Prebiotyki to substancje, które nie są trawione przez enzymy przewodu pokarmowego człowieka, nie są w nich wchłaniane, ale są zdolne do selektywnego stymulowania wzrostu drobnoustrojów, które są korzystne dla ludzi, tym samym pośrednio ratując ludzi przed zaburzeniami flory bakteryjnej przewodu pokarmowego.
Czym są prebiotyki?
Prebiotyki są specjalnymi substancjami bioaktywnymi, które przyczyniają się do tworzenia i utrzymania prawidłowej mikroflory jelitowej, a także zapewniają jej skuteczne funkcjonowanie. Główna wartość prebiotyków dla ludzkiego zdrowia jest w ich kierunku działania. Karmiąc mikroflorę niezbędną do prawidłowego funkcjonowania jelit, jednocześnie hamują reprodukcję chorobotwórczych bakterii.
Jednym z najbardziej uderzających przykładów przejawiania się właściwości prebiotycznych jest wpływ mleka kobiecego na organizm niemowlęcia: ma on nie tylko korzystny wpływ na trawienie, ale także bierze czynny udział w tworzeniu odporności w młodym wieku.
Aby substancja mogła zostać nazwana prebiotykiem, musi spełniać szereg warunków:
- nie wchodzić w interakcje z enzymami trawiennymi, niewchłaniane podczas przejścia górnego odcinka przewodu pokarmowego
- być pożywką dla jednego lub więcej rodzajów pożytecznych bakterii
- dostosować skład i poprawić stan mikroflory jelitowej
- mają działanie ogólnoustrojowe, to znaczy mają działanie lecznicze na cały organizm.
Każdy prebiotyk składa się z cząsteczek połączonych wiązaniami beta-glikozydowymi. Im więcej tych połączeń, tym cenniejsza substancja dla organizmu. Liczbę związków tworzy wskaźnik prebiotyczny, który odzwierciedla skuteczność konkretnej substancji. Na przykład laktuloza, pochodząca z przetworzonego mleka, ma jedno wiązanie beta-glikozydowe na dwie cząsteczki, a więc ma wysoki wskaźnik prebiotyczny. Jest uważany za punkt odniesienia dla prebiotyków.
Jak działają prebiotyki?
Mechanizm działania prebiotyków jest dość prosty. Mikroflora jelita grubego skupia większość mikroskopijnych mieszkańców przewodu żołądkowo-jelitowego wykorzystuje te same produkty żywnościowe, które człowiek spożywał, jako źródło niezbędnych substancji i energii. Mówiąc dokładniej, to nie produkty żywnościowe, ale to, co zostało z nich w chwili wejścia do jelita grubego.
Nietrudno zgadnąć, że organizm ludzki pobrał już najwięcej składników odżywczych wchłoniętych w innych częściach przewodu pokarmowego, głównie w jelicie cienkim. Substancje obejmują wszystko, co można strawić i przyswoić w stosunkowo krótkim czasie, a mianowicie: jest to duża część białek, tłuszczów i węglowodanów, w tym samym czasie aminokwasy są wchłaniane prawie całkowicie.
Źródło energii dla prebiotyków
Jednym z głównych źródeł energii dla nich jest błonnik pokarmowy, (do 50%), który mogą strawić przydatne drobnoustroje. Dlatego to samo włókno jest częściowo prebiotykiem. W tym samym czasie większość niezbędnych substancji musi zostać zsyntetyzowana przez same mikroorganizmy, a organizm nie pozostawia im nic.
Naturalne prebiotyki nie są trawione i nie są wchłaniane przez organizm ludzki. Osobie po prostu brakuje enzymów, które mogą je zniszczyć do monosacharydów, które z pewnością zostaną strawione. W związku z tym wchodzą do jelita grubego w niezmienionej formie.
Mikroorganizmy posiadają enzymy, które mogą hydrolizować prebiotyki, w wyniku, czego uwalniają znaczną ilość monosacharydów i asymilują je. A to z kolei prowadzi do gwałtownego wzrostu drobnoustrojów, ponieważ, w przeciwieństwie do wysoce zorganizowanych wielokomórkowych, liczba mikroorganizmów będzie rosła, o ile będzie wystarczająca ilość żywności.
Cechy prebiotyków
Cechą każdego prebiotyku jest to, że jest on zdolny do fermentacji korzystnych mikroorganizmów mikroflory. Tak, więc, poprzez żywienie potrzebnych mikroorganizmów, osoba osiąga przewagę w jelicie cienkim, co z kolei prowadzi do tłumienia niechcianych mikroorganizmów, a zatem zapobiega dysbakteriozie (zaburzenie składu flory bakteryjnej przewodu pokarmowego).
