Pylice płucne są to śródmiąższowa choroba wywołana wdychaniem cząsteczek różnego rodzaju pyłów. Często szkodliwe pyły wdycha się podczas pracy, dlatego też pylice płuc zalicza się do chorób zawodowych. Na początku drażniące pyły mogą wywołać stan zapalny, który powoduje czasowe uszkodzenie obszarów płucnych. Z biegiem czasu tworzą się włókniste złogi tkanek. Ten etap pylicy płuc nazywa się zwłóknieniem. Zwłóknienie usztywnia płuca i zakłóca normalną wymianę tlenu i dwutlenku węgla w płucach.
Rodzaje pylicy płuc
Pylice płucne różnią się w zależności od rodzaju wdychanego pyłu, chociaż objawy są zwykle podobne niezależnie od przyczyny. Wyróżniamy następujące odmiany:
- Azbestowa – azbest to minerał z rodziny krzemianów; pracownicy o najwyższym narażeniu na działanie azbestu to górnicy, robotnicy budowlani, robotnicy rozbiórkowi, robotnicy stoczni i mechanicy samochodowi. Narażenie na działanie azbestu może również wpływać na ludzi, którzy znajdują się w budynku, w którym następuje degradacja wyrobów budowlanych zawierających azbest.
- Krzemowa- pracownicy o największym narażeniu na krzemionkę to górnicy, robotnicy młynów krzemionkowych, kamieniołomów, odlewni i ci, którzy produkują ceramikę lub szkło. Wdychanie krzemionki krystalicznej może powodować postępujące zwłóknienie w funkcjonowaniu płuc, szczególnie u palaczy papierosów.
- Talkowa- jest spowodowana ekspozycją na pył talku, zwykle podczas wydobywania lub mielenia talku; może również prowadzić do zwłóknienia płuc.
- Aluminiowa- tworzy się na skutek wdychania pyłu drobno sproszkowanego glinu, a także dymów, które powstają przy prażeniu boksytów.
- Górników Kopalń Węgla- jest spowodowana przez wdychanie cząstek węgla, może powodować znaczące zwłóknienie, co jest poważnym problemem dla górników, którzy od dziesięcioleci pracowali bez sprzętu ochronnego.
- Zespół Caplana- przyczyna powstawania jest nieznana, jednak duże znaczenie w rozwoju mają mechanizmy immunologiczne.
- Pylica spawaczy elektrycznych- rodzaj wdychanych cząsteczek, zależy od spawanego materiału oraz stosowanych elektrod. Najczęściej emisjonowane są tlenki: Fe, Mn, Ti, N, CO i HF.
Pylice płucne – objawy
Pylice płucne czasami nie powodują żadnych objawów. Mogą jednak wystąpić takie symptomy jak:
- kaszel (ze śluzem lub bez),
- ból w klatce piersiowej,
- niski poziom tlenu we krwi,
- świszczący oddech,
- skrócenie oddechu, szczególnie podczas ćwiczeń.
Jeśli pylica płuc wywoła ostre zwłóknienie płuc, oddychanie może stać się niezwykle trudne. Kiedy to nastąpi, usta i paznokcie pacjenta mogą mieć niebieskawy odcień. W bardzo zaawansowanej chorobie mogą również występować objawy obrzęku nóg spowodowane nadmiernym obciążeniem serca.
Pylice płucne – diagnoza
Ważnymi czynnikami podczas diagnozy pylic płucnych są: długość narażenia na pyły oraz stosowanie odzieży ochronnej i sprzętu. Lekarz przeprowadzając badanie, zwraca szczególną uwagę na klatkę piersiową. Wykonuje się prześwietlenie klatki piersiowej, które porównuje się z zestawem standardowych zdjęć rentgenowskich opublikowanych przez Międzynarodowe Biuro Pracy w celu oceny pylicy płuc. Dodatkowo mogą zostać zlecone testy oddechowe, zwane testami czynności płuc. U niektórych pacjentów konieczne jest bardziej szczegółowe skanowanie klatki piersiowej. Rzadziej lekarz zleca badanie zwane bronchoskopią z biopsją płuc. W tym teście elastyczną rurkę wkłada się do płuc, a niewielki fragment tkanki płucnej usuwa się w celu zbadania w laboratorium.
Pylice płucne – zapobieganie
Administracja Bezpieczeństwa i Higieny Pracy ustala standardowe zasady zapobiegania zagrożeniom związanym z pylicą płuc. Są to typowe środki zapobiegawcze:
- ograniczanie narażenie na pracę z pyłami- pracownicy zawsze powinni stosować zatwierdzone środki (sprzęt ochronny i odzież); przykładowo maska jako ochrona przed pyłem, musi być właściwie dopasowana i używana zgodnie z zaleceniami producenta,
- zapobieganie narażeniu na działanie azbestu w domu – należy rutynowo sprawdzać miejsce zamieszkania, szczególnie jeżeli jest to starszy dom, w miejscach narażonych na działanie azbestu,
- unikanie palenia papierosów – palenie pogarsza szkodliwe skutki pylicy płuc,
- regularne czyszczenie odzieży z pyłów,
- dokładne mycie twarzy i rąk przed jedzeniem oraz przyjmowaniem leków,
- przeprowadzanie regularnych prześwietleń klatki piersiowej i badań fizykalnych,
- coroczne szczepienie przeciwko grypie.
Pylice płucne – leczenie
Pylica płuc jest chorobą nieuleczalną, a jej bliznowacenie w tkance płucnej jest nieodwracalne. Dostępne są jednak opcje leczenia, które pomagają w kontrolowaniu objawów i spowolnieniu postępu stanu zapalnego. Stopień sukcesu, jakiego można oczekiwać od leczenia, zależy od tego, jak wcześnie diagnozowana jest pylica płuc.Terapia obejmuje:
- uzupełniające leczenie tlenem,
- przyjmowanie leków rozszerzających oskrzela, które otwierają kanały płucne,
- terapia komórkowa- może pomóc złagodzić stany zapalne,
- rehabilitacja pulmonologiczna- jest to program terapeutyczny, który koncentruje się na ćwiczeniach oraz poradnictwie żywieniowym.
Powikłania
- Postępująca niewydolność oddechowa
- Rak płuc
- Gruźlica
- Niewydolność serca spowodowana ciśnieniem wewnątrz płuc
