Oparzenia to uszkodzenia skóry, a czasem nawet głębiej położonych tkanek lub narządów na skutek działania ciepła. Zazwyczaj oparzenia kojarzą się nam z gorącymi cieczami, jednak mogą być również spowodowane słońcem, działaniem żrących substancji, gorącego powietrza czy prądu elektrycznego. Oparzenia tkanek mogą przybierać różne stopnie, które mówią o rozległości oraz głębokości zmian. Na skutek głębokiego uszkodzenia tkanek może dojść do wstrząsu, co prowadzi nawet do zgonu osoby poparzonej.
Kiedy dochodzi do oparzenia?
Wcale nie trzeba długotrwałego działania wysokiej temperatury, by doszło do uszkodzenia skóry. Przy 42°Celsjusza naskórek ulega martwicy po 6 godzinach działania źródła ciepła. Przy 55 °Celsjusza wystarczą 3 minuty takiego działania, natomiast w temperaturze powyżej 70°Celsjusza – zaledwie sekunda. Skala oparzeń zależy od wielu czynników. Głównie od czasu działania źródła ciepła na tkanki, ale także od grubości skóry w miejscu zetknięcia się z czynnikiem szkodliwym. Czasem oparzenie jest powierzchowne i objawia się jedynie miejscowym zaczerwienieniem skóry oraz pieczeniem. Jeśli dojdzie jednak do martwicy skóry, jest to proces nieodwracalny i bardzo bolesny.
Klasyfikacja oparzeń
Każde oparzenie jest inne i w medycynie stosuje się 3 stopnie klasyfikacji tego typu zmian. To, do której kategorii zostanie zaliczone oparzenie, zależy od jego głębokości. Stopnia uszkodzenia skóry i tkanej znajdujących się pod nią.
- Oparzenia I stopnia – jest to najłagodniejszy rodzaj oparzeń, który spowodowany jest długotrwałym działaniem źródła ciepła na skórę, jednak nie powoduje głębokich zmian. Charakterystyczny dla oparzeń I stopnia jest rumień, czyli miejscowe zaczerwienienie, które może być połączone z odczuwaniem pieczenia. Zwykle oparzenie goi się w przeciągu kilku dni i nie pozostawia blizny, w tym czasie złuszcza się jedynie wierzchnia warstwa naskórka.
- Oparzenia II stopnia – oparzenia kolejnego stopnia są znacznie poważniejsze, ich cechą charakterystyczną jest obrzęk oparzonego miejsca połączony z powstawaniem pęcherzy wypełnionych płynem surowiczym. Pęcherzy nie wolno przebijać, ponieważ powoduje to silny ból. Czas gojenia rany w zależności od jej rozległości wynosi około 1-2 tygodni i bardzo często po oparzeniach II stopnia powstają blizny.
- Oparzenia III stopnia – jest to najcięższy rodzaj oparzeń, podczas których dochodzi nie tylko do martwiczego uszkodzenia skóry, ale również tkanek lub nawet narządów, które znajdują się poniżej. Poparzona skóra ma szarą barwę, jednocześnie jest niewrażliwa na dotyk, chociaż samo oparzenie okazuje się bardzo bolesne. Proces gojenia jest długotrwały i może wynosić co najmniej kilka tygodni – jednocześnie bardzo często przy oparzeniach III stopnia koniecznym okazuje się przeszczep skóry.
Jakie są charakterystyczne objawy oparzeń?
Bardzo często rozległe oparzenia nie powodują od razu silnych dolegliwości bólowych. Może się tak dziać na skutek adrenaliny produkowanej przez organizm lub uszkodzenia nerwów. Warto więc przez kilka godzin obserwować miejsce oparzenia i na tej podstawie oceniać jego nasilenie. Lekkie oparzenia objawiają się miejscowym obrzękiem i bólem, który ulega złagodzeniu poprzez chłodzenie skóry. Przy oparzeniach II i III stopnia powstają bolesne pęcherze, które mogą występować miejscowo, jak i na całej powierzchni uszkodzonej skóry.
Im głębsze oparzenie, tym większe i bardziej nabrzmiałe są same pęcherze, które mogą samoczynnie pękać. Oparzenia prowadzą nie tylko do objawów miejscowych, ale mogą powodować tzw. chorobę oparzeniową. Na wstrząs najbardziej narażone są osoby, które doznały rozległych i głębokich oparzeń. Oparzenia II i III stopnia, które u dorosłego obejmują 15-20% ciała, a u dziecka 10%, stanowią zagrożenie dla życia. Zawsze wymagając odpowiedniego leczenia szpitalnego.
Pierwsza pomoc przy oparzeniach
Oparzenia wymagają zastosowania określonych zasad pierwszej pomocy, ponieważ poszkodowanemu bardzo łatwo można zaszkodzić, nawet nieświadomie. Można przyjąć zasadę, że oparzenie jest cięższe, niż wygląda na pierwszy rzut oka. Obrzęk, opuchlizna czy pęcherze powstają dopiero po jakimś czasie. Doraźna pomoc po oparzeniu polega na ochłodzeniu oparzonej skóry poprzez kompresy czy zanurzenie oparzonej kończyny w chłodnej wodzie. Po kilkudziesięciominutowym chłodzeniu, skórę należy przemyć roztworem 70% alkoholu i założyć jałowy opatrunek. Jeśli oparzenie jest poważne, bardzo często ubranie może przywierać do skóry. Należy je rozciąć, ale pod żadnym pozorem nie zdejmować na siłę.
Jeśli w miejscu poparzenia poszkodowany ma biżuterię, należy ją szybko rozciąć. Obrzęk będzie bowiem narastał, a ucisk biżuterii może przyczynić się do miejscowej martwicy. Jeśli uszkodzeniu uległy pęcherze to uszkodzone tkanki należy przemyć roztworem azotanu srebra lub czystego spirytusu, następnie osłonić jałowym opatrunkiem. Oparzenia II i III stopnia powinny zostać opatrzone przez lekarza. Natomiast przy oparzeniach I stopnia wystarczy doraźna pierwsza pomoc i oczekiwanie, aż rana sama się zagoi.
