Depresja po porodzie jest powszechnym zjawiskiem dotykającym ok. 10-20% kobiet. Dokładne oszacowanie statystyk jest trudne, ponieważ wielu lekarzy nie potrafi jej wykryć. Kobiety wstydzą się mówić o swoich problemach, dlatego nie szukają pomocy. Starają się uporać z objawami samodzielnie, by nie narazić się na negatywne opinie ze strony innych. Często uważają, iż dolegliwości, z którymi przyszło im się zmierzyć pokazują, że są złymi matkami. Po urodzeniu pierwszego dziecka mogą też nie rozumieć zmian pojawiających się w organizmie i zaburzeń oraz błędnie traktować je jak normę stanu fizycznego i psychicznego.
Kiedy występuje depresja poporodowa i jakie są jej objawy?
Ten rodzaj depresji pojawia się u kobiet na całym świecie. Może wystąpić od kilku do kilkunastu tygodni po porodzie. Według DSM V (klasyfikacji Diagnostycznego i statystycznego podręcznika zaburzeń psychicznych), by postawić diagnozę, należy stwierdzić występowanie objawów depresji w okresie do sześciu miesięcy po porodzie. Niektóre z objawów, jak np. obniżony nastrój, smutek i przygnębienie, brak apetytu bądź nadmierny apetyt, bezsenność lub nadmierna senność, spadek zainteresowania sprawami dotyczącymi codziennego życia i różnego rodzaju aktywności, spadek odczuwania przyjemności z tego, co wcześniej uznawane było za przyjemne, stałe odczuwanie zmęczenia i brak energii, trudności z koncentracją i samodzielnym podejmowaniem decyzji, myśli o śmierci oraz o samobójstwie, które postrzegane jest jako ukojenie od cierpienia, są charakterystyczne również dla innych typów tej choroby.
Depresję po porodzie wyróżnia jednak zamartwianie się stanem zdrowia dziecka, obwinianie się o nawet drobne błędy w wychowywaniu go i poczucie „bycia złą matką”. Kobieta ma obawy, że nie podoła swojej roli, nie będzie potrafiła odpowiednio zaopiekować się pociechą, a przez swoją nieuwagę czy nieodpowiedzialność wyrządzi mu krzywdę. Do tego mogą dojść dodatkowo trudności w karmieniu piersią, kłopoty z zaśnięciem po karmieniu w nocy, niestabilność emocjonalna połączona z wybuchami płaczu, przekonanie o byciu nieatrakcyjną w oczach najbliższych. Przebywanie z dzieckiem i konieczność całodobowej opieki nad nim przysparzają matce wiele stresu, dlatego zdarza się, że będzie próbowała ograniczać kontakt.
Przyczyny depresji po porodzie
Do czynników zwiększających ryzyko zachorowania na depresję po porodzie zalicza się wcześniej przebyte epizody depresji. Dodatkowo niską samoocenę, poczucie przygnębienia, smutku w czasie ciąży, osobowość neurotyczną, niski status socjoekonomiczny, brak wsparcia ze strony bliskich. A także występowanie zaburzeń nastroju w rodzinie, niechcianą, nieplanowaną lub zagrożoną ciążę, ciężki i długotrwały poród, wcześniejsze poronienia. Problemy ze zdrowiem dziecka, złe wspomnienia dotyczące pobytu w szpitalu. Osoby, którym wykonywano niezaplanowane cesarskie cięcie uzyskiwały wyższy wynik w skali oceny depresji poporodowej EPDS.
Badania pokazują także, że depresja po porodzie dotyka kobiety mające nierealistyczne oczekiwania, by być idealną matką, żoną oraz spełniać się zawodowo. Przy zderzeniu z rzeczywistością zaczynają odczuwać smutek, przygnębienie i obwiniają się za niepowodzenia. Nie bez znaczenia na zachorowanie ma wpływ zmiana stężenia hormonów w organizmie kobiety: wzrost tyroksyny w ostatnich dniach ciąży i jej szybki spadek po porodzie, spadek estrogenów i progesteronu, wzrost prolaktyny. Istotną rolę odgrywa presja społeczna na karmienie piersią. Matki niemogące karmić w ten sposób, czują się niepełnowartościowymi kobietami i matkami.
Depresja po porodzie – jak leczyć depresję po porodzie?
Depresja wymaga leczenia. Należy udać się do specjalisty, gdy objawy utrzymują się dłużej niż dwa miesiące od porodu. Aktualnie zastosowanie w leczeniu znajduje psychoterapia, farmakoterapia oraz różne formy wsparcia społecznego i emocjonalnego. Najskuteczniejsza jest terapia w nurcie poznawczo-behawioralnym. Farmakoterapię stanowią leki przeciwdepresyjne i hormonalne.
Leki przeciwdepresyjne mogą mieć negatywny wpływ na zdrowie dziecka, dlatego nie zaleca się ich matkom karmiącym piersią. Występowanie objawów mogących zagrażać życiu (zdrowiu) matki lub dziecka (np. depresja poporodowa z objawami psychotycznymi) wymaga rozważenia hospitalizacji pacjentki. W przypadku, gdy leki i psychoterapia zawodzą skuteczne mogą się okazać elektrowstrząsy. Pobudzają działanie dopaminy, noradrenaliny i serotoniny. Ta metoda jest w Polsce rzadko stosowana, m.in przez obawy o pojawienie się objawów niepożądanych. Objawach takich jak np. zaburzenia pamięci, miejscowe poparzenia skóry, bóle głowy, mięśni, nudności itp.
Pomocną w diagnostyce jest skala EPDS
Różnice między dziećmi matek cierpiących na depresję po porodzie oraz dziećmi matek zdrowych.
Badania wykazują, że niemowlęta matek cierpiących na depresję poporodową, wykazują mniej bezpieczny styl przywiązania do rodzica, niż dzieci matek zdrowych. Mogą wystąpić u nich poznawcze i behawioralne deficyty oraz negatywne stany emocjonalne. U półrocznych dzieci zaobserwowano szybsze tętno oraz wysoki poziom kortyzolu we krwi.
Gdzie może zgłosić się kobieta cierpiąca na depresję po porodzie?
Depresja po porodzie dotyka wielu kobiet. Nie należy jej bagatelizować, dlatego kobieta doświadczająca wymienionych wyżej objawów powinna szukać pomocy wśród specjalistów. W ramach ośrodków finansowanych przez NFZ pomoc psychologiczną i psychiatryczną można uzyskać w Poradniach Zdrowia Psychicznego.
