Różyczka w ciąży jest czymś, przed czym drży każda przyszła mama. W szczególności, jeśli nie była ona wcześniej zaszczepiona lub nie jest pewna, czy nadal posiada odporność na tę chorobę. Różyczka sama w sobie nie jest groźnym schorzeniem, jednak w okresie ciąży może powodować silne uszkodzenie płodu. Jest to choroba, przed którą powinna się wystrzegać każda ciężarna – na szczęście są metody na to, by skutecznie uniknąć zakażenia różyczką.
Jak objawia się różyczka?
Różyczka jest wirusową chorobą zakaźną, charakterystyczną dla wieku dziecięcego. Podczas różyczki pojawia się plamisto-grudkowa wysypka w kolorze różowym, najpierw na twarzy, następnie na całym ciele. Zwykle pojawienie się wysypki poprzedzają objawy takie jak bóle głowy, kończyn, osłabienie, ból gardła czy ogólne pogorszenie samopoczucia. Rzadko pojawia się gorączka, natomiast na około dobę przed wysypką można zaobserwować powiększenie węzłów chłonnych. Charakterystyczna wysypka utrzymuje się przez 2-3 dni i następnie zanika – chory może przechodzić różyczkę również bez wysypki, dlatego wykrycie choroby może czasem sprawiać spory problem. Różyczka jest silnie zakaźna i przenosi się drogą kropelkową – okres zakaźności utrzymuje się na 7 dni przed pojawieniem się pierwszych objawów i do 8 dni po ich całkowitym ustąpieniu.
Dlaczego różyczka w ciąży jest szczególnie niebezpieczna?
Różyczka w ciąży nie jest niebezpieczna dla samej ciężarnej, ale dla jej nienarodzonego dziecka. Najbardziej ryzykowne okazuje się zakażenie w I trymestrze ciąży, kiedy rozwijają się narządy płodu. Zakażenie różyczką w tym okresie jest medycznym wskazaniem do przerwania ciąży. Wirus różyczki przenika do płodu poprzez łożysko, atakując nierozwinięty organizm płodu i wywołując szereg wad rozwojowych. W II trymestrze ciąży choroba statystycznie przynosi 25% zagrożenia tymi wadami, natomiast w III trymestrze jest to ryzyko równe 15%. Zakażenie różyczką w ciąży zagraża wystąpieniem u dziecka groźnych powikłań. Są to:
- Zaburzenia wzroku
- Zaburzenia ośrodkowego układu nerwowego
- Wady serca
- Zaburzenia słuchu
- Deformacje kończyn
Część wad płodu można wykryć podczas diagnostyki prowadzonej jeszcze w okresie ciąży, inne ujawniają się dopiero po porodzie. Jednocześnie zakażenie różyczką w ciąży zagraża poronieniem, przedwczesnym porodem czy nawet zgonem płodu wewnątrz macicy.
Jak ustrzec się przed różyczką w ciąży?
Każda kobieta planująca powiększenie rodziny, powinna być świadoma zagrożenia, jakie niesie ze sobą zakażenie różyczką w ciąży. Z tego powodu powinno się zadbać o odpowiednią profilaktykę na kilka miesięcy przed poczęciem. Dzięki temu można całkowicie ustrzec się tej niebezpiecznej dla nienarodzonego dziecka choroby.
Oznaczenie przeciwciał choroby – metodą sprawdzenia odporności przeciwko różyczce, jest wykonanie badań z krwi określających ilość przeciwciał różyczki. Dzięki temu kobieta wie, czy posada odporność, czy może jest podatna na zakażenie. Bywa bowiem, że choroba mogła przebiegać bezobjawowo, a raz przebyta daje trwałą odporność. Również szczepienia ochronne podawane w 13 roku życia mogły przestać działać, a kobieta nie zawsze jest pewna, czy przyjęła w wieku szkolnym dawkę szczepionki. Oznaczenie przeciwciał daje jednoznaczną odpowiedź, czy różyczka może stanowić dla kobiety zagrożenie.
Szczepienie ochronne – różyczka w ciąży nie jest straszna dla kobiet, które się zaszczepiły. Dawkę szczepionki można przyjąć w dowolnej chwili, co najmniej 3 miesiące przed poczęciem, ponieważ jest to szczepionka żywa. Szczepienie daje 90% odporności, a ryzyko zakażenie jest bardzo nikłe. Przyjmuje się jednak, że trwałość szczepionki to 10 lat, dlatego dawka przyjęta w wieku 13 lat, dla kobiety może nie być wystarczająca. Szczepienie nie jest refundowane i kosztuje mniej więcej tyle, ile oznaczenie przeciwciał – często więc kobiety od razu decydują się na szczepionkę.
Profilaktyka – jeśli niezaszczepiona kobieta jest w ciąży, powinna zachować zasady profilaktyki. Najlepiej, jeśli będzie unikała osób, od których może się zakazić. W takim wypadku na czas ciąży lepiej zrezygnować z pracy w przychodniach zdrowia, szpitalach, przedszkolach czy szkołach. Po powrocie z miejsc publicznych wskazane jest dokładne mycie rąk. Niestety, nawet najbardziej rygorystyczna profilaktyka nie uchroni w 100% przed możliwością zakażenia różyczką.
Leczenie zakażenia różyczką w ciąży
Jeśli w ciąży dojdzie do zakażenia różyczką, nie zawsze powoduje to powstanie wad u płodu, chociaż ryzyko jest wysokie – o tym musi pamiętać każda ciężarna. W przypadku podejrzenia zachorowania, powinno się wykonać badania z krwi, które mogą jednoznacznie potwierdzić lub wykluczyć chorobę. Leczenie różyczki w ciąży na ogół polega na leczeniu objawowym, ponieważ sama choroba ma łagodny przebieg. Po zachorowaniu możliwe jest przeprowadzenie badań takich jak pobranie próbki kosmówki, amniopunkcja czy pobranie krwi płodowej. Dzięki temu udaje się sprawdzić, czy różyczka spowodowała wady rozwojowe płodu – niestety, pełna diagnostyka w tym zakresie nie jest możliwa aż do momentu porodu.