Ostatnie badania wykazały, że w środowisku naturalnym wszystkie procesy metaboliczne są przeprowadzane z bezpośrednim lub pośrednim udziałem symbiotycznych mikroorganizmów. Wielu ekspertów w dziedzinie zdrowego odżywiania zaleca sporządzanie racji żywnościowych składających się z nie mniej niż 70% składników, które w procesie trawienia mogą dotrzeć do okrężnicy w niezmienionej formie i mają korzystny wpływ na korzystną mikroflorę. System odżywczy, który zawiera takie substancje, pomaga w utrzymaniu najskuteczniejszej czynności jelitowej, a w rezultacie zapewnia dobre samopoczucie.
Jest mało prawdopodobne, że ktoś przynajmniej raz w życiu nie doświadczył objawów drażliwego jelita, różnych zaburzeń trawiennych. Z pewnością nie jest to przyjemne uczucie. Nie tylko ingerują w normalne życie, ale także ograniczają zdolność osoby do wykonywania pracy, wypoczynku i innych sposobów spędzania czasu. Oprócz bezpośredniego dyskomfortu w jamie brzusznej istnieje wiele innych konsekwencji zbyt aktywnego rozmnażania patogennych mikroorganizmów. Na przykład problemy estetyczne (pogorszenie stanu skóry, włosów, pojawienia się podrażnień, trądziku, reakcji alergicznych itp.) lub obniżona odporność.
Zaburzenie pracy jelit może wystąpić po przebytych chorobach, w wyniku leczenia, z powodu czynników środowiskowych lub złej diety. Pomaganie organizmowi radzić sobie z tym problemem jest zadaniem prebiotyku. Jego działanie ma na celu przywrócenie funkcjonalności zdrowego jelit.
Różnica między prebiotykami a probiotykami
Probiotyki i prebiotyki często są mylone z powodu podobnych nazw i zastosowań. Są to jednak różne struktury biologiczne, z których każda ma indywidualną zasadę działania i wskazania do stosowania. Ich wspólną cechą jest pozytywny wpływ na organizm człowieka poprzez normalizację mikroflory jelitowej. Ogólnie ich efekty terapeutyczne uzupełniają się wzajemnie, ale nie są identyczne. Co łączy prebiotyki z probiotykami i ogólnym obszarem pracy: są one zwykle przepisywane, jako część kompleksowego leczenia chorób jelitowych, którym towarzyszy zaburzenie mikroflory jelitowej.
Kluczową różnicą jest to, że probiotyki są żywymi mikroorganizmami, a wszystkie prebiotyki są organicznymi związkami chemicznymi. Te pierwsze potrzebne są do kolonizacji jelit z korzystną mikroflorą, a drugie do żywienia już istniejących pożytecznych bakterii.
Prebiotyki w przyrodzie i na półkach aptek
Substancje przydatne w jelitach można uzyskać z pożywienia lub przyjmować, jako suplementy diety. Naturalne prebiotyki to:
- ekstrakty z alg,
- drożdży,
- liści babki lancetowatej,
- występują również w marchwi,
- ziarnach ryżu,
- dyni,
- ziemniakach,
- kukurydzy,
- cebuli i czosnku,
- cykorii,
- szparagach i wielu innych pokarmach.
Niestety często samo prawidłowe odżywianie może nie wystarczyć. Wybór na rzecz suplementów diety powinien zostać dokonany, jeżeli z różnych powodów istnieją oczywiste zaburzenia w jelitach. Prebiotyki nie mają przeciwwskazań, ale ich wybór należy starannie rozważyć, ponieważ duża liczba leków jest dostępnych na rynku i nie wszystkie są równie skuteczne.
Żywność, jako naturalne źródło prebiotyków
Źródłem prebiotyków są takie produkty jak cykoria, topinambur, mniszek lekarski, czosnek, cebula, szparagi, banan. Również nieprzetworzone, czyli surowe owies, nierafinowane ziarno (otręby) i jęczmień można uznać za naturalne źródła prebiotyków.
Normy dotyczące ilości konsumpcji prebiotyków: zwykle zaleca się stosowanie 4-8 g tych substancji dziennie. Dzięki bogatej i zrównoważonej diecie z naturalnymi, wysokiej, jakości produktami, nie ma potrzeby przyjmowania jakichkolwiek leków prebiotycznych dla zdrowej osoby. W przypadku jakichkolwiek problemów z mikroflorą jelitową, prebiotyki przyjmuje się w ilości do 15 g na dzień. Często w połączeniu z probiotykami.
