobą. Obejmują one głównie sposób odsysania, zmiany i czyszczenia rurki.
Tracheostomia może się wiązać z różnymi powikłaniami. Są one niezwykle niebezpieczne, wyróżniamy tutaj: krwawienie, zatkanie rurki, ustanie akcji serca i krążenia, bezdech, uszkodzenie tylnej ściany tchawicy, odma podskórna, w przypadku źle przeprowadzonego zabiegu – późniejsze zwężenie krtani i tchawicy, zakażenie, powikłania płucne, blizny dróg oddechowych, blizny na szyi, zaburzenia połykania i mówienia, potrzeba dalszych bardziej niebezpiecznych zabiegów.
Tracheostomia – kiedy można usunąć rurkę?
Tracheostomia nie musi występować na stałe. Jeśli problemy związane z drożnością dróg oddechowych zostały zażegnane, po uprzednim upewnieniu się, że pacjent może swobodnie oddychać, rurkę można usunąć. Przez około 24 godziny personel medyczny sprawdza jak pacjent znosi zatkanie rurki, oczywiście nie wydzieliną, a poprzez zastosowanie specjalnej rurki z okienkiem. Rurka usuwana jest na sali opatrunkowej.
Następnie jeśli obserwacja wykazała, że pacjent czuje się dobrze i nie wystąpiły powikłania takie jak: obrzęk błony śluzowej tchawicy czy rozmiękczanie jej chrząstek, pacjent zostaje wypisany ze szpitala.
